Rawenna została najprawdopodobniej założona przez Umbrów. W VI wieku p.n.e. tereny te dostały się pod władzę Etrusków, a później Galów-Senonów. Około 191 roku p.n.e. Rawenna przyłączona została do państwa rzymskiego i rozwijała się jako ważny port rzymski. W 402 roku cesarz Flawiusz Honoriusz przeniósł się do niej ze swoim dworem z zagrożonego przez Wizygotów Mediolanu. Aż do zdetronizowania ostatniego cesarza przez Odoakra w 476 roku, Rawenna była miastem rezydencjalnym cesarzy zachodniorzymskich. W 438 roku Rawenna została podniesiona do rangi stolicy arcybiskupiej. Od 476 do 493 roku była stolicą pierwszego na półwyspie apenińskim „barbarzyńskiego” państwa Odoakra. W czasie trzyletniego oblężenia (od 490 roku przez Ostrogotów uległa znacznym zniszczeniom. Zwycięski Teodoryk uczynił ją stolicą swego królestwa, obejmującego całą Italię.

W 540 roku miasto zdobył bizantyjski wódz Belizariusz. Przez następne 200 lat Rawenna była stolicą zmniejszającego się ciągle władztwa bizantyjskiego we Włoszech. Około 751 roku Rawenna została zdobyta przez Longobardów, a w 754 roku odebrana im przez interweniującego po stronie papieża Stefana III króla Franków Pepina III. Pepin w 765 roku przyłączył miasto do Państwa Kościelnego, w którym z przerwami pozostawało do 1859 roku. W Rawennie w ostatnich latach życia mieszkał Dante, który tu kończył Boską komedię i tu zmarł w 1321 roku. W latach 1449-1509 miasto należało do Wenecji. W czasie wojen włoskich dostało się na jakiś czas pod panowanie Francji. Po wypędzeniu Francuzów, Rawenna z powrotem trafiła do Państwa Kościelnego. W latach 1797-1814 wchodziła w skład kolejnych, tworzonych przez Napoleona Bonaparte państw w północnej Italii. W okresie tendencji zjednoczeniowych, Rawenna przyłączyła się w 1859 roku do Królestwa Sardynii, wchodząc wraz z nim w 1861 roku w skład Królestwa Włoch.

Osiem zabytków Rawenny (mauzoleum Galli Placydii, baptysterium Ortodoksów, kościół Sant’ Apollinare Nuowo, baptysterium Arian, kaplica arcybiskupia, mauzoleum Teodoryka, bazylika San Vitale, kosciół Sant’Apollinare in Classe), określonych jako zabytki wczesnego chrześcijaństwa i mozaikarstwa, zostało wpisanych w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Choć Rawenna jest znana głównie z zabytków wczesnochrześcijańskich i bizantyńskich, do interesujących zabytków należą też budowle, które powstały później, m.in. ratusz z XV i XVII wieku, XVIII-wieczne pałace, grobowiec Dantego z 1780 roku.

– Basilica Ursiana – Pierwotnie zbudowana w V wieku, przez Honoriusza, jako pięcionawowa bazylika, przedzielona czterema rzędami kolumn z apsydą, wieloboczną na zewnątrz i półkolistą wewnątrz. W średniowieczu w kościele przeprowadzono kilkakrotnie prace remontowe i renowacyjne, które znacznie zmodyfikowały jego pierwotny wygląd. Na przełomie X i XI wieku dobudowano cylindryczną kampanilę i kryptę. Na początku XVIII wieku katedra znajdowała się w złym stanie technicznym. Z uwagi na to arcybiskup Crispi zlecił w 1721 roku jej przebudowę. Nowy budynek, posadowiony na obrysie dawnej Bazyliki Ursusa, został ukończony w 1745 roku, a konsekrowany 13 kwietnia 1749 roku.

