Biskupia Górka to wzniesienie (60,8 m n.p.m.) z osiedlem, na styku dzielnic Gdańska: Śródmieście oraz Chełm i Gdańsk Południe. Już w średniowieczu znajdowała się tu osada „Górka„, później znana jako „Stara Górka„, która co najmniej od XIII wieku stanowiąca własność biskupów kujawskich. W XIV wieku w osadzie wzniesiono drewniany dwór obronny, jako rezydencję urzędników biskupich. Około 1380 roku biskup Zbylut Pałuka z Wąsosza w miejsce drewnianego założenia zbudował nowy, murowany z cegły dwór. Podczas „wojny głodowej” na polecenie wielkiego mistrza krzyżackiego Michała Kuchmeistra obiekt ten został 2 sierpnia 1414 roku zburzony i więcej go nie odbudowano, a urzędnicy biskupi przenieśli się do nieco dalej leżącego od miasta Chełma.

W następnych latach zdarzało się, że górujące nad Gdańskiem wzgórze obsadzały wrogie oddziały, które próbowały ostrzeliwać miasto. Między innymi w 1577 roku wojska królewskie Stefana Batorego, które obsadziły Biskupią Górkę w dniu 13 czerwca, zbudowały potężny szaniec, na którym stanęły działa skierowane przeciwko Gdańskowi; nie odegrały one jednak większej roli, gdyż były za słabe, by zagrozić miastu. Aby uniknąć takich sytuacji w przyszłości, władze Gdańska zdecydowały się włączyć wzgórze w system miejskich fortyfikacji. Jednocześnie aż do II rozbioru Polski stanowiło ono własność biskupów włocławskich, i z tego powodu wznoszone tu umocnienia nigdy nie były tak mocne i trwałe, jak te na terenie należącym do miasta.

W latach 162630 powstał na Biskupiej Górce szaniec, w 1634 roku wzmocniony palisadą i poszerzony. Było to tzw. dzieło koronowe, czyli zespół trzech ziemnych bastionów: Zbawiciela, Pośredni i Ostroróg. Od północnego wschodu dzieło koronowe zostało dodatkowo osłonięte małym Bastionem Vigilance. Około 1660 roku lewe czoło Bastionu Zbawiciela zostało przedłużone i dowiązane do fortyfikacji Zaroślaka i Bramy Oruńskiej. W 1698 roku ukończono na tyłach szańca budowę otwartej od strony miasta reduty, zwanej Szańcem Szwedzkim. W latach 170610 umocnienia Biskupiej Górki zostały przebudowane przez pochodzącego z Francji inżyniera kapitana Jeana Charpentiera w duchu systemu Vaubana. Dzieło koronowe uzupełniono szeroką fosą, przeciwstokiem, drogą krytą z placami broni, rawelinami między trzema głównymi bastionami oraz małymi lunetami. Bastiony Zbawiciela i Ostroróg zostały nieco cofnięte, przed Ostrorogiem powstało słoniczoło, uformowane z resztek pierwotnego bastionu. Ukształtowanie przedpola, które w naturalny sposób utrudniało szturm i prowadzenie saperskich robót oblężniczych, sprawiło, że w czasie oblężenia Gdańska w 1734 roku przez wojska rosyjsko-saskie nie toczono bezpośrednich walk o Biskupią Górkę. Na przełomie lat 1806-07, szykując się do konfrontacji z armią napoleońską, Prusacy pośpiesznie odnawiali urządzenia obronne, zaopatrując szańce w palisady, poterny pod wałami, place broni i drewniano-ziemne blokhauzy. Nie odegrały one większej roli podczas oblężenia w 1807 roku przez wojska francusko-polskie, bowiem, podobnie jak w 1734 roku, atak skierowany był przede wszystkim na sąsiednie Grodzisko. W latach 181113 Francuzi powiększyli znacznie rawelin między Ostrorogiem a Bastionem Pośrednim, w fosach dodali kojce, a przedpole wzmocnili wysuniętymi lunetami: przed Bastionem Pośrednim powstała Luneta Leclerca, przed słoniczołem Ostroroga potężna Luneta Cafarellego i na północnym zboczu mała Luneta Delzous z baterią mającą za zadanie flankowy ostrzał Bramy Siedleckiej. W latach 182833 na miejscu dawnego Szańca Szwedzkiego Prusacy wybudowali murowaną redutę koszarową. Na wzór redity wybudowanej przez Francuzów na Grodzisku otrzymała ona bezpośrednie połączenie z miastem podziemnymi schodami, prowadzącymi do stóp wzniesienia i mostów na Kanale Raduni, a dalej do fosy przy Bastionie Wijbego na Starym Przedmieściu. W drugiej połowie XIX wieku umocnienia dzieła koronowego uzupełniano licznymi sklepionymi schronami podziemnymi, magazynami broni i amunicji, poternami, chodnikami, budowano laboratoria, windy amunicyjne itp.

