Obecność Spichlerzy zbożowych w Bydgoszczy związana jest z istotną rolą miasta w handlu spławnym (wiślanym) z Gdańskiem. Żegluga rzeczna była w mieście jedną z najważniejszych dziedzin gospodarki i jedną z przyczyn rozwoju miasta w wiekach XV-XVII. Spichlerze użytkowane na obu nabrzeżach Brdy były własnością mieszczan, ale nie wszystkie, gdyż niektóre z nich należały do szlachty, gdańszczan, czy też biskupstwa gnieźnieńskiego. Po rozbiorach rola handlowa Bydgoszczy nie zmalała. Co prawda handel wiślany uległ ograniczeniu, ale w zamian powstała nowa droga wodna Wisła-Odra przez Kanał Bydgoski, Noteć i Wartę. W Bydgoszczy powstał Węzeł Wodny, wykorzystywany przez następne 200 lat dla transportu towarowego. W związku z tym w latach 1772-1800 powstało w Bydgoszczy szereg nowych spichlerzy, które w części zachowały się do dzisiaj. Budynki stojące z reguły na nabrzeżach Brdy oraz na Wyspie Młyńskiej, początkowo służyły do magazynowania produktów spożywczych i rolnych, przeładowywanych ze statków i barek. Po 1851 roku coraz większe znaczenie posiadał transport kolejowy, wobec czego spichrze w większym stopniu wykorzystywano do magazynowania wyrobów kamionkowych, szkła, porcelany, wyrobów bednarskich i spożywczych. Zmniejszenie liczby budynków magazynowych w Bydgoszczy przyniosły czasy okupacji hitlerowskiej w latach 1939-45. W 1940 roku rozebrano spichlerz stojący naprzeciw wyspy św. Barbary, zaś w styczniu 1945 roku w wyniku ostrzału spaleniu uległ cały kompleks spichlerzy królewskich w zakolu Brdy. Ocalałe z pożogi wojennej obiekty spełniały rolę gospodarczą do lat 60-tych XX wieku. W 1960 roku w wyniku pożaru utracono dwa spichlerze w kompleksie nad Brdą, a pozostałe trzy przeznaczono na cele muzealne i administracyjne. W 1975 roku Muzeum Okręgowemu przekazano natomiast dwa obiekty na Wyspie Młyńskiej. Dzisiaj szachulcowe spichlerze stanowią symbol Bydgoszczy nawiązujący do tradycji handlowej miasta, związanej z żeglugą śródlądową. Najciekawsze spichlerze:

– Spichlerz Holenderski – położony nad Brdą, przy ul. Grodzkiej 7. Zbudowany został przed 1793 rokiem. Jest to budowla parterowa, z trójkondygnacyjnym poddaszem i dachem o krążynowej konstrukcji. W połaci dachowej znajdują się lukarny. W 1964 roku został zaadaptowany na siedzibę Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz Przedsiębiorstwo Imprez Artystycznych Estrada. Po remoncie przeprowadzonym w latach 1993-2002 władze miejskie przeznaczyły go dla potrzeb Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego. Od 11 kwietnia 2002 roku mieści się w nim Muzeum Bydgoszczy, w którym znajduje się stała ekspozycja Pamiątek Bydgoskich, a także punkt Informacji Turystycznej.

– Spichlerze zbożowe nad Brdą – położone przy ul. Grodzkiej 9 i 11. Zostały zbudowane w latach 1793-1800 r. przez kupca Samuela Gotloba Engelmanna i przez ponad 150 lat służyły celom magazynowym. Są to budowle o konstrukcji szachulcowej, charakteryzującej się drewnianym szkieletem z ceglanymi wypełnieniami pól. Czterokondygnacyjny spichlerz przy Grodzkiej 9 został przebudowany, w 3 ćwierci XIX wieku, natomiast spichlerz przy Grodzkiej 11 jest trzykondygnacyjny. Oba budynki są nakryte dachami dwuspadowymi z wystawkami. Po wielkim pożarze w lutym 1960 roku, który strawił dwa budynki przylegające do Rybiego Rynku noszące numery 13 i 15, władze miejskie ocalałe obiekty przeznaczyły dla potrzeb Muzeum Okręgowego. W latach 1962-64 zostały zaadaptowane na cele wystawiennicze. W latach 1998-2006 przeprowadzono generalny remont budynków.

