Akropol ateński to położone w Atenach wapienne wzgórze o wysokości względnej 90 m (157 m n.p.m.). Akropol był ufortyfikowanym wzgórzem, na którym już w czasach mykeńskich zbudowano cytadelę. Wiadomo również, że w 1 połowie VI wieku p.n.e. wzniesiona była świątynia poświęcona Atenie Polias (Opiekunce Miasta), a na początku V wieku p.n.e. tak zwany starszy Partenon. Po zniszczeniach powstałych w trakcie oblężenia perskiego w roku 480 p.n.e., nastąpił okres wielkiej przebudowy, zainicjowanej przez Peryklesa. Powstał tu wówczas kompleks świątyń: Partenon, Erechtejon, Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje. Zniszczone rzeźby, elementy starszych budowli zostały użyte przy poszerzaniu tarasu w kierunku południowym (odnaleziono je podczas prac archeologicznych rozpoczętych w latach siedemdziesiątych XVIII wieku, w tzw. „gruzowisku perskim”). Przy realizacji zakrojonych na niespotykaną dotąd skalę prac, zatrudnieni byli najwybitniejsi architekci: Iktinos, Mnesikles i Kallikrates oraz rzeźbiarze z Fidiaszem na czele. Powstałe w wyniku tego przedsięwzięcia założenia architektoniczne świadczą, że był to szczytowy okres rozwoju architektury ateńskiej. Wszystkie te budowle przetrwały w bardzo dobrym stanie do końca starożytności, podobnie jak słynny posąg Ateny Partenos, wykonany ze złota i kości słoniowej.

Po edykcie cesarza Teodozjusza II z 426 roku n.e., nakazującym likwidowanie miejsc kultów pogańskich, przestały one pełnić swoje dotychczasowe funkcje. W tym okresie posąg Ateny, po którym zaginął wszelki ślad, został prawdopodobnie wywieziony do Konstantynopola. W VII wieku n.e. Partenon zamieniony został na świątynię chrześcijańską, najpierw obrządku wschodniego (do XIII w.), później zachodniego.

Około połowy XV wieku zdobywcy tureccy, przebudowali świątynię na meczet. W drugiej połowie XVII wieku, w czasie wojny z Republiką Wenecką, Turcy urządzili w dawnej świątyni arsenał. Skutki tej decyzji były tragiczne. W trakcie oblężenia, które miało miejsce w 1687 roku, jeden z pocisków armii weneckiej trafił w budowlę powodując eksplozję zmagazynowanego tam prochu. Na skutek wybuchu, znaczne partie budowli, która przetrwała tyle wieków, legły w gruzach.

Erechtejon, podobnie jak Partenon, został w VII wieku zamieniony na świątynię chrześcijańską, co pociągnęło za sobą gruntowną jego przebudowę. Propyleje zachowały swój pierwotny wygląd aż do XII wieku, kiedy to przerobiono je na pałac biskupi. Nieco później jedno ze skrzydeł (północne) zaadaptowane zostało dla potrzeb kancelarii państwowej, a następnie drugie skrzydło przebudowano na pałac. Turcy w części środkowej budowli urządzili arsenał, co pociągnęło za sobą skutki równie tragiczne, jak w przypadku Partenonu. Około połowy XVII wieku budynek został wysadzony w powietrze w wyniku uderzenia pioruna. W XVII wieku przestała istnieć (na około 200 lat) świątynia Ateny – Nike. Turcy rozebrali ją i pochodzące z niej bloki wykorzystali jako materiał budowlany.

Niezwykle ważny dla historii Akropolu moment dziejowy wiąże się z osobą Lorda Elgina, którego działalność spowodowała ogromne spustoszenie w dekoracji rzeźbiarskiej przede wszystkim Partenonu (Marmury Elgina wywiezione do Anglii). Mniej więcej 100 lat później, w roku 1894, miało miejsce trzęsienie ziemi, fatalne w skutkach, jeśli chodzi o stan zachowania budowli. Obecnie w skład zespołu architektonicznego Akropolu wchodzą: Propyleje, Apteros – Świątynia Nike, Erechtejon, Partenon oraz położone na południowych stokach: Odeon Herodosa Attyka i Teatr Dionizosa.    

Propyleje znajdują się przy wejściu na Akropol. Ich budowę rozpoczęto w 437 roku p.n.e. i przerwano po pięciu latach. Wzniósł je Mnesikles w porządku doryckim, z marmuru. Część główna budynku miała dwie bramy (większą i mniejszą), poprzeczną ścianę z pięcioma przejściami oraz dwa skrzydła. Fasady budynku głównego miały po sześć kolumn. Do wejścia prowadziły schody. Część zachodnia podzielona była na trzy nawy dwoma rzędami kolumn w porządku jońskim. Część północna, tzw. Pinakoteka ozdobiona była obrazami Polignota, Aglaofona i Timajnetosa. Mimo że budowla była niedokończona, stała się wzorcem dla podobnych konstrukcji w całym świecie greckim.    

