Budowę kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Pelplinie rozpoczęli na przełomie XIII-XIV wieku cystersi, którzy przybyli tu w 1276 roku z nadania księcia Mszczuja II. Jako datę ostatecznego zakończenia prac budowlanych przyjmuje się rok 1557, w którym murator gdański Antonii Schultes zakończył wykonywanie sklepień, kryształowego i sieciowego w transepcie kościoła.

Powstała wtedy trójnawowa bazylika ze środkowym transeptem o długości 84 m, szerokości 30 m i wysokości 26 m. Z zewnątrz bryłę świątyni zdobią grzebienie ceglanych szczytów, a wschodnią i zachodnią elewację ujmują wieżyczki komunikacyjne. Do kościoła od południa przylega budynek dawnego klasztoru wzniesiony w XIV wieku. Jest to budowla trzyskrzydłowa z wirydarzem otoczonym krużgankami.

Wyposażenie wnętrza świątyni pochodzi z różnych epok, choć dominuje barok. Najcenniejszym zabytkiem są gotyckie stalle o bogatej dekoracji z połowy XV wieku. Równie cenny jest manierystyczny ołtarz główny, drugi co do wielkości w Europie, wykonany w latach 1623-24 z obrazami Hermana Hana. Ponadto w świątyni znajduje się 20 barokowych i rokokowych ołtarzy bocznych, ambona z XVII wieku i drewniane konfesjonały.

W 1823 roku nastąpiła kasata zakonu cystersów i od tej pory bazylika stała się katedrą ponieważ przeniesiono tu z Chełmży stolicę biskupstwa. W latach 1841-42 nastąpiła regotyzacja świątyni, zlikwidowano kruchtę przed głównym wejściem, zastępując ją neogotyckim przedsionkiem oraz wykonano w tymże stylu freski oraz witraże. Nad głównym wejściem umieszczono chór z nowymi organami. Katedra szczęśliwie przetrwała obie wojny światowe. W 1965 roku papież Paweł VI podniósł ją do godności bazyliki mniejszej. W 1992 roku świątynia stała się katedrą nowej diecezji pelplińskiej. Ostatni remont świątyni i budynków dawnego opactwa miał miejsce w latach 1992-2003 za rządów biskupa Jana Bernarda Szlagi.

W miejscowym Muzeum Diecezjalnym znajduje się jedyny w Polsce egzemplarz Biblii Gutenberga. 

Pelplin jest położony około 50 km na południe od Gdańska. Jadąc drogą nr 91 w stronę Gniewu, w miejscowości Rudno należy skręcić w prawo i po 4 km jesteśmy w Pelplinie. Katedra znajduje się w centrum miasta.

Zdjęcia wykonano w lipcu 2005 roku.