Śluza Biała Góra to zespół obiektów hydrotechnicznych budowanych od XVI wieku w celu rozdziału wód Wisły i Nogatu, który do tego wieku był głównym nurtem Wisły. Pierwsze urządzenia zostały zniszczone w czasie wojen szwedzkich i odbudowane w XIX wieku, jednak rozgałęzienie rzek przeniesiono o 4 km w dół, do miejscowości Piekło.

Na kompleks hydrotechniczny składają się trzy obiekty. Pierwsza śluza umożliwiająca regulację poziomu wody w Nogacie, tzw. Wielki Upust, została wybudowana w 1852 roku (przebudowana w 1879 roku). Jest najbardziej interesującym zabytkiem, architektonicznie nawiązującym do dwóch stylów – gotyckiego i romańskiego. XIX-wieczna, ceglana budowla z przepustami w formie sklepionych tuneli przypomina trochę wieżę zamkową. Największe znaczenie dla celów żeglugowych ma zbudowana w 1916 roku w nowym przekopie Nogatu śluza komorowa. Służy ona do regulacji przepływu wód odpływających z Wisły do Nogatu. Komora śluzy ma konstrukcję betonową oblicowaną cegłą klinkierową. Zamykają ją dwuskrzydłowe stalowe wrota. Śluza dotrwała w dobrym stanie do dziś. Ciekawostką jest, że śluza była do 1939 roku granicą trzech państw: Polski, Niemiec (Prusy Wschodnie) i Wolnego Miasta Gdańska, a dziś leży u styku 3 powiatów: sztumskiego, kwidzyńskiego, tczewskiego i 2 kilometry od powiatu malborskiego. Najpóźniej powstała, obecnie nieużywana, mała śluza w ujściu Liwy do Nogatu. Została ona wybudowana w latach 30-tych XX wieku dla potrzeb żeglugi niewielkich jednostek rzeką Liwą. Ostatnia modernizacja okolicy (na początku XXI) odbyła się w ramach projektu „Pętla Żuławska” i polegała na wybudowaniu przystani dla jednostek pływających, tuż obok Wielkiego Upustu. Warto wejść na górę obiektu, skąd roztacza się rozległa panorama Doliny Wisły.

Biała Góra jest położona w województwie pomorskim, w powiecie sztumskim, w gminie Sztum przy drodze wojewódzkiej nr 603.

Zdjęcia wykonano w maju 2014 roku.

  • Widok od Wisły

  • Śluza a w głębi marina

  • Śluza

  • Wieżyczki neogotyckie

  • Widok od mariny