– Biały Spichlerz – zlokalizowany we wschodniej części Wyspy Młyńskiej (tzw. Wyspie Menniczej), na nabrzeżu Brdy, w sąsiedztwie jazu farnego, przy ul. Mennica 1/2. Najstarsza zachowana budowla na obszarze Wyspy, zbudowana w latach 90-tych XVIII wieku. Jest to budynek piętrowy, z użytkowym poddaszem, wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta, nakryty dachem dwuspadowym z facjatkami. Został wykonany w konstrukcji szachulcowej. Spośród innych obiektów wyróżnia go gotycka piwnica zachowana z XV wieku, o krzyżowym sklepieniu, wspartym na masywnych ceglanych filarach. Zachował się pierwotny jednoprzestrzenny układ wnętrz, z drewnianymi słupami (obecnie przekształcony na parterze). Spichlerz aż do 1974 roku pełnił funkcję magazynu zbożowego. Od lat 80-tych XX wieku mieści się w nim dział historii Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego. Eksponuje się tu głównie historię miasta i tradycje rzemiosła bydgoskiego i kujawskiego. W latach 2006-2008 budynek został gruntownie odnowiony i przeznaczony do eksponowania zbiorów archeologicznych.

– Czerwony Spichlerz – stoi naprzeciw mostu Młyńskiego przy ul. Mennica 8 i jest największym z zachowanych spichlerzy bydgoskich. Jest to dawny, tzw. Młyn Camphausena z 1861 roku, zbudowany według projektu architekta Wolffa. Jest to masywna, czterokondygnacyjna, ceglana budowla z podpiwniczeniem. Na osi elewacji frontowej znajduje się dwupiętrowy ryzalit, kondygnacje są rozdzielone ceglanymi gzymsami, a okna zamknięte półkoliście, z archiwoltami. Układ wnętrz poszczególnych kondygnacji wyznaczony jest trzema rzędami drewnianych słupów. W piwnicach znajdują się ceglane sklepienia odcinkowe. W wyniku remontu i przebudowy w 2008 roku, obiekt wzbogacił się o przeszkloną klatkę schodową przylegającą do budynku od strony północnej. Do Czerwonego Spichrza przylegał niegdyś budynek mieszczący koła wodne napędzające młyn, a w 1917 roku wybudowano dodatkowo elektrownię wodną. Do budynku przylega Dom Młynarza. W 1975 roku spichlerz został przeznaczony dla potrzeb Muzeum Okręgowego. W latach 2006-08 został gruntownie odnowiony. Od 2009 roku mieści się w nim Galeria Sztuki Nowoczesnej.

– Spichlerz na ul. Stary Port – zlokalizowany przy ul. Stary Port 13, na nabrzeżu rzeki Brdy. Zbudowany został w latach 1830-40 na planie wydłużonego prostokąta, w konstrukcji szachulcowej, z nietynkowanymi wypełnieniami ceglanymi. Jest dwupiętrowy, z dwukondygnacyjnym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym z wystawkami. Na osi ściany szczytowej wschodniej, na wszystkich kondygnacjach zachowane są dwuskrzydłowe wrota. Wnętrze parteru jest ukształtowane przez dwa rzędy słupów. W latach 90-tych XX wieku został zaadaptowany na restaurację „Stary Port”. Obecnie jest użytkowany przez instytucje komercyjne.

– Spichlerz Karczma Młyńska – usytuowany na Wyspie Młyńskiej, na nabrzeżu Młynówki przy ul. Mennica 1. Został zbudowany około 1835 roku w konstrukcji szachulcowej, z wypełnieniami ceglanymi, nietynkowanymi. Budynek został wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta. Jest piętrowy, z użytkowym poddaszem. W połaci dachu znajdują się tynkowane wystawki. W spichlerzu w latach 90-tych XX wieku zostały przeprowadzone gruntowne prace remontowe. Obecnie mieści się tu restauracja „Karczma Młyńska”.

– Spichlerz przy Nowym Rynku – Położony przy ul. Nowy Rynek 5. powstał w trzeciej ćwierci XIX wieku. Początkowo był użytkowany jako kaszarnia, od 1925 roku mieściła się w nim sieczkarnia i śrutownia, a po 1945 roku magazyn. W 1981 roku został przekazany dla potrzeb prawosławnej parafii św. Mikołaja.

Zdjęcia wykonano w czerwcu 2018 roku.