Rzymskie katakumby to starożytne cmentarze podziemne, używane w swoim czasie przez wspólnoty chrześcijańskie, początkami swymi sięgające II wieku po Chrystusie, a ich drążenie trwało do połowy V wieku. Początkowo były one wyłącznie miejscem grzebania zmarłych. Tu też chrześcijanie gromadzili się na sprawowanie obrzędów pogrzebowych i na świętowanie rocznic śmierci męczenników i zmarłych. W czasie prześladowań, w wyjątkowych sytuacjach katakumby służyły jako doraźne miejsce sprawowania Eucharystii, jednak nigdy nie wykorzystywano ich jako tajnych kryjówek. Po ustaniu prześladowań, a szczególnie od czasu św. Damazego I – papieża, katakumby stały się prawdziwymi sanktuariami męczenników, ośrodkami pobożności i celem pielgrzymek chrześcijan z różnych zakątków rzymskiego imperium. Katakumby Św. Kaliksta to jedne z największych i najbardziej okazałych katakumb w Rzymie. Znajdują się one przy via Appia Antica, po jej prawej stronie tuż za kościołem „Quo Vadis”. 

Powstały około połowy II wieku po Chrystusie i stanowią część kompleksu cmentarnego rozciągającego się na obszarze 15 ha i sieci korytarzy podziemnych, których łączna długość dochodzi do 20 km, na różnych poziomach schodzących do 20 m pod powierzchnię ziemi. W katakumbach znalazły miejsce spoczynku dziesiątki męczenników, 16 papieży i niezliczeni chrześcijanie. Noszą one imię diakona św. Kaliksta, który na początku III wieku został ustanowiony przez papieża Zefiryna zarządcą tego cmentarza i w ten sposób stały się oficjalnym cmentarzem chrześcijańskim w Rzymie. Tereny cmentarne dzielą się na naziemne i podziemne. Przed powstaniem katakumb tereny pod otwartym niebem, wzdłuż Via Appia, były zajmowane przez groby pogańskie. Z czasem zaczęto wznosić mauzolea i małe bazyliki nad lub wokół grobów męczenników Z tych budowli przetrwały do naszych czasów zaledwie dwie małe bazyliki o trzech absydach, zwane „Tricóre”. W jednej, położonej we wschodniej części, prawdopodobnie zostali pochowani papież św. Zefiryn i św. Tarcyzjusz, męczennik Eucharystii.

Podziemny cmentarz składa się z różnych części. Krypty Lucyny, Papieży i św. Cecylii stanowią najstarszą część katakumb, pochodzącą z II wieku. Inne miejsca nazwane od imion: św. Melchiadesa  pochodzą z połowy III wieku, św. Gajusza i św. Euzebiusza (koniec III w.), część Zachodnia (pierwsza poł. IV w.) i część Liberiana (druga poł. IV w.). Zwiedzanie zaczynamy od krypty Papieży, która jest najbardziej uświęconym miejscem w katakumbach zwanym „małym Watykanem”, gdyż było tu pochowanych 9 papieży i prawdopodobnie 8 dostojników kościelnych z III wieku. Na ścianach znajdują się oryginalne napisy w języku greckim. Na czterech tablicach obok imion papieży (Poncjan, Antenor, Fabian, Lucjusz i Eutychian) widnieje tytuł „biskup”, gdyż papież był uznawany także jako głowa Kościoła w Rzymie, a na dwóch tablicach jest nadto grecki skrót „MPT”, co znaczy męczennik. W głębi tej ściany pochowany był papież Sykstus II, ofiara prześladowań cesarza Waleriana. Naprzeciwko jego grobu papież Damazy w IV wieku umieścił marmurową tablicę z wyrytym napisem ku uczczeniu pamięci męczenników i chrześcijan pochowanych w katakumbach. Obok Krypty Papieży znajduje się Krypta Św. Cecylii, czczonej jako patronka muzyki kościelnej. Pochodziła ona ze znakomitej rodziny rzymskiej i poniosła śmierć męczeńską w III wieku. Została pochowana w miejscu, w którym obecnie znajduje się jej statua i była czczona tutaj przynajmniej przez pięć wieków. W roku 821 jej relikwie zostały przeniesione na Zatybrze do bazyliki jej poświęconej. Statua św. Cecylii jest kopią słynnego dzieła rzeźbiarza Maderny, którą wykonał w 1599 roku. Krypta była cała ozdobiona freskami i mozaikami z początku IX wieku. W pobliżu statuy na ścianie widnieje starożytny obraz św. Cecylii przedstawionej w postaci orantki; nieco niżej w małej niszy znajduje się wyobrażenie Zbawiciela, który w ręku trzyma Ewangelię; obok zaś wymalowany jest obraz papieża Urbana, męczennika. Na jednej ze ścian świetlika widnieją postacie trzech męczenników: Polikama, Sebastiana i Kwirynusa. Idąc wzdłuż okazałych korytarzy pełnych nisz grobowych dochodzi się do pięciu pomieszczeń, prawdziwych grobów rodzinnych, zwanych też niszami Sakramentów, szczególnie cennych ze względu na freski. Datuje się je na początek III wieku, a przedstawiają symbolicznie sakramenty: Chrzest św. i Eucharystię. Tu także znajduje się wyobrażenie proroka Jonasza, symbol Zmartwychwstania. Następną kryptą jest kwatera papieża Milcjadesa, w której mieszczą się arcosolia, nisze i krypty, jak np. Krypta Ochłody, Krypta 4 Pór, Krypta Oceanu i inne. Nieco dalej znajduje się krypta papieży: św. Gajusza i św. Euzebiusza. W krypcie św. Gajusza pochodzącej z końca III wieku, z powodu jej wielkich rozmiarów, odbywały się ogólne zebrania wspólnoty chrześcijańskiej. Naprzeciw niej znajduje się krypta męczennika św. Euzebiusza pochodząca z początku IV wieku, w której zachowała się inskrypcja papieża św. Damazego. Idąc dalej tym korytarzem kolejno napotyka się kryptę męczenników Kalogera i Parteniusa, niszę diakona Sewera, cenną ze względu na inskrypcję, w której po raz pierwszy biskupa Rzymu Marcellego nazywa się „papieżem” oraz znajdujemy wyznanie wiary w zmartwychwstanie przy końcu świata; dalej spotykamy niszę „5 świętych” przedstawionych w postaci orantów; niszę „Owieczek” (Pecorelle) z freskami przedstawiającymi Chrystusa jako Dobrego Pasterza otoczonego przez owce, a nadto sceny biblijne symbolizujące sakramenty Chrztu św. i Eucharystii. Krypty Lucyny znajdują się w pobliżu Via Appia. Wśród nich zachował się grobowiec św. Korneliusza z oryginalną inskrypcją zawierającą tytuł „Męczennik” i po bokach wspaniałe obrazy papieży: św. Sykstusa i św. Korneliusza oraz biskupów afrykańskich: świętych Cypriana i Optata. W jednej z pobliskich nisz zachowały się jedne z najstarszych w katakumbach freski pochodzące z końca II i III wieku, zaś na suficie – wyobrażenie Chrystusa Dobrego Pasterza; w głębi na ścianie – dwie ryby z koszem chlebów na grzbiecie, symbolizujące Eucharystię. 

Katakumby św. Kaliksta w Rzymie znajdują się przy via Appia Antica, po jej prawej stronie tuż za kościołem „Quo Vadis”. 

Zdjęcia wykonano w kwietniu 2011 roku.