Betania położona na wschodnich stokach Góry Oliwnej, od pierwszych wieków chrześcijaństwa przyciągała licznych pielgrzymów. To w tym miejscu Jezus wskrzesił Łazarza. Jak świadczy historyk Euzebiusz, żyjący w latach 265-340, w jego czasach w odległości 2 mil (ok. 2 974 m) od Aelia Capitolina pokazywano kryptę Łazarza, a św. Hieronim pisze w roku 390 o kościele wzniesionym nad jego grobem. Autentyczność tego sanktuarium jest udokumentowana nieprzerwanym ciągiem świadectw od pierwszych wieków chrześcijaństwa aż do wypraw krzyżowych. Na początku XII wieku kościół i klasztor św. Łazarza otrzymali na własność kanonicy Grobu Świętego, lecz w roku 1138 przekazali je oni królowej Melisendzie, która je odnowiła i powiększyła, osadzając tu benedyktynki, a dla obrony klasztoru przeciw ewentualnym napadom nieprzyjaciół zbudowała warowną wieżę.

Gdy Jerozolima dostała się pod władzę mahometan, kościoły Betanii wkrótce znalazły się w opuszczeniu. Pod koniec XVI wieku ruiny kościoła św. Łazarza przekształcono w meczet i w ten sposób krypta Łazarza stała się niedostępna dla chrześcijan.

W roku 1613 ojciec Angelo z Messyny, kustosz Ziemi Świętej, kupił od muzułmanów prawo wykucia w skale obecnie istniejących schodów, by można schodzić nimi do grobu Łazarza i odprawiać tam mszę świętą. W latach 1952-53 według projektu A. Barluzziego, tuż poniżej grobu Łazarza, na ruinach poprzednich kościołów wzniesiono nowy. Kościół zbudowano na planie zbliżonym do krzyża greckiego i nakryto kopułą. Centrum świątyni odpowiada szerokością nawie środkowej kościoła z VI wieku, natomiast prostokątne absydy, nadające świątyni plan krzyża, zajmują miejsce jego absydy i naw bocznych. Fasada główna i boczne mają linie ciężkie i surowe, jak rzymski grobowiec. Wewnątrz, w wielkich lunetach, mozaiki zaprojektowane przez C. Vagariniego przedstawiają sceny związane z Betanią: wskrzeszenie Łazarza, rozmowę Jezusa z Martą i Marią, namaszczenie Jezusa przez Marię w domu Szymona Trędowatego. Na placu przed kościołem zostały zachowane piękne mozaiki z kościoła z IV wieku.

Po prawej stronie niewielki klasztor franciszkanów wznosi się na resztkach budynków mieszkalnych bizantyjskich i z okresu wypraw krzyżowych.

Na zachód od sanktuarium znajdują się pozostałości klasztoru benedyktynek z roku 1138.

Grób Łazarza położony jest trochę powyżej świątyni, około 100 metrów od niej. Do przedsionka o boku długości 3 metry schodzimy 24 stopniami wykutymi w skale, skąd przez ciasne wejście schodzimy po trzech stopniach do komory grobowej, gdzie złożone było ciało Łazarza. Kamień ułożony poziomo zamykał wejście do grobu.

Na zewnątrz groty, na zachód od nowego kościoła prawosławnych Greków, widoczne są fundamenty wieży wzniesionej dla obrony monasteru św. Łazarza przez królową Melisendę.

Zdjęcia wykonano w październiku 2010 roku.

  • Widok ogólny

  • Fasada świątyni

  • Dziedziniec

  • Elewacja boczna

  • Elewacja boczna

  • Fasada

  • Fasada

  • Fasada

  • Widok ogólny

  • Bizantyjskie ruiny

  • Bizantyjskie ruiny

  • Bizantyjskie mozaiki

  • Bizantyjskie mozaiki

  • Ołtarz główny

  • Kopuła

  • Ołtarz główny

  • Ołtarz boczny

  • Ołtarz boczny

  • Zabudowa bizantyjska

  • Zabudowa bizantyjska

  • Zejście do grobu Łazarza

  • Zejście do grobu Łazarza

  • Grób Łazarza

  • Grób Łazarza