Pizę najprawdopodobniej założyli Etruskowie. Od 313 roku n.e. miasto zostało siedzibą biskupstwa. Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego Piza, dzięki korzystnemu położeniu i silnej flocie, pozostała ważnym centrum handlowym i z czasem stała się potęgą morską zachodniej części Morza Śródziemnego. Później jednak w pierwszej połowie wieku XIII, w szczególności po przegranej w 1284 roku wojnie z dawnym koalicjantem, Genuą, Piza zaczęła słabnąć, a gdy dodatkowo osady niesione przez Arno zaczęły zamulać port, proces podupadania miasta uległ przyspieszeniu. W 1406 roku Piza przeszła pod panowanie Florencji. W końcu XV wieku odzyskała wprawdzie na lat kilkanaście niepodległość, lecz w roku 1509 ponownie ją na rzecz Florencji utraciła.

Główną atrakcją turystyczną Pizy jest Campo dei Miracoli (pol. Pole Cudów) (zwany też Piazza del Duomo), położony w północno-zachodniej części miasta, na którym wznoszą się:

– Katedra Santa Maria Assunta pochodząca z drugiej połowy XI wieku. Jej budowa przebiegała w dwóch etapach. W pierwszym, zrealizowanym pod kierunkiem architekta Buscheto, powstała oryginalna bazylika z nawą główną i czterema bocznymi oraz transeptem, składającym się z jednej nawy głównej i dwóch naw bocznych. Na skrzyżowaniu naw wzniesiono kopułę. W drugim etapie, zrealizowanym pod kierunkiem Rajnaldo, wydłużono świątynię i zbudowano Fasadę. 26 września 1118 katedra została konsekrowana. Budowa dobiegła końca w ostatniej ćwierci XII wieku. Na początku XVII wieku świątynia została odbudowana po pożarze w 1595 roku. Uchodzi za wybitne osiągnięcie pizańskiego stylu architektury romańskiej. Fasadę zdobi okładzina z kamiennych bloków, układanych poziomo w pasy, na przemian czarne i białe, zdradzająca wpływy arabskie. Nawa główna jest obramowana z każdej strony dwoma rzędami monolitycznych kolumn, wykonanych z granitu z Elby. Nawy boczne zostały przekryte sklepieniem krzyżowym, a nawa główna – drewnianym, kasetonowym stropem, który w XVII wieku zastąpił oryginalną, odsłoniętą więźbę dachową. Oświetlenie wnętrza zapewniają łukowe okna. Brązowe drzwi usytuowane w południowym ramieniu transeptu (Portale di San Ranieri), zostały wykonane w 1180 roku przez Bonnana Pisana. Do dziś zachowały się fragmenty posadzki z XI wieku. W absydzie znajduje się mozaika „Chrystus na Majestacie” ukończona przez Cimbauego na początku XIV wieku. Kopuła została ozdobiona freskami, wykonanymi po pożarze z 1595 roku. We wnętrzu wyróżnia się XIV wieczna ambona rzeźbiona przez Giovanniego Pisana. Wnętrze katedry mieści też grobowiec zmarłego w 1313 roku cesarza Henryka VII Luksemburskiego.

– Krzywa Wieża – budowę kampanili, jako dzwonnicy katedry, rozpoczęto w 1173 roku i ukończono 2 wieki później. Budowla składa się z 7 kondygnacji, z których przyziemna udekorowana jest ślepymi arkadami, a wyższe maja formę loggii. Całość wieńczy komora dzwonna. Wieża ma 58,36 m wysokości i 15 średnicy zewnętrznej. Na jej wierzchołek prowadzą 273 stopnie schodów. Jej fundamenty sięgają zaledwie 3 m w głąb ziemi. Już w trakcie budowy, z uwagi na niestabilne podłoże (piaszczysty, mulisty grunt) i zapewne błędy budowniczych (zbyt płytkie fundamenty), budowla zaczęła się przechylać. Mimo nieskuteczności prób „wyprostowania” lub przynajmniej ustabilizowania wieży budowę ukończono w 1350 roku i nawet – w pomieszczeniu na szczycie, o nieco mniejszej średnicy niż wieża – umieszczono siedem dzwonów, co dodatkowo zwiększyło niebezpieczeństwo odchylania się budowli od pionu. W końcu XX wieku, gdy odchylenie przekroczyło 5 metrów, wieżę zamknięto dla publiczności; po wykonaniu stosownych zabezpieczeń, od 2001 roku jest ona (z ograniczeniami) ponownie otwarta.

– Baptysterium, poświęcone św. Janowi Chrzcicielowi (Battistero di San Giovanni), stojące naprzeciwko fasady katedry od strony zachodniej, zaczęto budować w połowie XII wieku w stylu romańskim według projektu Diotisalviego, a ukończono (Nicolo i Giovanni Pisano) ponad sto lat później w stylu gotyckim. Budynek został wzniesiony na planie koła o średnicy 35 m. Ma 54,86 m wysokości i jest największym baptysterium we Włoszech. Na szczególną uwagę we wnętrzu zasługuje pokryta płaskorzeźbami marmurowa ambona Nicoli Pisana z 1260 roku, nieco wcześniejsza marmurowa chrzcielnica Guida da Como Słynie z doskonalej akustyki. Aby ją zademonstrować zwiedzającym, co 30 minut jeden z pracowników muzeum wykonuje krótki śpiew kierując swój głos ku sklepieniu.

– Campo Santo Monumentale – jest ostatnią budowlą, jaka powstała na Piazza del Duomo. Jego długa, marmurowa ściana przylega do północnej strony Placu. Cmentarz został założony w 1277 roku, aby pomieścić groby, które dotychczas były rozproszone wokół katedry. Można tu zobaczyć grobowce z czasów rzymskich, a także zachowaną część słynnych średniowiecznych fresków (większość tych fresków została zniszczona na skutek bombardowania w czasie II wojny światowej). Najbardziej znane to Triumf śmierci i Sąd Ostateczny Bonamica Buffalmacca. Na początku XIX wieku cmentarz zyskał – jako jeden z pierwszych cmentarzy w Europie – status muzeum publicznego. Za Campo Santo w 1594 roku wzniesiono kaplicę Cappella del Pozzo.

Piza jest położona w zachodniej Toskanii, nad rzeką Arno, w pobliżu ujścia Arno do Morza Liguryjskiego, 70 km na zachód od Florencji.

Zdjęcia pochodzą z filmu nagranego kamerą VHS w sierpniu 1992 roku. Niestety ich jakość pozostawia wiele do życzenia, ale chciałem je wykorzystać.