Zamek w St Andrews (St Andrews Castle) powstał w XII wieku na miejscu wcześniejszego założenia wzniesionego przez biskupa Rogera de Beamount. Na początku XIII wieku stał się on główną siedzibą biskupów i arcybiskupów St Andrews, a co za tym idzie także głównym punktem administracyjnym całego kościoła szkockiego. Warownię zbudowano na stromych klifach (wysokich na około 15 metrów), broniących zamek od północy i wschodu, co w czasach średniowiecza gwarantowało mu dobre warunki obronne. Od frontu zamek był otoczony fosą, o czym świadczą doły u podnóża murów oraz most prowadzący do głównej bramy. Na przełomie XII i XIII wieku zamek przechodził z rąk do rąk i ostatecznie został zniszczony . Prace nad odbudową rozpoczęły się około roku 1400 z polecenia biskupa Waltera Triala.

Niewielki dziedziniec o wymiarach około 14 metrów kwadratowych otaczały potężne mury z pięcioma kwadratowymi wieżami na każdym z rogów. W jego obrębie do dziś zachowała się także głęboka na około 16 metrów studnia. Oryginalne wejście do zamku prowadziło przez centralną wieżę bramną położoną od południowej strony. Kolejne główne wejście zostało w późniejszych latach przebite, w najlepiej zachowanej do dziś baszcie przedniej, Fore Tower. Szczyt tej wieży oryginalnie zwieńczały wysunięte przed lico muru i wsparte na kamiennych konsolach blanki. Główne, czteropiętrowe skrzydło zamku wybudowane zostało w oparciu o obronny mur od strony południowej i zachodniej. Poprzez Fore Tower skrzydło to, posiadało bezpośrednie połączenie z położoną od wschodu kaplicą. Po obu stronach głównej bramy, w pomieszczeniach z kolebkowym sklepieniem można wciąż podziwiać wykute w litej skale niedokończone tunele. Na północno-zachodnim rogu całego kompleksu znajduje się tzw. Baszta Morska. W tej obecnie dość mocno zrujnowanej wieży szczególną uwagę przykuwa wykuty w skale loch o kształcie butli. Pozbawiony okien i dobrej wentylacji loch posiada około 7.3 metrów głębokości i 4 metry długości w najszerszym miejscu. Zniszczona podczas oblężenia z roku 1547 wieża została następnie gruntownie przebudowana. Dodane do niej wówczas zostało kolejne piętro mieszczące dwie komnaty mieszkalne. Po przeciwnej stronie położona jest pochodząca z XIV wieku tzw. Wieża Kuchenna. Na jej parterze w dobrym stanie zachowały się dwie spiżarnie z kamiennymi sklepieniami. Z górnych kondygnacji do dnia dzisiejszego zachowała się tylko wschodnia ściana położonej na pierwszym piętrze budowli kuchni (szerokość tego muru wynosi aż 3.6 metrów). Ponad kuchnią oryginalnie mieściły się także dodatkowe pomieszczenia mieszkalne przeznaczone dla służby lub ewentualnych gości. Do wieży przylega także tzw. brama morska. Za kadencji arcybiskupa Jamesa Beatona na południowo-zachodnim i południowo-wschodnim rogu zamku wybudowano dwa potężne, okrągłe blokhauzy zastępujące wcześniejsze kwadratowe wieże. Z umieszczonymi na ich szczytach ciężkimi działami wieże te miały bronić dostępu do zamku od strony lądu. Zostały one jednak, podobnie zresztą jak cały zamek mocno zniszczone w trakcie oblężeniu z roku 1547. Do dnia dzisiejszego zachowały się tylko ich niewielkie fragmenty.

Po zamordowaniu arcybiskupa Beatona 29 maja 1546 roku zamek został opanowany przez zabójców – reformatorów religijnych, a po roku nastąpiła próba jego odbicia. Z uwagi na przeciągające się oblężenie wkrótce podjęto próbę wykucia w skale pod zamkiem tunelu prowadzącego wprost do Fore Tower, celem jej następnego wysadzenia. Cały podkop jest obecnie udostępniony do zwiedzania. Oblężenie ostatecznie zakończyło się w roku 1547 wraz z przybyciem składającej się z dwudziestu dwóch statków floty francuskiej. Po odmowie poddania zamku wydano rozkaz ostrzału twierdzy. Jednocześnie ogień z wież pobliskiego kościoła St Salvador i katedry otworzyły wojska hrabiego Arran. W wyniku tego zamek został całkowicie zniszczony, a obrońcy uwięzieni na francuskich galerach.

Zamek został następnie odbudowany przez brata Regenta Szkocji – Johna Hamiltona, arcybiskupa St Andrews. Efektem przebudowy jest m.in. nieźle zachowana frontowa ściana zamku zwana Fasadą Hamiltona. Zasadniczej przebudowie uległa też sama brama wjazdowa. Fasada Hamiltona zwraca szczególna uwagę licznymi zdobieniami, zwłaszcza płaskorzeźbami oraz sporymi oknami ulokowanymi na wyższych piętrach skrzydła. Nad wejściem zawisł także herb rodowy Hamiltonów zawierający datę 1555. W 1587 roku zamek St Andrews został przejęty przez Koronę. W roku 1606 został on z kolei przekazany Georgowi Home, pierwszemu hrabiemu Dunbar. Po jego bezpotomnej śmierci twierdza w roku 1612 trafiła w ręce protestanckich biskupów St Andrews. W roku 1654 decyzją władz St Andrews spora część zamku została rozebrana, a pozyskany materiał został użyty przy naprawie miejscowego falochronu i portu. Pod koniec XVII wieku warownia zaczęła popadać w ruinę. W roku 1801 Wielki Hall oryginalnie przylegający do Wieży Kuchennej i ciągnący się wzdłuż wschodniego muru zawalił się i runął do morza. W kolejnych latach następne fragmenty twierdzy były systematycznie pochłaniane przez wody Morza Północnego, aż do roku 1886 kiedy to podjęto generalną rekonstrukcję zamkowych murów.