– Mauzoleum Galli Placydii – Galla Placydia była córką Teodozjusza Wielkiego. Mauzoleum zostało ufundowane ok. 440 roku jako kaplica przy dziś nieistniejącym kościele św. Krzyża. Dziś jest to wolno stojąca, ceglana budowla o planie krzyża greckiego. Jedynym urozmaiceniem ścian są ślepe arkady. Na każdej ze ścian znajdują się wąskie okna zamknięte półprzejrzystym kamieniem. Centralną część przykrywa sklepienie żaglaste, a nad ramionami krzyża skonstruowano sklepienia kolebkowe. Zewnętrzną dekorację skomponowano arkadkowych pilastrów. We wnętrzu kopuła zdobiona jest niebieską mozaiką ze złotym krzyżem, gwiazdami oraz symbolami ewangelistów. Na ścianach znajdujących się poniżej, przedstawionych jest ośmiu apostołów oraz pijące gołębie. Woda, z której piją ptaki, to woda życia, odnosząca się do życia wiecznego. Jeszcze niżej, w lunetach pod łukami, znajduje się wizerunek Dobrego Pasterza (nad drzwiami) oraz św. Wawrzyńca (naprzeciw). Wawrzyniec niesie krzyż i zbliża się do rozżarzonego rusztu, na którym poniósł męczeńską śmierć. Z lewej strony stoi biblioteczka świętego z księgami czterech Ewangelii, które powinny wystarczyć gorliwemu wyznawcy Chrystusa za całą literaturę. Oprócz przedstawień figuralnych, w mauzoleum znajdują się także mozaiki zoomorficzne, roślinne i ornamentalne. Mauzoleum, zachowane do czasów obecnych w prawie niezmienionej formie, jest jednym z przykładów architektury wczesnochrześcijańskiej.

– Kościół San Vitale – Budowę kościoła rozpoczęto w czasach Teodoryka Wielkiego, w roku 527 i ukończono w roku 548, za panowania cesarza Justyniana. Architekt nie jest znany. Jest to ośmioboczna budowla na planie centralnym z obejściem i narteksem, przykryta kopułą. Do nawy przylega 8 nisz. Narteks dostawiony jest ukośnie do budowli, flankują go dwie wieżyczki ze schodami. Wnętrze kościoła zdobią mozaiki w stylu bizantyńskim, wykonane po 540 roku. W prezbiterium zachowały się sceny z portretami Justyniana i jego żony Teodory w otoczeniu dworu. Nad kolumnadą w nawie głównej znajdują się freski ze scenami ze Starego Testamentu. Ponadto wnętrze jest ozdobione 15 medalionami-mozaikami, przedstawiającymi Jezusa i apostołów.

– Baptysterium Ortodoksów (Neona) – Baptysterium powstało z przebudowanej łaźni rzymskiej. Prace rozpoczęto z polecenia biskupa Ursusa pod koniec IV wieku, końcowy kształt uzyskało w II poł. V w. w czasach biskupa Neona. Powstawało jako aneks do wielkiej bazyliki, zniszczonej w 1734 roku. Ośmioboczną, ceglaną budowlę, założoną na planie centralnym i nakrytą niskim dachem namiotowym oświetla osiem okien. Posadzka baptysterium znajduje się obecnie ok. 3 m poniżej poziomu gruntu, co znacząco zmienia aspekt wizualny budowli. We wnętrzu centralną część budowli zajmuje wielki basen chrzcielny, w którym dokonywano chrztu przez zanurzenie całej postaci. W pasie nisz okiennych biegnie ciąg arkad ozdobionych płaskorzeźbami, na których przedstawiono postacie 16 proroków. Sklepienia nad niszami zdobi stiukowa dekoracja złożona z różnych motywów roślinnych i zoomorficznych. Na kopule znajduje się mozaika z II połowy V w., której centralną część zdobi przedstawienie Chrztu Jezusa w Jordanie. Wokół środkowego obrazu przedstawiono wizerunki 12 apostołów. Najniższy krąg stanowią wyobrażenia symboliczne: występujące na przemian ołtarz z otwartą księgą oraz tron, na którym spoczywa krzyż, tzw. Etimasia. Nazwa „Baptysterium Ortodoksów” powstała w celu odróżnienia obiektu od pełniącego takie same funkcje „Baptysterium ariańskiego”, wzniesionego w Rawennie przez króla Ostrogotów Teodoryka Wielkiego. Obydwa obiekty, funkcjonujące w tym samym czasie, potwierdzają współistnienie w Rawennie dwóch różnych społeczności chrześcijańskich. Jest to jedno z najlepiej zachowanych baptysteriów zbudowanych w V wieku, a jednocześnie najstarszy zabytek chrześcijańskiej Rawenny, pochodzący z czasów upadku Imperium Rzymskiego.

