Opactwo cysterskie w Kołbaczu ufundowane zostało przez księcia szczecińskiego Warcisława II Świętoborzyca z rodu Gryfitów w 1173 roku. Pierwsi mnisi przybyli do niego z duńskiego Esrum, położonego na wyspie Zelandia – bezpośredniej filii Clairvaux. Budowę założenia prowadzono etapami, zaczynając od kościoła klasztornego. Pierwsza, romańska faza obejmowała prace w latach 1210-47. Zrealizowano wówczas część wschodnią kościoła z prezbiterium, transeptem i dwoma przęsłami nawy głównej. Kolejne etapy budowy prowadzili majstrowie z Brandenburgii, którzy pomiędzy 2 poł. XIII w. a 1307 rokiem ukończyli korpus i fasadę świątyni w stylu wczesnogotyckim, a w 1 poł. XIV wieku rozbudowali prezbiterium. Kościół został konsekrowany w 1347 roku, jednak prace przy zabudowaniach klasztornych trwały do XV wieku.

Po sekularyzacji klasztoru w 1535 roku dobra zakonne trafiły do księcia szczecińskiego Barnima XI, który zamienił opactwo w rezydencję oraz siedzibę książęcej domeny. Ostatni opat kołbacki zrzekł się dobrowolnie funkcji (notabene został luterańskim księdzem w Kołowie). Budynek kościoła podzielono na część sakralną z kaplicą dworską w przestrzeni prezbiterium i transeptu (obecnie kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa) i magazynową w przestrzeni nawy głównej, którą zaadaptowano na spichlerz.

Po wojnie trzydziestoletniej, w 1653 roku zniszczony majątek stał się własnością margrabiów brandenburskich. Niedługo potem, uderzenie pioruna w sygnaturkę kościoła wywołało pożar, który zniszczył dachy i strop nad magazynową częścią świątyni. Uszkodzeniu uległy również nawy boczne korpusu i krużganki klasztorne, które nie zostały już odbudowane. Okres od XVIII do XX wieku to dla dawnego klasztoru czas systematycznego rozbierania średniowiecznych budowli, z przerwą w poł. XIX wieku na prace konserwatorskie zdewastowanego kościoła.

Po II wojnie światowej w 1946 roku kościół poświęcono dla kultu katolickiego, a w 1985 roku powstała obecna parafia. W majątku urządzono gospodarstwo Państwowych Nieruchomości Ziemskich, przekształcone w 1949 roku w PGR, a w 1967 roku w Kombinat Tuczu Trzody Chlewnej i Zootechniczny Zakład Doświadczalny. W latach 70. XX wieku w Kołbaczu rozpoczęto prace restauratorskie, w wyniku których odbudowano skrzydło konwersów i dom opata, a także przeprowadzono remont gotyckiej owczarni.

Obecnie zespół opactwa rozdzielony jest wtórnie przez ul. Warcisława na dwie części: klasztorną, składającą się z kościoła, domu konwersów i domu opata oraz folwarczną – z basztą, owczarnią, dworem, budynkiem zarządu oraz innymi obiektami dawnej domeny państwowej.

Orientowany kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa wzniesiony został na planie krzyża łacińskiego z transeptem i dwuprzęsłowym, pięciobocznie zamkniętym prezbiterium. W obecnym stanie obiekt pozbawiony jest naw bocznych, kaplic przy południowym ramieniu transeptu oraz sklepień w nawie głównej. Oryginalne sklepienia krzyżowo-żebrowe zachowały się w ramionach transeptu, a gwiaździste – w zamknięciu prezbiterium oraz nad skrzyżowaniem naw. Fasada kościoła flankowana jest parą czterobocznych występów, z których jeden mieści schody. Najniższą kondygnację elewacji frontowej akcentuje fryz arkadkowy, w przestrzeni powyżej znajdują się wielkie ostrołukowe blendy (środkowa pierwotnie była oknem), a całość wieńczy trójkątny szczyt z rozetą wypełnioną ceglanym maswerkiem. Przesunięty względem osi portal został przebity wtórnie. Wnętrze kościoła pozbawione jest oryginalnego wyposażenia Z bogatego niegdyś wystroju wewnętrznego świątyni pozostały kamienne epitafia i barokowa ambona. W przestrzeń nawy głównej wprowadzono czterokondygnacyjną drewnianą konstrukcję w postaci belkowych stropów wspartych na rzędach słupów.

Z gotyckich zabudowań klasztornych i gospodarczych znajdujących się wokół kościoła zachowały się jedynie mocno przebudowana północna część skrzydła zachodniego – dom konwersów oraz dom opata. Przetrwała także baszta – relikt systemu fortyfikacji i owczarnia (stodoła) z oszkarpowaniem.

Kołbacz znajduje się około 25 km na południowy-wschód od Szczecina, 1,5 km na wschód od drogi dp Pyrzyc.

Zdjęcia wykonano w maju 2022 roku.