Pierwsza kuźnia wodna istniała w tym miejscu już w XVI wieku i w latach 1597-1831 stanowiła własność cystersów oliwskich. Z 1597 roku pochodzi akt sprzedaży zakładu przez Jana Klinghamera Dawidowi Konarskiemu – Opatowi Zakonu Cystersów w Oliwie. W owym czasie była największym zakładem przemysłowym nad Potokiem Oliwskim – przykładowo w roku 1830 produkcja dzienna wynosiła ok. 500 ton. Z późniejszych sporadycznych wzmianek, dowiadujemy się m. in. , że w latach 1628-1733 kuźnia należała do rodziny Remus, od roku 1830 do Daniela Mąglowskiego, w latach 1918-45 do Maxa Hansena, a następnie w latach 1945-48 do różnych użytkowników (m. in. Tadeusza Bożka).

Kuźnia pracowała do 1947 roku. Nowy właściciel – Spółdzielnia „Żeliwniak” zaniedbała przestarzały obiekt. Opuszczona uległa kompletnej dewastacji. W 1957 roku opiekę nad kuźnią roztoczyło Muzeum Techniki w Warszawie.  Dzięki jego staraniom i środkom niezwłocznie zabezpieczono ocalałe urządzenia i fragmenty budynków. Wtedy także opracowana została koncepcja odbudowy obiektu. Odbudowaną kuźnię udostępniono turystom w czerwcu 1978 roku.

Drewniane zabudowania kuźni składają się z dwu części rozdzielonych przepływającym środkiem Potokiem Oliwskim. W każdej z części znajduje się piec grzewczy i młot napędzany odrębnym kołem wodnym. Koła te o średnicy 4 metrów mają na obwodzie po 44 łopatki. Są to koła nasiębierne osadzone na kwadratowych w przekroju (0,7 x 0,7 m) wałach dębowych o długości 8 metrów. Dzięki zastosowaniu dźwigni przy obrocie wału następuje uniesienie młota o ciężarze około 250 kg. Młot ten spada następnie z wysokości około 40 cm na kowadło, uderzając aż 150 razy na minutę!. Charakterystycznym elementem wyposażenia prawej części kuźni są również nożyce mimośrodowe, poruszane małym kołem wodnym o średnicy 3,1 metra. Koło to jest osadzone na wale dębowym o średnicy 0,5 metra. i długości 4,7 metra. Nożyce mimośrodowe pozwalają na cięcie rozgrzanego żelaza o grubości 40 mm. Na ścianach budowli wiszą metrowe żelazne szczypce, które służyły do wyciągania surówki z pieca.

Kuźnia wodna jest położona w Oliwie przy ulicy Bytowskiej 1a.

Zdjęcia wykonano w marcu 2011 roku.

  • Widok od ulicy

  • W środku potok