Batalha (czyt. Batalia, batalha” znaczy po portugalsku „bitwa”) to miejscowość w Portugalii, leżąca w dystrykcie Leiria, w regionie Centrum w podregionie Pinhal Litoral. Najważniejszy zabytek miasta – Klasztor Matki Boskiej Zwycięskiej (Mosteiro de Santa Maria da Vitória) – został ufundowany i wybudowany dla upamiętnienia zwycięskiej bitwy pod Aljubarrotą, w wyniku której Portugalia obroniła swoją niezależność od Kastylii. Wraz ze śmiercią króla Ferdynanda w 1383 roku wygasła główna linia książąt Burgundzkich, a jej odrodzenie poprzedził okres spisków organizowanych przez rozmaite frakcje polityczne związane z walką o tron Portugalii. Wdowa po Ferdynandzie – Eleonora Teles, wydała córkę Beatrice za Jana I Kastylijskiego, popierając tym samym jego roszczenia do portugalskiego tronu. Jan de Avis, przyrodni brat Ferdynanda z nieślubnego łoża, włączył się również w walkę o tron. 14 sierpnia 1385 roku armia Kastylii starła się z portugalską, dowodzoną przez Jana de Avis w bitwie na polach pod Sao Jorge – kilka kilometrów od Aljubarrotą i od dzisiejszego Batalha. W obliczu przewagi ilościowej wroga, wódz portugalski oddał się w opiekę Matce Bożej, ślubując w razie zwycięstwa wybudowanie wspaniałego kościoła pod jej  wezwaniem. Tak też się stało. Zaś Jan de Avis został królem Portugalii jako Jan I Wielki.

Budowę rozpoczęto w roku 1385. Trwała blisko 150 lat i kolejni władcy odciskali na klasztorze swoje ślady, dobudowując nowe budynki lub przebudowując istniejące. Pracami przy wznoszeniu kompleksu kierowało w tym okresie 15 architektów. Pierwszym był Afonso Domingues. Kompleks opactwa opiera się na siedmioczęściowym założeniu o długości 178 m i szerokości 137 metrów. W 1388 roku klasztor został oddany dominikanom, którzy zachowali go aż do likwidacji zakonów religijnych w roku 1834. Trzęsienie ziemi z 1755 roku poczyniło w założeniu znaczne zniszczenia. Prace zabezpieczające i renowacyjne nad obiektem zapoczątkował król Ferdynand II (1816-1885) w roku 1840. W roku 1907 uznano klasztor za zabytek narodowy, a w 1980 roku opactwo stało się muzeum. W roku 1983 wpisany został na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO. 

Kościół jest trójnawową bazyliką z transeptem, wybudowaną w stylu płomienistego gotyku w latach 1388-1434. Z zewnątrz manuelińskie dodatki z końca XVI wieku i początku XVII zmieniły jej pierwotny wygląd. Ma 80 metrów długości, 32,46 metrów wysokości i jest jednym z największych kościołów gotyckich w Portugalii. Elewacje są bardzo bogato zdobione, elementy konstrukcyjne zwieńczone zdobionymi pinaklami.

Do kościoła przylega Kaplica Fundatora (Capela do Fundador), którą Jan I ufundował jako miejsce wiecznego spoczynku dla siebie, królowej Filipy Lancaster, oraz swoich następców. Budowę wg projektu Davida Huqueta ukończono w roku 1434, rok po śmierci Jana I. Po ukończeniu przeniesiono tam ciała pary królewskiej i złożono w sarkofagu w centralnej części kaplicy. Pod ścianami kaplicy znajdują się groby potomków Jana I, między innymi Alfonsa V, Jana II i księcia Henryka Żeglarza.

Do północnej nawy kościoła przylega dziedziniec klasztorny z bogato zdobionymi krużgankami – Krużgankiem Królewskim (Claustro Real), zwanym również Krużgankiem Jana I (łączący Sala do Capitulo z Refektarzem) i Krużganek Alfonsa V (Claustro D. Alfonso V) – dobudowany za panowania Alfonsa V, który znacznie zwiększył liczbę klasztornych pomieszczeń. Jest to jeden z pierwszych piętrowych krużganków wybudowanych w Portugalii. Jego styl, prosty, wręcz surowy, stanowi kontrast dla wybudowanego wcześniej, bogato zdobionego Krużganka Jana I. W przyległych budynkach znalazły się między innymi: spiżarnia, mały refektarz, magazyn drewna i oliwy, warsztaty, a na piętrze dormitoria, szpital, archiwum i biblioteka. Dziś znajdują się tu pomieszczenia muzeum klasztoru.

Przylegający do wschodniego boku krużganka kapitularz ukończono w XV wieku. Zbudowany jest na planie kwadratu i sklepiony pojedynczym sklepieniem z szesnastu żeber. Tu znajduje się od 1924 roku Grób Nieznanego Żołnierza – wzniesiony ku czci Portugalczyków poległych we Flandrii podczas I wojny światowej oraz walk kolonialnych w Afryce. Pełniona jest stale warta honorowa. Przy zachodniej części dziedzińca znajduje się Stary Refektarz, mieszczący obecnie muzeum wojskowe.

Do prezbiterium kościoła od wschodniej strony dobudowana jest duża rotunda mieszcząca Niedokończone Kaplice (Capelas Imperfeitas) – zwane również Panteonem Edwarda I. Jej budowę rozpoczął w roku 1434 król Edward I, miała być miejscem pochówku władcy. Budowy nigdy nie dokończono, ostatecznie porzucono ją w roku 1533 z przyczyn dziś nieznanych. Szczątki Edwarda I i Eleonory Aragońskiej przeniesiono do Niedokończonych Kaplic dopiero w XX wieku. Nie wszystkie budynki klasztoru się zachowały. W roku 1808 i 1810 klasztor był zajmowany przez wojska napoleońskie. Został wówczas splądrowany, a w roku 1810 podłożono ogień. Spłonęły dormitoria i biblioteka. Zniszczonych budynków nigdy nie odbudowano, a w czasie prac restauracyjnych rozebrano pozostałości ścian. Przed południową fasadą założenia stoi konny pomnik Nuno Alvares Pereiry, królewskiego dowódcy bitwy pod Aljubarrotą. Pomnik wykonano w 1968 roku.

Zdjęcia wykonano w październiku 2011 roku.

  • Elewacja południowa

  • Pomnik Nuno Alvares Pereiry

  • Kaplica Fundatora

  • Elewacja południowa

  • Niedokończone Kaplice

  • Manuelińskie zdobienia

  • Elewacja frontowa - zachodnia

  • Portal wejściowy

  • Detale portalu

  • Detale portalu

  • Detale portalu

  • Detale portalu

  • Zwieńczenie fasady

  • Zabudowania klasztorne

  • Nawa

  • Nawa

  • Nawa

  • Prezbiterium

  • Prezbiterium

  • Nawa

  • Portal wewnętrzny

  • Kaplica Fundatora

  • Kaplica Fundatora

  • Kaplica Fundatora