Renesansowy pałac założyciela miasta Jana Zamoyskiego został wzniesiony w latach 1579-86 wg projektu Bernardo Morando. Pierwotny pałac posiadał odrębne mury oddzielające go od pozostałej części miasta, miał formę prostokąta o długości ok. 60 m, dwie kondygnacje, wieżę z tarasem oraz dwuskrzydłowe schody od strony miasta. Po jego północnej stronie znajdowała się też pierwsza forma zamojskiego arsenału, nieco bardziej przesuniętego na wschód. Nieco później dobudowano za nim, po stronie zachodniej, niewielkie oficyny.

W roku 1658 pałac spłonął, i po 1660 roku odbudował go III ordynat zamojski Jan zwany Sobiepanem, w stylu już barokowym. W latach 1689-90 rezydencja została rozbudowana według projektu Jana Michała Linka. W latach 1747-51 nastąpiła większa późnobarokowa przebudowa pałacu dokonana na polecenie Tomasza Antoniego Zamoyskiego według projektu Jana Andrzeja Bema i Jerzego de Kawe. Podczas niej m.in. obniżono wieżę, usunięto attykę i pozbawiono pałac dekoracji. Pałac został połączony z tylnymi oficynami, a od strony frontowej dobudowano po bokach dwie dłuższe oficyny, prostopadle położone do jego głównej części, zakończone niewielkimi piętrowymi budynkami, pomiędzy którymi biegły mury z wyniosłą bramą z żelaznymi kratami, tworząc w ten sposób okazały dziedziniec. Główny gmach wieńczył wysoki barokowy dach mansardowy. Po 1803 roku, za sprawą XII ordynata Stanisława Kostki Zamoyskiego przebudowano pałac w stylu klasycystycznym.

W 1821 roku pałac został sprzedany władzom państwowym i w 1831 roku przebudowano go na szpital wojskowy przez co ostatecznie utracił swój zabytkowy wygląd. Podczas tej przebudowy pałac został nieco podwyższony, uproszczono jego dach, ale pozbawiono go też wielu elementów wystroju zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz. Urządzono tu dodatkowo niewielką kaplicę prawosławną na potrzeby okupujących Zamość Rosjan. Zachował się dziedziniec, na którym w II połowie XIX wieku urządzony został ogród, który dostępny był głównie dla żołnierzy, który w okresie międzywojennym przekształcony został w park. W oficynie prawej (północnej) w czasach II RP znajdowała się drukarnia. Po 1945 roku była to jedyna niezniszczona drukarnia na ziemiach polskich po prawej stronie Wisły. Drukowano tu pierwsze dzienniki urzędowe, książki, plakaty i ogłoszenia.

Obecnie, od roku 1918, w budowli mieszczą się sądy, natomiast w budynkach dobudowanych od tyłu (zachodnia strona), wokół podwórza, znajdują się mieszkania komunalne. Planowana jest renowacja tego ważnego dla miasta budynku. Przed dawnym pałacem Zamoyskich urządzono skwer z nielicznymi drzewami, na którym od 2005 roku, bliżej ulicy Akademickiej, wznosi się pomnik Jana Zamoyskiego, dosiadającego konia i trzymającego w prawej ręce buławę hetmańską.

Pałac Zamoyskich znajduje się w zachodniej części Starego Miasta, przy ul. Akademickiej. Zamość jest położony 76 km na południowy-wschód od Lublina, przy drodze nr 17 do Tomaszowa Lubelskiego.

Zdjęcia wykonano w sierpniu 2017 roku.

  • Pomnik Jana Zamoyskiego

  • Elewacja frontowa - wschodnia

  • Skrzydło południowe

  • Skrzydło północne

  • Fasada

  • Skrzydło północne

  • Elewacja tylna

  • Elewacja tylna

  • Skrzydło południowe

Nowe zdjęcia wykonano w kwietniu 2024 roku.

  • Fasada pałacu

  • Skrzydło północne

  • Pomnik Jana Zamojskiego i kolegiata

  • Pałac nocą