Murowany zamek w Więcborku został zbudowany w 1556 roku przez biskupa krakowskiego –  księcia Andrzeja Zebrzydowskiego. Był to okazały gmach, wzniesiony na planie zbliżonym do kwadratu, posadowiony na wzniesieniu obok jeziora, otoczony fosą. Prawdopodobnie od strony południowej posiadał zwodzony most. Wjazd do zamku musiał znajdować się także od strony północnej, gdzie prowadziła droga do centrum miasta i później do nowo budowanego dworu. Niestety nie posiadamy rycin z tego okresu ani też archiwalnych fotografii tego miejsca. W latach 1558–60 przeniósł on siedzibę biskupa krakowskiego z Wawelu do zamku w Więcborku. Po Andrzeju dobra przejął jego brat Mikołaj, następnie synowie tegoż, Mikołaj, Bartłomiej i Kasper. W pierwszej połowie XVII wieku dziedzicem był Kasper Zebrzydowski (1590-1650) – kasztelan kaliski. Około1680 roku spadkobiercą został Andrzej Smoszewski – starosta bobrownicki. Miał on córkę Katarzynę, która odziedziczyła majątek jako małoletnia i wraz z opiekunami sprzedała go w 1687 roku Damianowi Garczyńskiemu. Damian sprzedał cały klucz więcborski swojemu synowi – Stanisławowi, łowczemu poznańskiemu. Ten w 1710 roku sprzedał majątek Janowi Jakubowi Potulickiemu, podkomorzemu pomorskiemu, staroście borzechowskimu. Ostatni dziedzic Więcborka – Kasper Piotr Potulicki (1792-1853) w 1821 roku sprzedał rodowe dobra bankowi w Berlinie. 

Zamek wzniesiony przez Zebrzydowskich w płn.-wschodniej części miasta, istniał jeszcze pod koniec XVIII wieku. Potuliccy mieszkali na zamku na pewno jeszcze ok. 1766 roku, o czym mówi wzmianka dotycząca zamkowej kaplicy „w której nie odprawiała się msza, ponieważ nie postarano się o nowy indult” (zezwolenie na odstąpienie od przepisów kanonicznych, wydawane np. przez biskupa). W latach 1772-84 część zamku odstąpiono luteranom, którzy nie posiadali własnego kościoła i nie mieli się gdzie modlić. Luteranie w 1784 roku wybudowali sobie mały kościółek, a w 1858 roku przenieśli się do nowo wybudowanego kościoła. Później Potuliccy także opuścili zamek, gdyż ok. 1795 roku wybudowali nowy dwór na folwarku Ostrówek. W XIX wieku zamek został ostatecznie rozebrany. Do wybuchu II wojny światowej w miejscu gdzie stał widoczne były pozostałości fundamentów oraz fosa. Po wojnie tereny te pozostawały nieużytkami, a w latach 90-tych XX wieku podzielono je na 10 działek budowlanych na których wybudowano domy jednorodzinne. Relikty zamku Zebrzydowskich znajdują się przy ul. Potulickich, Zamkowej i Powstańców Wlkp. W ziemi prawdopodobnie zachowały się fundamenty zamku.

Za obecną plażą miejską w Więcborku w okolicach byłej strzelnicy sto metrów za wczesnośredniowiecznym grodem więcborskim znajdował się drugi z zamków więcborskich – zamek Grzymalitów. Stał on na ostrowiu nad jeziorem, w miejscu zwanym „zamczyskiem” a później „Wzgórzem Świętej Katarzyny”. Była to budowla z groblami, fosami, mostami zwodzonymi i wszystkimi przynależnościami rycerskiego zamku. W XIX wieku po starej, drewnianej warowni nie było już śladu.

Więcbork jest położony 12 km na południe od Sępólna Krajeńskiego, przy drodze nr 241 do Nakła n/Notecią.

Zdjęcia wykonano w czerwcu 2018 roku.

  • Jedyny widoczny ślad po zamku

  • Zamek stał gdzieś tu

  • Obecna zabudowa

  • Jezioro Więcborskie

  • Pomnik Powstańców Wielkopolskich