– Bazylika Sant’Apollinare Nuovo – Zbudowana przez Teodoryka Wielkiego w 504 roku, pierwotnie była kościołem dworskim pod wezwaniem Zbawiciela (San Salvatore). Od IX wieku, kiedy przeniesiono tam relikwie męczennika, znana jest jako Sant’Apollinare Nuovo. Kościół jest ceglany i ma formę trójnawowej bazyliki. W bazylice, na ścianach nawy głównej, zachowały się mozaiki z V wieku, przedstawiające cuda Jezusa, wizerunki proroków i procesje męczenników oraz męczennic, pierwotnie będące orszakami cesarskimi. Stojąca obok kościoła wieża dzwonnicy, zbudowana na planie koła, pochodzi z XI wieku.

– Bazylika Sant’Apollinare in Classe – Jest to trójnawowa świątynia z apsydą konsekrowana w 549 roku. Jej absydę zdobi mozaika z wizerunkiem patrona kościoła (św. Apolinarego) i dwunastoma owieczkami; sceną Przemienienia Pańskiego, w której Chrystus uosabiany jest przez krzyż, a apostołowie przez baranki; ręką Boga wśród chmur oraz Mojżeszem i Eliaszem.

– Baptysterium Arian – Zbudowane zostało na planie ośmiokąta z czterema apsydami. Kopułę zdobi scena Chrztu w Jordanie, wokół dwunastu apostołów w procesji prowadzonej przez św. Piotra i św. Pawła oraz tron dla Chrystusa. Baptysterium Arian zostało zbudowane pod koniec V wieku przez Teodoryka, zwolennika arianizmu, doktryny chrześcijańskiej odrzucającej dogmat Trójcy Świętej, uznanej za herezję na soborze w Nicei w 325 roku. Obok baptysterium Teodoryk zbudował nową katedrę ariańską. W drugiej połowie XVII wieku od zachodniej strony baptysterium wzniesiono budynek, zwany oratorium Krzyża, przekształcając baptysterium w jego apsydę, przez co całkowicie zatraciło ono swój pierwotny wygląd zewnętrzny. Podczas II wojny światowej kompleks poniósł ciężkie straty na skutek alianckich bombardowań. Po wojnie został odrestaurowany.

– Mauzoleum Teodoryka – Jest budowlą na planie centralnym przykrytą kopułą wykonaną z jednego bloku kamienia. Jego budowę podjęto jeszcze za życia samego króla, zapewne z jego polecenia. W dolnej części, wewnątrz budowli w kształcie dziesięcioboku, znajduje się pomieszczenie rozwiązane na planie krzyża greckiego. W części wschodniej umieszczono sarkofag, na który zaadaptowano antyczną wannę wykonaną z czerwonego porfiru. Prawdopodobnie w nim złożono ciało Teodoryka, usunięte w czasach dominacji bizantyjskiej.  Nad parterem zbudowano wyższą kondygnację na planie koła, w której umieszczono kaplicę. Całość nakryto wspomnianą kopułą wykutą z jednego bloku wapienia, o wadze 276 ton.Mauzoleum znajduje się w odległości niespełna 1,5 km na północny wschód od centrum starego miasta (Piazza del Popolo) w Rawennie.

Rawenna jest położona w regionie Emilia-Romania, 120 km na południe od Wenecji, w odległości 10 km od Adriatyku, z którym połączone jest żeglownym kanałem.

Zdjęcia pochodzą z filmu nagranego kamerą VHS w sierpniu 1992 roku. Niestety ich jakość pozostawia wiele do życzenia, ale chciałem je wykorzystać.