Ruiny zamku obecnie znajdują się pod opieką Historic Scotland i są otwarte dla zwiedzających.

Katedra św. Andrzeja (St Andrews Cathedral) czyli ruiny monstrualnej średniowiecznej katedry z XII wieku, zachwycające swoją wielkością oraz położeniem na klifie w zachodniej części miasta. Budowa katedry rozpoczęła się w 1160 roku z inicjatywy biskupa Arnolda. Ciągnęła się przez kolejne 150 lat, a po jej zakończeniu katedra stała się największym budynkiem sakralnym w Szkocji i główną siedzibą kościoła katolickiego w Szkocji na kolejne kilka wieków. W uroczystościach poświęcenia katedry w 1318 roku uczestniczył osobiście król Szkocji Robert I, znany bardziej jako Robert the Bruce, które przewodził Szkocji podczas Pierwszej Wojny Niepodległościowej przeciwko Anglii (1296 -1328).

Podczas reformacji w 1559 roku świątynia została splądrowana przez lokalnych mieszkańców. Katedra utraciła swoje ołtarze i większość cennego wyposażenia, Prawdopodobnie również w tym samym okresie zostały zniszczone relikwie Świętego Andrzeja, które były przechowywane w obiekcie. Świątynia została finalnie opuszczona dwa lata później i przez kolejne stulecia służyła jako źródło materiałów budowlanych dla lokalnej społeczności. Do naszych czasów przetrwały: – prezbiterium (wschodnia część), gdzie mieściły się relikwie Św Andrzeja; – południowa ściana nawy; – oraz majestatyczne wejście do katedry (zachodnia część).

Na terenie katedry znajduje się również muzeum historyczne, w którym możemy pogłębić historię katedry oraz podziwiać wystawę  znalezisk archeologicznych z terenu katedry. Do najcenniejszych z nich można zaliczyć sarkofag Świętego Andrzeja z drugiej połowy VIII wieku. Obecnie na terenie katedry w Saint Andrews znajduje się cmentarz, na którym pochowane są zasłużone dla lokalnej społeczności postacie. Wśród najsłynniejszych znajdziemy Thomasa Morrisa – jednego z pionierów gry w golfa oraz czterokrotnego zwycięzcę turnieju Open Championship.

Kościół Świętego Regulasa (Church of St Regulus) stojący obok katedry, z którego do naszych czasów przetrwała wieża St Rule’s Tower. Romańska wieża, stanowiąca wówczas część opactwa została wzniesiona w 1130 roku. Jest to najlepiej zachowana część kompleksu. Na wieżę warto się wspiąć i po pokonaniu 157 stopni można podziwiać zapierające dech w piersi widoki na ruiny, morze oraz miasto.

Uniwersytet św. Andrzeja (University of St Andrews) jest najstarszym szkockim uniwersytetem (trzecim w Wielkiej Brytanii), który założony został między 1410 a 1413 rokiem. Jest uważany za najlepszą uczelnię w Szkocji, czego źródeł można szukać w rankingach brytyjskich uniwersytetów, w których University of St Andrews zajmuje zwykle czołowe miejsca razem z Uniwersytetem Oksfordzkim oraz Uniwersytetem Cambridge. W latach 2001–05 studiował na nim książę Cambridge William i tu poznał swoją małżonkę Kate..

Kościół św. Trójcy został ufundowany w 1412 roku. W latach 40-tych XVI wieku kościół Świętej Trójcy stał się głównym ośrodkiem szerzącej się w mieście i całej Szkocji reformacji. Kazania wygłaszał w nim sam John Knox, pierwotnie kapłan katolicki, który później stał się przywódcą szkockiej reformacji, czołowym twórcą narodowego protestanckiego Kościoła Szkocji. W 1559 roku wygłosił on w farze St Andrews tak gorące kazanie, iż podburzony tłum wypadł na miasto i ruszył ku katedrze dewastując symbole dawnego porządku, co ostatecznie przyczyniło się do zniszczenia katedry św. Andrzeja, a rok później do upadku w Szkocji katolicyzmu. Sam kościół Świętej Trójcy jako związany z ruchem reformacyjnym zdołał przetrwać burzliwy okres zamieszek oraz wewnętrznych konfliktów.

Kościół zbudowany został na planie krzyża łacińskiego. Świątynia składa się z trójnawowego korpusu, transeptu, prezbiterium po stronie wschodniej i wieży po stronie zachodniej. Prezbiterium było przedłużeniem trzech naw korpusu, także miało formę bazylikową, a zakończone było prostą ścianą. Wieża natomiast usytuowana była na przedłużeniu nawy północnej, a nie symetrycznie jako zwieńczenie nawy głównej. Bryłę uzupełniała południowa kruchta. Wieża o wysokości 22,5 metrów wzniesiona została na planie czworoboku. W trakcie XVIII wieku budowla, choć pełniła funkcję protestanckiej fary, podupadła i znalazła się w bardzo złym stanie technicznym, grożącym zawaleniem. Dlatego w latach 1798 – 1800 kościół został gruntownie przebudowany. Prace prowadzono praktycznie od fundamentów, pozostawiając ze średniowiecznej budowli praktycznie tylko wieżę. Kolejne przekształcenia budowli miały miejsce w latach 1902 – 09, kiedy to postanowiono budowli przywrócić wygląd stylizowany na gotycki.

St Andrews jest położone około 60 km na północny-wschód od Edynburga.

Zdjęcia wykonano w sierpniu 2023 roku.