Świątynia Ateny Nike została wzniesiona na prawo od Propylejów, w południowo-zachodniej części wzgórza, prawdopodobnie według projektu Kallikratesa. Świątynię postawiono w V w p.n.e., choć jej zalążki sięgają okresu archaicznego. Oddawano tam kult Atenie Zwycięskiej. Najlepiej zachowana świątynia jońska, dwukrotnie rekonstruowana. W miejscu, gdzie postawiono świątynię, pierwotnie znajdował się dawny bastion mykeński (XIII w. p.n.e.). Za czasów Pizystrata wzniesiono skromne sanktuarium, które zburzono w 480 r. p.n.e. podczas oblężenia przez Persów. Odbudowa zaczęła się w 478 roku p.n.e. od postawienia nowego ołtarza. Budowę świątyni zakończono w roku 421 p.n.e., prace zdobnicze trwały jeszcze do 413 r. p.n.e.. W XIV wieku Nerio I Accioiuoli, władca Księstwa Aten, wykorzystując część Propylejów i część św. Nike, wybudował wysoką, kwadratową wieżę zwaną Wieżą Franków. Wieża ta stanęła obok pałacu w stylu włoskim, w który przekształcone zostały Propyleje. W XVIII wieku, z powodu budowy przez Turków bastionu na Akropolu, świątynię całkowicie rozebrano. Odbudowano ją w 1835 roku przy użyciu oryginalnych elementów i materiałów. Świątynię wybudowano z marmuru pentelickiego, w porządku attycko-jońskim jako czterokolumnowy amfiprostylos. Posiada trzystopniową marmurową krepidomę. Odległości między kolumnami były jednakowe, co było charakterystyczne dla małych świątyń. Stylobat ma wymiary 8,27 × 5,64 m, cella natomiast 3,26 × 4,19 m. Wejście do celli, zamykane drzwiami, znajdowało się pomiędzy dwoma filarami. Przestrzeń między filarami a ścianami bocznymi chroniły metalowe kraty. Świątynię krył dwuspadowy dach.W celli znajdował się posąg Ateny Nike. Bogini trzymała w prawej ręce owoc granatu, natomiast w lewej – hełm. Ponad architrawem umieszczono fryz ciągły datowany na rok ok. 421 p.n.e. Relief centralny (wschodni) we frontonie świątyni przedstawia zebranie bogów, przyglądającym się wojnie (m.in. Atenę, Zeusa, Posejdona, Afrodytę, Ganimedesa). Reliefy południowy i zachodni opowiadały o walkach z Persami (przy czym południowy prawdopodobnie o bitwie pod Platejami). Płaskorzeźby północnej elewacji dotyczą bliżej nie sprecyzowanego konfliktu bądź z Persami, bądź wewnątrz greckiego. Od strony urwiska plac świątynny otoczony był balustradą, podtrzymującą kratę, ozdobioną reliefami z wyobrażeniami Nike. Reliefy znajdowały się po zewnętrznej stronie balustrady i ustawione zostały ku czci zwycięstwa Alkibiadesa nad Spartanami.      

