Bazylika Matki Bożej Anielskiej (wł. Bazylika Santa Maria degli Angeli) w Santa Maria degli Angeli (koło Asyżu) została zbudowana w latach 1569-1679 wg. projektu Galeazzo Alessi z Perugii na polecenie papieża Piusa V. Jest to trójnawowa budowla o długości 126, szerokości 65 m i wysokości 75 m do poziomu kopuły. Swój obecny wygląd fasada bazyliki zawdzięcza pracom podjętym pod koniec XVIII wieku oraz w czasach późniejszych. W 1832 roku, po trzęsieniu ziemi, fasadę odbudowano w stylu klasycystycznym zgodnie z projektem Polettiego. Po kolejnych uszkodzeniach spowodowanych trzęsieniem z 1923 roku przebudowano ją według projektu Cezarego Bazzani. Pod koniec prowadzonych prac umieszczono na szczycie fasady figurkę Matki Boskiej Anielskiej z pozłacanego brązu.

Zbudowany kościół powstał dla ochrony pierwszego miejsca związanego z działalnością św. Franciszka, który swoje zadanie „odnowy domu bożego” potraktował w sposób dosłowny i rozpoczął odbudowę zniszczonego małego, jednonawowego kościółka z apsydą. Świątynia została tak zaprojektowana aby na przecięciu się nawy środkowej i transeptu znalazł się niewielki kościółek pochodzący z X wieku nazywany Porcjunkula (Cząsteczka). Nad Porcjunkulą góruje kopuła doświetlająca wnętrze oknami w umieszczonej nad nią latarni. W 1211 roku św. Franciszek wraz z swoimi uczniami przeniósł się w okolice kościoła z Rivotorto. 22 kwietnia 1212 roku benedyktyni podarowali go na własność nowemu zgromadzeniu. Z Porcjunkulą związane jest także powstanie zakonu klarysek (w tym miejscu, w marcu 1211 roku św. Klara złożyła śluby zakonne).

Zewnętrzne ściany Porcjunkuli pokrywają freski odnowione przez Federico Overboka w 1830 roku. Wewnątrz, nad ołtarzem znajduje się poliptyk namalowany przez księdza Hilarego z Viterbo w 1393 roku. Przedstawia on św. Franciszka proszącego na kolanach Jezusa Chrystusa i Matką Bożą o przywrócenie przywileju odpustu. Za Porcjunkulą, po jej prawej stronie, we wnętrzu bazyliki pozostawiono jeden z kilku domków zbudowanych przez franciszkanów wokół kościółka Porcjunkuli. Jest to Kaplica śmierci św. Franciszka – Transito (Przejścia). Na jej zewnętrznej ścianie namalowany jest obraz przedstawiający jego śmierć. Ściany wewnętrzne zdobią freski przedstawiające pierwszych jego uczniów, fresk pochodzi z początku XVI wieku, został namalowany przez Spagnę. Transito to dawniejsza infirmeria, w której św. Franciszek zmarł w dniu 3 października 1226 roku. W ołtarzu umieszczona jest figura św. Franciszka wyrzeźbiona przez Andrea della Robba ok. 1490 roku.

Ogród Różany przy bazylice – rosną w nim krzewy róż pozbawione kolców. Zgodnie z życiorysem świętego, są to róże rosnące już za jego życia w pobliżu zajmowanej przez niego celi. Franciszek nie chcąc ulec pokusie odejścia od obranego sposobu życia rzucił się w nie. W tym momencie róże straciły kolce i tak rosną do dzisiaj. W ogrodzie znajduje się Kaplica Róż ozdobiona freskami Tyberiusza z Asyżu w latach 1506-15. Ogród różany można obejrzeć przez oddzielającą go szybę od krużganku przy ścianie zewnętrznej bazyliki. Z początków XIII wieku pochodzi także Kaplica Płaczu z ceramicznym ołtarzem przedstawiającym św. Franciszka płaczącego nad Męką Pańską. Za ołtarzem bazyliki znajduje się krypta z terakotowym poliptykiem Andrea della Robba. W krypcie zachowane są fragmenty budynku wzniesionego przez mieszkańców Asyżu dla zakonników. W 1909 roku kościół został podniesiony do rangi Bazyliki Patriarchalnej przez papieża Piusa X. Ostatnie prace konserwatorskie przeprowadzono w 1998 roku.

Santa Maria degli Angeli

Zdjęcia wykonano w kwietniu 2011 roku.