W Odrach, na terenie rezerwatu „Kręgi kamienne”, znajduje się cmentarzysko przypisywane wędrówce Gotów i Gepidów, którzy przybywając z obszaru dzisiejszej południowej Szwecji w I w.n.e., stworzyli z tubylczą ludnością swoistą kulturę zwaną kulturą wielbarską. Cmentarzysko było użytkowane od około 70 roku n.e. Około 200 roku zapadła decyzja króla Gotów Filimera o wyruszeniu w dalszą drogę na południe Europy. Gockie rody opuściły tę ziemię i udały się w kierunku południowo-wschodnim nad Morze Czarne, by po wielu latach i ogromnych perypetiach (m.in. podbili Rzym) zakończyć wędrówkę w V wieku w Hiszpanii.

Cmentarzysko obejmuje 10 kręgów kamiennych, 29 kurhanów (czasem ze stelą) i 620 (znanych obecnie) grobów. Kręgi kamienne to regularne koła (wyjątkiem jest krąg leżący we wschodniej części cmentarzyska) wyznaczane przez sterczące pionowo duże głazy, tzw. stele. Kręgi na ogół są pozbawione grobów, a jeżeli znajdujemy pochówki, to pochodzą one już ze schyłkowej fazy użytkowania cmentarzyska. Teoria na temat funkcji kręgów kamiennych wysunięta została przez badacza kultury wielbarskiej, Ryszarda Wołągiewicza. Odrzucił on stanowczo wcześniejsze hipotezy identyfikujące kręgi jako specyficzne formy pochówku (nagrobka). Na podstawie legend i podań skandynawskich oraz w oparciu o przeprowadzone badania uznał te konstrukcje za miejsca wieców i sądów plemiennych, tzw. tingów.

Natomiast Kurhany to kopce usypane z niewielkich głazów z stellą na szczycie. Pod tymi nasypami zalegają na różnych głębokościach pochówki ciałopalne lub szkieletowe, czasami i jedne i drugie. Często pełnią funkcje grobowców rodzinnych, ponieważ ilość grobów pod nasypem kamieni waha się od 1 do 3. Groby ciałopalne znajdują się zazwyczaj na głębokości od 0,5 do 1,0 m licząc od podstawy kurhanu, szkieletowe zaś na poziomie 1,5 – 2,0 m. Badania archeologiczne prowadzone od wielu lat przyniosły mnóstwo informacji na temat kultury materialnej i życia miejscowej ludności. Bogato wyposażone groby, kobiece ozdoby ze srebra i brązu, które nierzadko importowano z cesarstwa Rzymskiego, paciorki szklane i bursztynowe, świadczą o wysokiej pozycji społecznej. Groby męskie są znacznie uboższe. Zmarłych mężczyzn nie wyposażano w broń. Pierwsze badania archeologiczne w Odrach przeprowadzono w 1874 roku na wyniku których gdański archeolog Abraham Lissauer, na podstawie znalezionych fragmentów narzędzi krzemiennych mylnie określa czas powstania obiektu na okres neolitu. W 1915 roku mierniczy z Poznania – Paul Stephan dokonał pomiarów topograficznych terenu. Jako mierniczy najbardziej interesował się rozmieszczeniem kamieni i kręgów. Z rozmieszczenia poszczególnych głazów Stephan wysnuł tezę, że kręgi były swego rodzaju zegarami prehistorycznymi. W 1926 roku, prof. Józef Kostrzewski, archeolog z Uniwersytetu Poznańskiego obala teorię o neolitycznym rodowodzie kamiennych kręgów. Ustala czas powstania kręgów i kurhanów oraz odkrytych w nich pochówków na początki naszej ery, lecz przypisuje je Prasłowianom. Po zajęciu tych terenów przez Niemców, w 1940 roku zabezpieczono cmentarzysko jako „germańskie sanktuarium”.

Po wojnie w 1962 roku przeprowadzono prace archeologiczne na szeroką skalę pod kierunkiem dr Jerzego Kmiecińskiego z Uniwersytetu Łódzkiego. Na podstawie badań sformułowano teorię powstania obiektu: ok. 70 r. n.e. przybyła tu grupa pochodzących ze Skandynawii Gotów, którzy po 130-150 latach osiedlenia przenieśli się w kierunku południowo-wschodnim, na północne wybrzeża Morza Czarnego. Na przełomie lat 80. i 90. XX wieku astronomowie z Uniwersytetu Poznańskiego definitywnie stwierdzają że linia wyznaczająca w kręgach wschód słońca jest przypadkowa (obalenie wcześniejszych hipotez o kręgach jako rodzaju „astronomicznego kalendarza”). Cmentarzysko w Odrach, to największy tego typu obiekt na terenie Polski. Obiekt jest wpisany na listę dóbr dziedzictwa narodowego.

Cmentarzysko leży na wschodnim brzegu Czarnej Wody w pobliżu wsi Odry, około 10 km na północny-wchód od miasta Czarna Woda i zajmuje 16,91 hektarów na terenie rezerwatu przyrody Kamienne Kręgi.

Zdjęcia wykonano w czerwcu 2013 roku.