Obydwa romańskie kościoły w Strzelnie powstały równocześnie pod koniec XII wieku. Większy kościół pw.św. Trójcy to trójnawowa, czteroprzęsłowa, arkadowo-kolumnowa świątynia z transeptem. Do bryły kościoła przylegają kaplice : św.Barbary, św.Norberta i Restytuta oraz Serca Jezusowego. Początkowo były one symetryczne, jednak podczas rozbudowy w XV wieku kaplicę południową (św. Barbary) poszerzono. Stronę wschodnią dawniej zamykały także dwie okrągłe wieże. Fundamenty wieży północnej widoczne są na zewnątrz kościoła. Fasada zachodnia obecny wygląd otrzymała w pierwszej połowie XVIII wieku, podczas kolejnej przebudowy kościoła. Flankowana jest dwoma wieżami zwieńczonymi hełmami. Nawy przekryte są gotyckimi sklepieniami: gwiaździste nad nawą główną, krzyżowe nad nawami bocznymi i cztery pola sklepienia krzyżowo-żebrowego, wsparte na jednej kolumience, w kaplicy św. Barbary.

Do najcenniejszych i najbardziej znanych zabytków znajdujących się w bazylice należą romańskie kolumny. W sumie jest ich siedem. Przy nawie głównej cztery, w tym dwie pokryte płaskorzeźbami i jedna ornamentem śrubowym, dwie duże w kaplicach przy prezbiterium (jedna jest jeszcze nieodsłonięta) i jedna mała w kaplicy św. Barbary, ozdobiona ornamentem roślinnym. Kolumny pokryte płaskorzeźbą figuralną należą do unikatowych zabytków romańskich. W całej Europie, oprócz kolumn strzelińskich, zachowały się rzeźbione kolumny tylko w Hiszpanii w Santiago de Compostela (w katedrze św. Jakuba) oraz we Włoszech, w Wenecji (w katedrze św. Marka). Kolumny te są wykonane z piaskowca przywiezionego najprawdopodobniej z Brzeźna (okolice Konina). Datowane są one na drugą połowę XII i początek XIII wieku. W ścianach umieszczone są romańskie portale, oraz pozostałości polichromii romańskiej. Świątynia wielokrotnie przebudowywana nabrała cech barokowych, między innymi fasada kościoła z dwoma kwadratowymi wieżami została wzniesiona w stylu barokowym.

Po lewej stronie kościoła św.Trójcy stoi rotunda św.Prokopa. Jest to okrągła, kamienna świątynia z wieżą z wieżą w górnych partiach wzniesioną z cegły. W XV wieku rotunda została włączona w obręb zabudowy klasztornej i pełniła rolę furty. W połowie XVIII wieku rotundzie przywrócono cele sakralne oraz nadano nowe wezwanie św.Prokopa ( wcześniej św.Krzyża ). W XIX wieku rotunda popadła w ruinę i dopiero w 1892 roku gruntownie ją restaurowano. W czasie II wojny światowej Niemcy zrobili z rotundy magazyn i wycofując się zaminowali świątynię, której mury wytrzymały wybuch. Zniszczona została tylko kopuła i górne partie wieży. Po wojnie rotunda została odbudowana. Pomiędzy kościołem św.Trójcy, a rotundą św.Prokopa znajduje się klasztor norbertanek i muzeum. 

Strzelno jest położone 44 km na wschód od Gniezna, przy skrzyżowaniu dróg nr 15 (Toruń-Gniezno) i nr 25 (Bydgoszcz-Konin). Kościoły znajdują się w północno-wschodniej części miasta.

Zdjęcia wykonano w maju 2007 roku.