Bazylika Anczischati pw. Narodzenia Najświętszej Maryi jest najstarszą świątynią w Tbilisi. Jej początki sięgają VI wieku. Nazwa pochodzi od ikony – Obrazu Chrystusa Nie Ludzką Ręką Uczynionego, która kiedyś należała do królów gruzińskich. Nazwa tłumaczy się jako „ikona z Anczi”, katedry leżącej w Klardżeti, czyli na rdzennie gruzińskich terenach podbitych przez Turcję. Owa ikona, przeniesiona do Tbilisi w 1675 roku, wyszła z warsztatu wybitnego złotnika Beka Opizari, który tworzył w okresie „gruzińskiego złotego wieku” (XI-XII w.). Ikona znajduje się obecnie w Muzeum Sztuki w Tbilisi.

Pierwotny budynek, wniesiony został przez Dacziego, syna i następcę króla Wachtanga Gorgasalego. Trzynawowa bazylika była wielokrotnie niszczona i odbudowywana. Bardzo ważne zmiany w konstrukcji miały miejsce w XV-XVII wiekach, kiedy Gruzja walczyła z Turkami  oraz Persami. W 1675 roku urzędujący wówczas patriarcha-katolikos Domecjan III zbudował przy bazylice obszerną, ceglaną dzwonnicę. Do wnętrza świątyni prowadzą trzy wejścia – dwa w ścianach bocznych i jedno w ścianie zachodniej. W zbudowanej na planie prostokąta bazylice znajduje się absyda ołtarzowa. Para oddzielnych pomieszczeń, po jednym z każdej strony apsydy wyraźnie wskazuje, iż trójdzielny rzut przyziemia świątyni był dobrze znany we wczesnochrześcijańskiej architekturze gruzińskiej. Początkowo całe wnętrze budynku dzieliły trzy pary kolumn o przekroju w kształcie krzyża. W XVII wieku dodano dwie nowe pary kolumn okrągłych. Wewnątrz można podziwiać wspaniałe freski, których część liczy sobie już prawie 400 lat.

W XIX wieku zbudowano na świątyni kopułę, która znacząco zmieniła jej wygląd. W latach 1958–60 z okazji 1500-lecia miasta świątynia została odrestaurowana i wówczas usunięto kopułę, a poziom podłogi przywrócono do poprzedniego stanu. W czasach komunizmu w Anczischati nie sprawowano nabożeństw. W murach świątyni mieściło się muzeum rzemiosła. W 1989 roku świątynia została zwrócona Gruzińskiemu Kościołowi Prawosławnemu i powróciła do swej funkcji sakralnej.

Bazylika Anczischati znajduje się na Starym Mieście, na prawym brzegu rzeki Mtkwari w dzielnicy Kali, przy ul. Ioane Shavteli.

Zdjęcia wykonano w lipcu 2018 roku.

  • Fasada

  • Archiwolta portalu głównego wejścia

  • Boczne wejście

  • Ołtarz