Tolkmicko zostało założone przez Krzyżaków po podbiciu tych terenów w latach 1233-83. W latach 1296-1300 osada otrzymała przywilej lokacyjny. Pierwszy pisemny zapis nazwy miasta pochodzi z 1326 roku i brzmi Tolkemit. 3 kwietnia 1440 roku miasto przystąpiło do Związku Pruskiego. Czternaście lat później burmistrz miasta złożył przysięgę wierności królowi polskiemu a mieszczanie zburzyli znajdujący się w mieście zamek krzyżacki. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej w 1466 roku Tolkmicko znalazło się w granicach Polski i pozostało w Rzeczypospolitej aż do roku 1772. W tym okresie miasto miało status miasta powiatowego. W XVII wieku nawiedziły miasto dwa wielkie pożary, które strawiły jego zabudowania (w 1634 i 1694 r.). W roku 1710 z powodu epidemii dżumy zmarła połowa mieszkańców. W 1720 roku otwarto browar, funkcjonujący do 1851 roku. Kolejny wielki pożar wybuchł 29 lipca 1767 roku, strawił dom piwny, budynek ratusza oraz kościół, później odbudowane. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku miasto znalazło się w granicach Królestwa Prus. W 1785 roku zbudowano pierwszą szkołę, w 1793 ukończono nowy ratusz. W 1818 roku Tolkmicko włączono do utworzonego powiatu elbląskiego. W drugiej połowie XIX wieku miasto intensywnie się rozwijało, w latach 1862–83 zbudowano port rybacki, a w roku 1873 poprowadzono szosę z Tolkmicka do Elbląga. W roku 1899 zakończono budowę Kolei Nadzalewowej ze stacją w Tolkmicku. 26 stycznia 1945 roku miasto zostało zajęte przez armię sowiecką. Podczas II wojny światowej miejscowość została w 50% zniszczona. Po wojnie miasto nie odzyskało dawnej świetności. Obecnie jest to senne małe miasteczko nastawione głównie na turystykę. Najważniejszymi zabytkami są:

– Kościół Świętego Jakuba Apostoła – pierwotna murowana, trójnawowa, gotycka świątynia pw. Zwycięskiego Krzyża, Najświętszej Maryi Panny oraz św. Jakuba Apostoła została wzniesiona na miejscu drewnianej w II połowie XIV wieku. Poświęcona została w dniu 28 października 1376 roku przez biskupa warmińskiego Henryka III Sorboma. Pierwotne wyposażenie świątyni nie zachowało się, ponieważ kościół został trzykrotnie zniszczony przez wielkie pożary: w 1550 roku, 1636 roku i 1767 roku. W 1783 roku świątynia została odbudowana ze składek wiernych całej Warmii. W latach 1901-02 budowla została przebudowana. Rozbudowano ją o transept, dwie zakrystie i nowe prezbiterium. Z lewej i prawej strony nawy transeptu wzniesiono dwie empory. Świątynia otrzymała również jednorodne wyposażenie w stylu neogotyckim. Od 1967 roku świątynią i parafią opiekują się księża Salezjanie. Wśród zachowanych zabytków, do najcenniejszych można zaliczyć m.in.: ołtarz główny z XVI wieku z umieszczonym w jego centralnej części krucyfiksem z XVIII wieku, wykonanym przez rzeźbiarza Krzysztofa Perwangera, rzeźby wykonane przez Krzysztofa Perwangera, przedstawiające Madonnę stojącą na kuli ziemskiej z 1735 roku i św. Jana Nepomucena z 1737 roku (są umieszczone przed kościołem), obrazy, na których są przedstawieni św. Piotr i św. Paweł z końca XVIII wieku (umieszczone w kruchcie zachodniej); „Krzyż Dżumy” z około 1709 roku (umieszczony w kruchcie zachodniej), chrzcielnicę w stylu gotyckim, wykonaną z kamienia.

– Kościół Matki Bożej Anielskiej – świątynia została zbudowana w 1887 roku w stylu neogotyckim jako kościół ewangelicki. Od frontu znajduje się niewielka sygnaturka (wieża). Jest to budowla posiadająca jedną nawę i skromnie wyposażone wnętrze. Obecnie należy do kościoła polsko-katolickiego.

– Gotycka baszta z końca XIV wieku, pozostałość dawnych murów obronnych. Wzniesiono ją na planie prostokąta, ma dwie kondygnacje i jest nakryta dachem namiotowym. Układ jej świadczy o licznych przebudowach i renowacjach. Obiekt jest niedostępny do zwiedzania albowiem znajduje się na posesji prywatnej. Najprościej jest do niej dojść idąc ulicą od kościoła w kierunku cmentarza, przed szkołą w prawo.

Tolkmicko jest położone 20 km na północ od Elbląga, przy drodze nr 503 do Fromborka.

Zdjęcia wykonano w sierpniu 2018 roku.