W centrum ateńskiego Akropolu wzniesiono Partenon, którego budowę rozpoczęto w 447 p.n.e., a zakończono w roku 432 p.n.e. Uważa się, że budowla powstała w oparciu o plany Iktinosa i Kallikratesa, zaś przy wykonywaniu elementów rzeźbiarskich pracować miał sam Fidiasz. Nazwa Partenon nawiązuje do Ateny Partenos (Ateny Dziewicy), której świątynia była poświęcona. Świątynia zbudowana w zgodzie z porządkiem doryckim, jest uważana za najdoskonalszy jego przykład, niemniej w świątyni znajdują się elementy porządku jońskiego, tj. 4 jońskie kolumny w pomieszczeniu zachodnim oraz tzw. fryz panatenajski znajdujący się na ścianach celli. Partenon zbudowano z białego marmuru pentelickiego. Nie oparł się on zniszczeniom i grabieży. Świątynia zbudowana na planie peripterosu, stoi na stylobacie o wymiarach 69,51 x 30,86 m. Otacza ją kolumnada złożona z 46 kolumn (po 17 na dłuższych bokach i po 8 na krótszych) o 20 kanelurach. Pronaos i opistodomos poprzedza po 6 kolumn. Za pronaosem (przedsionkiem) znajduje się naos, w której na podium umieszczony był wysoki na 11 m posąg Ateny Partenos, wykonany przez Fidiasza. Wnętrze naosu z trzech stron otacza dwupoziomowa kolumnada, która je dzieli na trzy nawy. Opistodomos to prostopadłościenna sala, wewnątrz której ustawiono cztery kolumny w porządku jońskim, podpierające belkowanie stropodachu. Ściany świątyni ozdobiono ciągłym fryzem jońskim (tzw. fryz Panatenajski). Długość fryzu umieszczonego na ścianach zewnętrznych wynosi 160 m a na ścianach wewnętrznych 60 m. Przyczółki Partenonu zdobiły płaskorzeźby nawiązujące do narodzin Ateny (tympanon wschodni) oraz do sporu pomiędzy Ateną i Posejdonem o panowanie nad Atenami (tympanon zachodni). Metopy umieszczone na belkowaniu zostały ozdobione scenami przedstawiającymi walkę bogów i tytanów. Postacie walczących umieszczone są parami. Ściana południowa (najlepiej zachowana) to ilustracja walk Lapitów z centaurami, ściana zachodnia przedstawia walkę Greków z Amazonkami, ściana wschodnia ukazuje zmagania bogów z gigantami, na ścianie północnej pokazano sceny ze zdobycia Troi. Fryz Panatenajski (jego nazwa związana jest z Panatenajami, świętem obchodzonym ku czci Ateny od 24 do 29 Hekatombajonu, czyli, według dzisiejszego kalendarza, na przełomie lipca i sierpnia). Fryz został umieszczony na wysokości 11,0 m powyżej stylobatu. Opasuje ściany świątyni z zewnątrz i po stronie wewnętrznej. W ukazanej procesji bierze udział ponad 400 postaci ludzkich i 200 zwierzęcych – mieszkańcy Aten. Są tam wizerunki młodzieńców niosących wodę, starców z gałązkami oliwnymi, pochód 140 jeźdźców, zwierzęta prowadzone na ofiarę (hekatombę). Na ścianie wschodniej procesja dziewcząt kroczy w kierunku kapłanki, która odbiera z rąk dziecka peplos (punkt kulminacyjny procesji), nową szatę dla Ateny. Podczas budowania Partenonu wprowadzono szereg krzywizn, które miały na celu niwelację złudzeń optycznych oraz dostosowanie fryzu doryckiego do wymogów zasady tryglifów. Środkowe części stylobatu zostały podniesione w stosunku do płaszczyzny poziomej o 6,8 (na krótszym boku) i 17,7 cm (na boku dłuższym). Aby uniknąć złudzenia wychylenia kolumn skrajnych na zewnątrz pochylono je do środka o 7 cm, dzięki temu zmniejszono także międzysłupie (inaczej interkolumnium), co pozwoliło na zachowanie zasady tryglifów. Na zmniejszenie interkolumnium wpłynęło także powiększenie średnicy skrajnych kolumn. Dla zachowania wrażenia pionu kolumn wprowadzono entasis na wysokości 2/5 trzonu. Zastosowane krzywizny dają złudzenie idealnego pionu i poziomu wszystkich elementów świątyni.

Erechtejon – czteropoziomowa świątynia zbudowana na ateńskim Akropolu, poświęcona Posejdonowi i Atenie.Świątynię wzniesiono na cześć Erechteusza, jednego z pierwszych władców ateńskich. Wybudowana na miejscu wcześniejszych kultów m.in. Zeusa Hypatosa, herosa Butesa. Pierwsza świątynia została zniszczona podczas wojen perskich (480 p.n.e.), odbudowana jako prostylos w porządku jońskim w latach 421 – 406 p.n.e. W VI wieku świątynię zamieniono na kościół chrześcijański, a następnie używany był przez Turków jako harem. W XVII-XIX wieku popadł w ruinę, a w latach 1902-09 poddano go rekonstrukcji. Erechtejon należy do ciekawszych rozwiązań architektonicznych. Jest szczytowym osiągnięciem architektury jońskiej w Attyce. Ukształtowanie terenu wymusiło czteropoziomowy układ świątyni. Cała świątynia złożona jest z trzech połączonych ze sobą brył, zbudowanych na planie prostokąta. Do każdej z nich prowadziło osobne wejście. Główny, środkowy budynek to świątynia z fasadą zwrócona w kierunku wschodnim. Przed fasadą umieszczono sześć jońskich kolumn. Od strony północnej znajdował się duży portyk otoczony z trzech stron jońską kolumnadą. Zadaszenie mniejszego, południowego portyku (Ganek Kor) oparto na sześciu kariatydach. Portyki przykryto stropem ozdobionym kasetonami. Ściany zewnętrzne zdobił ciągły fryz wykonany z sinoniebieskiego wapienia eleuzyjskiego (tło) i marmuru pentelickiego (postacie we fryzie). Technika wykonania fryzu polegała na wycięciu konturów postaci w wapieniu i osadzeniu w nim marmurowych postaci. Dało to ciekawy efekt kolorystyczny. O powstaniu Erechtejonu krąży ciekawa legenda. Gdy Ateny jeszcze nie były rozwiniętym miastem, Posejdon i Atena toczyli spór kto będzie opiekunem miasta. Problem mieli rozstrzygnąć mieszkańcy, którzy mieli zadecydować czyj dar był cenniejszy. Posejdon uderzył swoim trójzębem w skałę, z której wytrysnęło słone źródło (obecnie jest tam studnia, postawiona pośrodku Erechtejonu), Atena podarowała oliwkę, którą mieszkańcy uznali za cenniejszy dar niż woda. Tam gdzie stoczył się ten spór, postawiono świątynię, czyli Erechtejon na uczczenie tamtego wydarzenia.    

