Początki kultu św. Anny w Świętej Annie sięgają końca XV wieku, kiedy to w okolicznych lasach miało miejsce kilka cudownych zdarzeń. W 1499 roku w miejscu tym ustawiono figurę ukrzyżowanego Chrystusa. Wkrótce zaczęli pielgrzymować do niej ludzie, a cudowne zdarzenia, różnego rodzaju, nie ustawały. Na początku XVI wieku staraniem starosty olsztyńskiego Pawła ze Szczekocin, w miejsce figury ukrzyżowanego Chrystusa wzniesiono drewnianą kaplicę, poświęconą św. Annie i umieszczono w niej figurę Świętej w towarzystwie Matki Bożej i Dzieciątka Jezus – zwaną „Świętą Anną Samotrzecią” – drewnianą, późnogotycką rzeźbę, zachowaną do dziś. W 1554 roku krakowska mieszczka Anna Krokierowa, w miejsce zniszczonej już przez lata kaplicy wzniosła nową, również drewnianą, która przetrwała do początków XVII wieku.

Przełomową datą w dziejach sanktuarium był rok 1609. Wtedy to Joachim Ocieski, kasztelan sądecki i starosta olsztyński, oraz książę Janusz Ostrogski, kasztelan krakowski, w miejsce skromnej kaplicy drewnianej ufundowali kościół i klasztor bernardynów – Zakonu Braci Mniejszych św. Franciszka. Ponieważ teren, na którym miał stanąć kościół i klasztor należał do dóbr królewskich, toteż konieczne było uzyskanie zgody na fundację od króla Zygmunta III. Dokument królewski do dziś przechowywany jest pieczołowicie w klasztornym archiwum sióstr dominikanek. W latach 1609-17 wzniesiony został murowany kościół, przy którym zbudowano także osobną kaplicę i umieszczono w niej cudowną figurę św. Anny. 27 sierpnia 1617 roku biskup Tomasz Oborski dokonał konsekracji nowej świątyni pod wezwaniem św. Anny.

Powstała wówczas jednonawowa budowla, zbudowana na planie krzyża, o półokrągłej absydzie, z kopułą nad środkiem nawy i jedną wieżą. Znajdujący się obok kościoła klasztor powstał nieco później, budowę jego ukończono bowiem w 1668 roku. Ojcowie bernardyni byli opiekunami sanktuarium przez 250 lat. W tym czasie, dzięki ich pracy duszpasterskiej, kult św. Anny nieustannie się rozszerzał, masowo pojawiali się pielgrzymi, a sama figura Świętej coraz bardziej otaczana była wielką czcią wiernych. W drugiej połowie XVIII wieku przeprowadzono w obrębie kościoła wielkie prace remontowo-inwestycyjne: dotychczasowe, spróchniałe już stalle w chórze zakonnym zastąpiono nowymi, a cały kościół powiększony został o kruchtę i o nową kaplicę z ołtarzem Matki Boskiej Pocieszenia. Bogato wyzłocono ołtarz w kaplicy św. Anny i ozdobiono lustrami. Świątynia otrzymała też nową posadzkę w kolorach białym i czarnym (1774 r.), a dach kościoła pokryto miedzianą blachą. Wzdłuż murów, okalających plac przykościelny, zbudowano krużganki, w których umieszczono stacje Drogi Krzyżowej (1777 r.) Wykonano też figuralną polichromię wnętrza kościoła, przedstawiającą sceny biblijne Starego Testamentu (1782-83 ). W XIX wieku ojcowie bernardyni silnie zaangażowali się w działalność patriotyczną, szczególnie w okresie powstania styczniowego, dlatego w listopadzie 1864 roku władze carskie dokonały kasaty klasztoru.

W 1869 roku ze skasowanego ukazem carskim klasztoru w Piotrkowie Trybunalskim przybyły do Świętej Anny siostry dominikanki klauzurowe. Pozbawione niemal całego mienia, skazane „na wymarcie” ( z zakazem przyjmowania nowych kandydatek do klasztoru), zastały budynki klasztorne, w których przez 5 lat stacjonowali carscy żołnierz, w opłakanym stanie. W 1881 roku wybuchł pożar, który zniszczył część kościoła i klasztoru, pogłębiając jeszcze bardziej trudności, z jakimi zmagały się siostry. Na początku XX stulecia, na mocy ukazu tolerancyjnego, doczekały się jednak otwarcia nowicjatu i przyjęcia pierwszych kandydatek. Wkrótce przeprowadzona została w klasztorze głęboka reforma życia zakonnego. Zniszczenia wojenne (I i II wojna światowa) na szczęście ominęły sanktuarium. Do dziś siostry dominikanki żyją tu zgodnie ze swoim kontemplacyjnym powołaniem, kontynuując równocześnie bernardyńską tradycję opieki nad zdążającymi na Jasną Górę pielgrzymami, ale też i nad tymi, którzy docelowo przybywają do św. Anny. Kult św. Anny jest do dziś bardzo żywy w tej okolicy. 26 lipca, dzień św. Anny, jest dniem świątecznym, a w sanktuarium można w tym dniu uzyskać odpust.

Święta Anna jest położona 35 km na wschód od Częstochowy, przy drodze nr 786 do Koniecpola. Sanktuarium znajduje się w centrum wsi tuż przy głównej drodze.

Zdjęcia wykonano w lipcu 2015 roku.