Dwór w stylu włoskiego renesansu w Stążkach powstał w wyniku przebudowy starszego, XVII wiecznego założenia, która miała miejsce w roku 1866. Fundatorem przebudowy była rodzina von Rittberg, w rękach której majątek się znajdował się od końca XVIII wieku.

Obecnie jest to piętrowa budowla, wzniesiona na planie wydłużonego prostokąta, nakryta czterospadowym dachem. Otynkowany dwór posiada od strony elewacji frontowej usytuowaną niesymetrycznie, wysoką, pięciokondygnacyjną wieżę, wzniesioną na rzucie prostokąta, nakrytą czterospadowym daszkiem. Wieża jest poprzedzona arkadowym podjazdem, dźwigającym balkon. Z prawej strony wieży znajdują się obok siebie dwa dwupiętrowe ryzality, zwieńczone trójkątnymi szczytami. Wschodnia, podpiwniczona część założenia kryje szczątki gotyckiego dworu zniszczonego przez Szwedów. Dwuczęściowa piwnica posiada dwa pomieszczenia o krzyżowych sklepieniach, w drugiej części są sklepienia beczkowe. Do lewego boku dostawiono niewielką, parterową dobudówkę.

W 1874 roku zarządzał majątkiem Heinrich Graf von Rittberg, a następnie rodzina von Goltz. W 1913 roku dobra należały do majora grafa von Rittberg, w 1914 roku do nadinspektora Fasmanna, a w 1945 roku do gospodarza ze Stążek Regnera. Po II wojnie światowej majątek przejął miejscowy PGR. W rezydencji mieściły się biura zakładu i mieszkania pracownicze. Obecnie dwór znajduje się w rekach gminy i jest remontowany.  

Historia Stążek jest jednak o wiele starsza, sięgająca czasów średniowiecza. Pierwotna nazwa Stangenberg pojawiła się po raz pierwszy w dokumencie z 10 kwietnia 1285 roku, dotyczącego dóbr Rodau- Dakaeur (rodowsko- gdakowskich). W tym dniu przybyły z Miśni rycerz Dietrich Stange zawarł umowę z kapitułą pomezańską w Kwidzynie. Otrzymał znaczne ziemie od kapituły w zamian za rezygnację z dotychczasowego zarządu dominium biskupim. Kapituła w zamian za 50 grzywien długu oddała także Dietrichowi 50 włók ziemi w Gdakowie i Rodowie mierzonych w kierunku Stangenbergu. Tym negocjacjom pośredniczył mistrz krajowy zakonu krzyżackiego Konrad von Tyrberch. Dwa tygodnie później 26 kwietnia ten sam mistrz krajowy nadał Dietrichowi Stange w Elblągu w dziedziczne posiadanie, według prawa chełmińskiego „castrum Stangenberc” wraz ze 100 włókami i jeziorem Balewskim.

Ten zapis świadczy o istnieniu w Stążkach zamku, który Dietrich Stango wybudował w latach 1275-77 na miejscu grodu pruskiego. Nazwał go swoim nazwiskiem – Stangenberg i uczynił stolicą rozległych włości. Dietrich Stange przybył do Prus w ramach akcji kolonizacyjnej Pomezanii organizowanej przez Krzyżaków, którzy powierzali przybyłym rycerzom zagospodarowanie tych terenów.

Za obecnym dworem wznosi się dawne wzgórze zamkowe porośnięte starodrzewem. Od dworu oddziela je wąwóz, dalej otacza je dawna rzeka młyńska oraz staw. Wzgórze jest najlepiej dostępne od strony południowej. W XIX wieku prowadzono w tym miejscu prace archeologiczne. Znaleziono wtedy skorupy garnków oraz fragmenty wałów. Ciekawym znaleziskiem były niewątpliwie ostrogi rycerskie z czasów krzyżackich.

Zamek zbudowano prawdopodobnie jako założenie o konstrukcji drewniano – ziemnej, możliwe, że z elementami architektury murowanej. Na pewno w obrębie wałów znajdował się budynek mieszkalny, a także stajnie i budynki gospodarcze. Wały mogły wzmacniać typowe dla warowni z tego okresu podboju Prus drewniane wieże.

Dietrich Stango zmarł ok. roku 1313. Jego spadkobiercy wybudowali istniejący do dzisiaj dwór, a zamek opuścili. W dokumencie z 1453 roku wymieniony jest już sam dwór z wsią. Zachowany zabytek, posiada ślady swojej pierwotnej, średniowiecznej architektury w postaci gotyckiej piwnicy datowanej na XIV wiek, znajdującej się w części wschodniej budowli. Piwnica składa się z dwóch pomieszczeń i posiada sklepienia: krzyżowe i beczkowe. Średniowieczny dwór zniszczyli Szwedzi podczas „Potopu”. Kolejnymi właścicielami Stążek byli w XV wieku Bażyńscy, po nich Kostkowie, następnie dobra Stangenberg przeszły w ręce rodu Schack von Wittenau. Przedstawiciel tego rodu Albrecht Schack von Wittenau wybudował na wschodnim stoku pagórka w 1676 roku kolejny dwór, który został niestety zniszczony podczas II wojny światowej.

Stążki są położone 8 km na północny-wschód od Prabut, przy lokalnej drodze do Dzierzgonia.

Zdjęcia wykonano w sierpniu 2017 roku.

  • Elewacja frontowa

  • Wieża

  • Kartusz herbowy

  • Elewacja frontowa i boczna

  • Ganek fasady

  • Elewacja frontowa i boczna

  • Elewacja tylna

  • Elewacja tylna

  • Wzgórze zamkowe za dworem

  • Wzgórze zamkowe za dworem

  • Dawna fosa