Pałac w Białowieży został zbudowany w 1894 roku na polecenie cara Aleksandra III, według projektu Mikołaja de Rocheforta. Podczas wykopalisk archeologicznych w tym miejscu odkryto pozostałości dworu z drugiej połowy XVI wieku, które można wiązać z polowaniami w puszczy królów Zygmunta Augusta i Stefana Batorego. Kolejny dwór królewski był wzmiankowany w 1639 roku w czasach panowania Wazów. Dwór Wazów istniał do około 1658 roku, gdy został spalony podczas walk prowadzonych przez Pawła Sapiehę z wojskami carskimi. W XVIII wieku w pobliżu miejsca po dworze Wazów zbudowano nowy dwór myśliwski. Dawny dwór królów Polski został prawdopodobnie zniszczony około roku 1831 w czasie walk prowadzonych w puszczy podczas powstania listopadowego. W 1889 roku kilkadziesiąt metrów na południe od miejsca gdzie stał dwór polskich królów, car Aleksander III polecił rozpoczęcie budowy nowego pałacu. Powstała wówczas dwukondygnacyjna, podpiwniczona budowla, posiadająca pomieszczenia mieszkalne na strychu oraz wieże od wschodu i zachodu. Pałac posiadał bardzo bogate wyposażenie oraz drewniane dekoracje poszczególnych sal i pokojów. Elementy wykończeniowe drzwi, okien, luster, stojących świeczników zdobiono polerowanym i zaczernianym żelazem połączonym z brązem. Wokół pałacu w 1895 roku założono park w stylu angielskim, który zaprojektował Walerian Kronenberg. U podnóża pałacowego wzgórza, w dolinie rzeki Narewki, wykopano dwa stawy z wysepkami pomiędzy którymi znajduje się grobla z obeliskiem z 1752 roku ustawionym na pamiątkę pobytu w Białowieży króla Polski Augusta III Sasa. W 1915 roku wycofujące się wojska rosyjskie ewakuowały wyposażenie pałacu (do dziś w Moskwie). W 1922 roku polskie władze powiatowe po remoncie zaadaptowały pomieszczenia pałacu na funkcje administracyjne. Niedługo jednak powiat zlikwidowano i gmach stał nieużytkowany. W części pomieszczeń lewego skrzydła urządzono muzeum puszczańskie i bibliotekę. W części budynku urządzono apartamenty dla prezydenta Ignacego Mościckiego. Tydzień przed wybuchem II wojny światowej w zachodniej części pałacu ulokowano szpital wojenny. W okresie okupacji sowieckiej w latach 1939-41 została podjęta próba utworzenia w pałacu radzieckiego ośrodka naukowego. Po zajęciu Białowieży przez Niemców, w pałacu mieścił się sztab do walki z partyzantką. W nocy z 16 na 17 lipca 1944 w pałacu wybuchł pożar wzniecony przez wspierające Niemców oddziały węgierskie. W 1958 roku zapadła decyzja o rozbiórce spalonego obiektu. Na jego miejscu wzniesiono nowy budynek, w którym znajduje się dyrekcja Białowieskiego Parku Narodowego, muzeum przyrodnicze, restauracja i hotel. Do dziś po założeniu zachowała się brama wjazdowa oraz zespół innych budynków historycznych, wśród których warto zwrócić uwagę m.in. dawne stajnie carskie, Dom Marszałkowski czy Dom Zarządu.

W parku pałacowym znajduje się drewniany dworek Gubernatora Grodzieńskiego, który został wybudowany w miejscu, gdzie wcześniej znajdował się dwór Augusta III Sasa. W budynku zatrzymywali się najwyżsi przedstawiciele administracji państwowej. Budynek nie zawsze wyglądał tak bajkowo jak dzisiaj, dlatego car na czas polowań zatrzymywał się w pobliskiej leśniczówce. Niedługo potem podjęto decyzję o przebudowie dworu, w wyniku której powstało nowe skrzydło i piętro. Z zewnątrz budynek zyskał też mnóstwo ozdobnych detali architektonicznych. Od tego momentu dumnie nazywano go carskim pawilonem myśliwskim, godnym przyjęcia rosyjskich carów, wielkich książąt i innych zacnych gości, którzy zatrzymywali się tu do czasu wybudowania carskiego pałacu. Podczas I wojny światowej w budynku zorganizowano szpital polowy, a następnie kasyno oficerskie, które funkcjonowało również w okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej. Swoją siedzibę miało tu biuro turystyczne Sekcji Towarzystwa Urzędników Państwowych, które zarządzało lokalnym ruchem turystycznym, był też sklepik z pamiątkami. W międzyczasie budynek ciągle zmieniał swój wygląd, dostosowując się do potrzeb kolejnych użytkowników. Po odzyskaniu wolności dworek był gospodą „Turystyczną”, jadłodajnią i – wreszcie – restauracją obsługującą dziennie setki gości. Nie mniej gwarno było tu również w roku 1980, kiedy po pożarze miejscowego przedszkola do zabytkowego dworu przeprowadziły się dzieci. W latach 1991-94 dworek przeszedł generalny remont. Przeprowadzono kilka zmian architektonicznych, w czasie których odkryto, że budynek nie posiada fundamentu, a jego funkcję pełniły polne głazy. Dawny dworek gubernatora grodzieńskiego, jest obecnie siedzibą Ośrodka Edukacji Przyrodniczej Białowieskiego Parku Narodowego.

Białowieża jest położona 20 km na wschód od Hajnówki.

Zdjęcia wykonano we wrześniu 2020 roku.

 

 

  • Dawna brama wjazdowa

  • Dawna brama wjazdowa

  • Dawna brama wjazdowa

  • Dom Marszałkowski

  • Stajnie carskie

  • Stajnie carskie

  • Stajnie carskie

  • Dworek gubernatora

  • Dworek gubernatora

  • Dworek gubernatora

  • Dworek gubernatora

  • Dworek gubernatora

  • Dworek gubernatora