Gotycka bazylika pw. śś. ap. Piotra i Pawła została wzniesiona przez zakon Joannitów, zaś parafia przy tym kościele została erygowana w XVI wieku. Kościół został zbudowany z łamanego granitu, bazaltu oraz piaskowca użytego do elementów dekoracyjnych (portale, wsporniki). Do powstania kościoła, finansując jego budowę, przyczynili się zarówno książęta świdniccy, jak i strzegomscy mieszczanie. Budowa kościoła trwała długo, zasadniczy zrąb świątyni powstał w l. 1250-1390, prace ukończono dopiero w początkach XVI wieku. W 1718 świątynię nawiedził pożar.

Świątynia jest jednym z największych kościołów na Dolnym Śląsku (długość nawy 76 metrów, wysokość do 26 metrów, szerokość korpusu 26 metrów). Kościół jest trójnawową bazyliką z transeptem i poligonalnie zamkniętym prezbiterium. Prezbiterium jest trójprzęsłowe, zaś korpus nawowy tworzy pięć przęseł. Fasada zachodnia jest dwuwieżowa (obie wieże nie zostały jednak ukończone: wyższa wieża północna, przykryta spadzistym daszkiem, osiąga wysokość szczytu dachu nad nawą główną, niższa wieża południowa sięga tylko dachu nad nawą boczną).

Wnętrze nakrywają sklepienia gwiaździste (kaplice, skrzyżowanie naw), krzyżowo-żebrowe (nawy boczne) oraz sieciowe (nawa główna) wsparte na prostokątnych filarach. Na zewnątrz ściany nawy głównej wspierają kamienne łuki oporowe. Szczyty transeptu i fasady zachodniej są ceglane, ozdobione blendami z pocz. XVI wieku. Bogato rzeźbione trzy portale z tympanonami stanowią zbiór rzadkich w Polsce średniowiecznych typów ikonograficznych. Portal zachodni pochodzi z lat siedemdziesiątych XIV wieku. Reprezentacyjny charakter wejścia nadaje kamienna dekoracja złożona z laskowań – posąg Chrystusa jako sędziego świata, a obok postacie Matki Boskiej i św. Jana. W polach łuku bogaty zespół płaskorzeźb i rzeźb pełnoplastycznych ustawione w dwóch rzędach. Nad portalem północnym znajduje się tympanon z 3 ćwierci XIV wieku z płaskorzeźbionym przedstawieniem Koronacji Matki Boskiej przez Chrystusa, poniżej Koronacji Batszeby przez Salomona i Koronacji Estery przez Ahaswera. Nad portalem południowym z ok. 1400 roku scena Zaśnięcia Matki Boskiej wśród Apostołów.

W prezbiterium znajdują się kamienne sedilia, o trzech arkadach, kamienne sakramentarium w kształcie wieży (wys. 4,5 m.), z połowy XV wieku, kamienna późnogotycka chrzcielnica z XVI wieku, rzeźbiona w piaskowcu ambona z 1592 roku. Na ścianach w różnych miejscach zachowały się niewielkie fragmenty polichromii z XIV i XVI wieku. W ścianach świątyni umieszczono zespół nagrobków i epitafiów z XVI-XVII wieku. Skromna manierystyczna ambona z 1592 roku jest dziełem Caspra Bergera z Legnicy. W wielkim neogotyckim ołtarzu głównym znajduje się gotycka figura Marii z Dzieciątkiem z XV wieku. W wieży znajduje się cenne dzieło sztuki ludwisarskiej, dzwon kościelny pochodzący z 1318 roku. 12 marca 1997 zawieszono w kościele górną część wykonanej z cynku i pierwotnie pozłacanej figury Jezusa Chrystusa z żelaznego (żeliwnego) krzyża z 1850, stojącego do dziś na Górze Krzyżowej. Figura ta została uszkodzona w 1945 roku przez żołnierzy sowieckich – przepołowiona serią oddaną z karabinu maszynowego. Dolna jej część zaginęła, a górna została odnaleziona w krzakach w roku 1969 lub w l. 70. XX wieku i ukryta w pomieszczeniu nad zakrystią w tutejszym kościele lub na plebanii.

Dnia 15 września 2002 roku papież Jan Paweł II wydał bullę na mocy której parafia strzegomska otrzymała godność bazyliki mniejszej. Dnia 13 kwietnia 2017 roku biskup Ignacy Dec ustanowił przy bazylice strzegomskiej kapitułę kolegiacką, a samą bazylikę ustanowił Kolegiatą.

Dawna synagoga w Strzegomiu, a obecnie kościół św. Barbary, powstała w połowie XIV wieku. Był to budynek murowany z kamienia, nieotynkowany i orientowany. Synagoga była jednonawowa, posiadała wieżyczkę w narożniku oraz przekryta była sklepieniem gwiaździstym. W 1454 roku żydów strzegomskich oskarżono o zbezczeszczenie hostii i wypędzono z miasta. W 1455 roku synagoga została przekształcona w kościół pod wezwaniem św. Barbary, który istnieje do dnia dzisiejszego. Został on przebudowany i obecnie ma on postać niewielkiego kościoła gotyckiego.

Kościół znajduje się przy ulicy Kościelnej.