Odeon Heroda Attyka został zbudowany na południowo-zachodnim stoku Akropolu ateńskiego w 161 roku przez Heroda Attyka, który w ten sposób uczcił pamięć ukochanej małżonki, Aspasii Regilli. Odeon posiadał 32 rzędy widowni, gdzie mogło zasiąść od 5 do 6 tysięcy widzów. Wzniesiono go w stylu teatrów rzymskich. Scena o szerokości 35 metrów miała trzy kondygnacje. Okrągła orchestra o średnicy ok. 19 m wyłożona była szachownicą z białego i czarnego marmuru. Cały budynek, dla lepszej akustyki, przykryty był dachem z drewna cedrowego. W starożytności odbywały się w nim konkursy muzyczne i rozmaite przedstawienia.        

Teatr Dionizosa położony na południowym zboczu Akropolu (na wschód od odeonu) jest kolebką teatru europejskiego. Lokalizacja tego obiektu nie jest przypadkowa – to właśnie po tej stronie wzgórza wznosiła się świątynia Dionizosa Eleutheriosa (Wyzwoliciela), a teatr miał przejąć organizację Wielkich Dionizji, które wcześniej odbywały się na greckiej Agorze. Pierwsze tragedie i komedie zaczęto tu grać już z pocz. V w. p.n.e., ale budowę teatru ukończono dopiero w latach 20 – tych IV w. p.n.e. Przez ponad wiek (pierwsze poważniejsze prace przy konstrukcji teatru rozpoczęły się w II poł. V w. p.n.e.) zbudowana została ogromna, marmurowa widownia i utworzona została półkolista orchestra, którą od strony południowej zamknięto budynkiem skene. Widownia składała się z 81 rzędów, a każdy z nich mógł pomieścić ponad 200 osób. Pomiędzy poszczególnymi sektorami ław biegły promieniście w górę przejścia, co wydatnie ułatwiało poruszanie się po widowni. W pierwszym rzędzie pojawiło się z czasem kilkadziesiąt specjalnych, marmurowych foteli dla notabli. W czasach panowania Hadriana W teatrze utworzona została także elegancka loża cesarska oraz wyrzeźbione zostało siedzenie dla najwyższego kapłana Dionizosa. Budynek skene, który stanowił tylną ścianę teatru oraz miejsce przygotowania do występu dla aktorów, zbudowany został z kamienia i miał trzy wejścia. Przestrzeń pomiędzy orchestrą a proskenionem, czyli specjalnym podwyższeniem dla aktorów, wypełniał fryz przedstawiający sceny z życia Dionizosa. Za czasów cesarza Nerona dokonano niezbędnego przekształcenia sceny. Przystosowano ją do walk gladiatorów i bitew morskich. W odróżnieniu od Odeonu Heroda Attyka, Teatr Dionizosa jest udostępniony do zwiedzania. Na zboczu zachowała się 1/4 rzędów siedzeń, orchestra, fragmenty skene, a także część fryzu spod proskenionu. Na deskach Teatru Dionizosa swoje premiery miały dzieła największych tragików starożytnej Grecji – Sofoklesa, Eurypidesa i Ajschylosa. Już z końcem IV wieku p.n.e. na widowni teatru mogło zasiąść blisko 17 tys. widzów. 

Zdjęcia wykonano we wrześniu 2015 roku.