W początkach XX wieku przystąpiono do upraszczania fortyfikacji Biskupiej Górki, zachowały się – niezrealizowane – plany ich przebudowy na fort poligonalny. Traktat wersalski, który nakazywał demilitaryzację Gdańska, oznaczał kres 300-letniego użytkowania Biskupiej Górki przez wojsko. Po 1919 roku wzgórze stanowiło jeden z ciekawszych terenów rekreacyjnych dla mieszkańców miasta. Część umocnień splantowano, przed fosą założono kilka placów sportowych, a w miejscu rawelinów powstały kolonie domów mieszkalnych. Przetrwały w dość dobrym stanie ziemne bastiony dzieła koronowego: Zbawiciela, Pośredni i Ostroróg oraz dawna Luneta Cafarellego, z tym że z powodu obsadzenia drzewami stały się one mało czytelne w terenie.

Tuż przed wybuchem II wojny światowej na szczycie Biskupiej Górki powstał potężny gmach schroniska młodzieżowego z wieżą zegarową. W marcu 1945 roku kierujący atakiem Armii Czerwonej na Główne Miasto gen. Paweł Batow urządził w tym miejscu punkt dowodzenia swojej 65 Armii. W 1951 roku większa część terenu Biskupiej Górki została zamknięta i przejęta przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, następnie od 1957 roku przez Milicję Obywatelską. Od 1990 roku użytkownikiem terenu jest Policja. Do dzisiaj z dawnych fortyfikacji zachowały się: Bastiony Zbawiciela, Pośredni i Ostroróg, Lunety Cafarellego i Delzous oraz Reduta Koszarowa, zbudowana w latach 182833 na miejscu dawnego Szańca Szwedzkiego.

Jest to założenie na planie trapezu, z trzema skrzydłami kazamatowych koszar z bomboodpornym stropem, pierwotnie otoczone od zewnątrz fosą flankowaną przez dwie kaponiery oraz osłonięte drogą krytą i stokiem. Główny budynek koszarowy ma trzy kondygnacje, przy czym pierwotnie w skrzydle środkowym było o jedną kondygnację więcej, ale rozebrano ją podczas remontu w latach 187375. Od strony wschodniej (skarpy, zwróconej w kierunku miasta) redutę zamyka mur obronny, przerwany dwiema bramami, przed którymi dawniej znajdowały się mosty zwodzone. W połowie długości muru stoi budynek oficerski. Naprzeciw południowej bramy znajduje się wejście do podziemnej klatki schodowej (obecnie nieczynnej), prowadzącej do stóp wzniesienia. Obecnie obiekt jest siedzibą Gdańskiej Wyższej Szkoły Humanistycznej.

Zachowało się również dawne Schronisko Młodzieżowe im. Pawła Beneke wzniesione w latach 193839. Jest to ceglany, nietynkowany gmach nawiązujący do stylu „starogermańskiego” (oraz do zamków krzyżackich) wg.projektu Hansa Richtera. Ma on formę czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem i dodatkowo wieżę widokowo-zegarową. Po wojnie obiekt służył od 1948 roku jako dom studencki, od 1 września 1951 roku jako ośrodek szkolenia Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, a w 1957 roku przeszedł na własność Komendy Wojewódzkiej MO. Obecnie należy do Komendy Miejskiej Policji.

Zdjęcia wykonano w maju 2011 roku.

  • Budynki reduty

  • Budynki reduty

  • Budynki reduty

  • Budynki reduty

  • Budynki reduty

  • Budynki reduty

  • Budynki reduty

  • W głębi wieża dawnego schroniska

  • Wieża dawnego schroniska

  • Brama wjazdowa na teren dawnego schroniska

  • Zabudowa mieszkalna Biskupiej Górki

  • Zabudowa mieszkalna Biskupiej Górki

  • Zabudowa mieszkalna Biskupiej Górki

  • Zabudowa mieszkalna Biskupiej Górki

Nowe zdjęcia wykonano w grudniu 2019 roku,

  • Widok od ul,Okopowej

  • Kościół Mennonitówu podnóża