Kościół pw. Najświętszego Zbawiciela Świata i MB Szkaplerznej. Pierwotna budowla została wzniesiona w 1430 roku. Przebudowali ją karmelici w 1729 roku, a następnie ewangelicy w 1819 roku do obecnego kształtu. Kościół został zbudowany z kamienia łamanego, w stylu późnogotyckim. Wnętrze świątyni dwunawowe, ośmioprzęsłowe. Portale wykonano z piaskowca. Tympanon portalu zachodniego ozdabiały cztery herby podtrzymywane przez dwa wsporniki – popiersia. W 1997 roku świątynia została przejęta przez katolickiego biskupa legnickiego Tadeusza Rybaka i poświęcony pod wezwaniem Najświętszego Zbawiciela Świata i Matki Bożej Szkaplerznej.

Z tej świątyni pochodzi bogaty ołtarz szkaplerzny obecnie znajdujący się w bazylice świętych Apostołów Piotra i Pawła. Najcenniejszy zabytek pochodzący z czasów karmelitów : obraz Matki Boskiej Samotrzeć jest umieszczony obecnie w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Świątynia została zbudowana w stylu barokowym.

Od południa do świątyni przylega dawny klasztor karmelitów założony w roku 1382. Po kasacie zakonu w 1810 roku klasztor pełnił przeróżne funkcje: magazynu, szpitala, a nawet hotelu, był bowiem wynajmowany mieszkańcom miasta za niewielką odpłatnością. Sytuację tę wykorzystała gmina ewangelicka i już w 1812 roku zwróciła się do kanclerza Prus, księcia von Hardenberga, przebywającego w tym czasie w Morawie, z prośbą o nieodpłatne przekazanie klasztoru wraz z zabudowaniami. Zgodę uzyskała 12 grudnia 1812 roku. gmina Ewangelicka istniała do 1945 roku. Po II wojnie światowej jeszcze do 1957 roku odbywały się tu nabożeństwa, potem życie kościoła zaczęło stopniowo wygasać.

Kościół i klasztor znajdują się przy ul. Kościuszki 2 i 4.

Rynek w Strzegomiu jest dużym placem o wymiarach ponad 130 metrów na około 100 metrów. W centralnej części znajduje się ratusz oraz kilka budynków. W sporej części w pierzejach rynku zamiast pięknych kamienic znajdziemy współczesne zabudowania, co niestety wynika ze sporych zniszczeń miasta w wyniku działań wojennych.

Pierwszy ratusz w Strzegomiu istniał już w XIV wieku. W czasie wojny trzydziestoletniej budynek został zniszczony, później go odbudowano. W latach 1828-29 ratusz rozebrano, pozostawiając jedynie Wieżę Targową. Konkretna data budowy Wieży Targowej nie zachowała się w dokumentach, kronikach czy przekazach historycznych, ale możemy przyjąć, że wieżę wybudowano w drugiej połowie XIV wieku. Miasto było na tyle bogate, że postanowiono rozbudować Wieżę Targową. W 1533 r. ( tablica z piaskowca z tą datą zachowała się do dziś i znajduje się wewnątrz na I piętrze wieży wpojona w ścianę) przebudowano ją i uzyskała wysokość (26,2 m.) od poziomu gruntu do posadzki tarasu widokowego. Wtedy również postawiono renesansowy hełm wieży o konstrukcji drewnianej pokrytej blachą miedzianą lub cynową. W latach 1859-60 wokół wieży, w miejscu rozebranego ratusza wzniesiono wzniesiono kamienice śródrynkowe według projektu Karla Lüdecke. W latach 1993-96 przeprowadzono remont budynku, a w roku 1998 wieża została nakryta współczesnym hełmem ze stali i szkła. Wieża Targowa murowana z kamienia, o sklepionym parterze, zwieńczona kamienną balustradą – częściowo gotycką, częściowo barokową. Na elewacji widnieje kartusz z herbem miasta z datą 1618, oraz tablica z datą 1533 upamiętniająca kolejną przebudowę.

Sam budynek ratuszowy, gruntownie przebudowany w latach 1859-1860, prawie zupełnie zatracił charakter zabytkowy. Najcenniejszym jest zachowany portal z łacińską inskrypcją i datą 1541. Nowy ratusz to okazały budynek czterokondygnacyjny nakryty łamanym dachem naczółkowym z lukarnami. Na środku fasady jest jednoosiowy ryzalit, którego przedłużeniem jest ośmioboczna wieżyczka zegarowa, nakryta ostrosłupowym hełmem z prześwitem i iglicą.

Kaplica św. Antoniego została zbudowana pod koniec XV wieku lub na początku XVI stulecia. Jej powstanie miało związane z budową około 1475 roku drugiego pierścienia obwarowań miejskich, które zostały wykorzystane do wzniesienia kaplicy, pełniącej równocześnie funkcje obronne i sakralne. Kaplica usytuowana została we wschodniej części średniowiecznego miasta, w pobliżu bramy Nowej, na linii drugiego, zewnętrznego pierścienia obwarowań z XV wieku, składającego się z muru parchamu i fosy. Do jej budowy wykorzystano jedną z półkolistych baszt czy też bastej. Uzyskała formę niewielkiej, jednonawowej budowli z ceglanym, półkolistym od strony zewnętrznej prezbiterium po stronie wschodniej i dwoma smukłymi wieżyczkami: południową i narożną północno – zachodnią.

Kaplica św. Antoniego znajduje się we wschodniej części starego miasta przy ulicy Dąbrowskiego.

Relikty piastowskiego zamku (osobny artykuł).