Chojna została lokowana na prawie magdeburskim po 1200 roku przez księcia szczecińskiego Barnima I. W 1234 roku po raz pierwszy wzmiankowano osadę jako terra Chinz. W roku 1244 po raz pierwszy w dokumentach użyto nazwy Konigesberge. W 1250 roku miasto zostaje zajęte przez Brandenburgię. Po 1267 roku nastąpił rozwój miasta, które w 1270 roku zostało tymczasową stolicą Nowej Marchii. W 1282 roku w dokumentach pojawia się wzmianka o parafii kościoła Najświętszej Marii Panny, a w 1290 roku o funduszach na budowę klasztoru augustianów. Od 1310 do 1329 roku wzrasta znaczenie ekonomiczne Chojny, miasto otrzymuje kolejne przywileje dotyczące handlu, a w 1320 roku rozpoczyna się budowa ratusza. W XIII i XIV wieku miasto zostaje otoczone murami miejskimi z trzema bramami (Świecka, Barnkowska i rozebrana w XIX wieku Mostowa) i kilkoma wieżami – czatowniami. W 1348 roku mieszczanie burzą zamek wójta, a miasto przestaje być stolicą Nowej Marchii. Od 1373 roku Chojna znajdowała się we władaniu Korony Czeskiej. W 1402 roku w Krakowie zawarto układ w sprawie zakupu miasta z regionem przez Polskę, jednakże ostatecznie sprzedana została zakonowi krzyżackiemu, następnie od 1454 roku Chojna znajdowała się pod wpływami Brandenburgii. W tym okresie wybudowano Kościół Mariacki. W drugiej połowie XV wieku nastąpił drugi etap silnego rozwoju miasta. W XVI i XVII wieku przez miasto trzy razy nawiedzała plaga cholery, każdej z nich towarzyszyła wysoka śmiertelność wśród ludności. Reformacja rozpoczęła się w Chojnie w 1533 roku i stopniowo rozwijała się do roku 1553. Klasztor augustianów został w 1536 roku rozwiązany, a budynki przeznaczono na szpital i szkołę. Przyklasztorny kościół zamieniono na magazyn. W 1589 roku miały miejsce bunty mieszczan, które doprowadzały do walk plebsu z patrycjatem. 

Podczas wojny trzydziestoletniej Chojna została zniszczona w 52%, a przemarsze wojsk i towarzyszące im epidemie zdziesiątkowały liczbę mieszkańców i doprowadziły do upadku ekonomicznego. Kolejny wzrost gospodarczy rozpoczął się po 1700 roku i trwał do wybuchu wojny siedmioletniej. Od 1717 roku miasto było stolicą powiatu, a od 1759 roku przez siedem lat siedzibą rządu Nowej Marchii. Od 1809 roku Chojna staje się ponownie siedzibą powiatu, w 1820 roku rozbiórce ulega część budynków dawnego klasztoru. W 1877 roku przez miasto przebiega linia kolejowa co powoduje niebywały rozwój miasta. Rozwija się przemysł, handel i szkolnictwo. Miasto staje się ważnym ośrodkiem handlowym o znaczeniu ponadregionalnym. Taka sytuacja trwa aż do wybuchu wojny w 1939 roku. Pod koniec wojny powstała tu filia kobiecego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego w Ravensbruck. Podczas przechodzenia przez te tereny frontu rosyjsko-niemieckiego w styczniu 1945 roku miasto nie miało znaczenia militarnego. 4 lutego 1945 roku nastąpiła ewakuacja ludności niemieckiej miasta w głąb Niemiec, a miasto zajęły wojska sowieckie. 16 lutego 1945 roku sowieci spalili całe centrum miasta z kościołem Najświętszej Marii Panny i ratuszem, substancja miejska została zniszczona w 80 procentach.

Po wojnie Königsberg in der Neumark przeszedł pod administrację polską, a pozostała w mieście i okolicy ludność niemiecka została wydalona za Odrę. 7 maja 1946 roku rozporządzeniem rządowym zmieniono nazwę miasta na Chojna, która to nazwa obowiązuje do dziś. Mimo że od czasów wojny minęło wiele dziesięcioleci nie usunięto do dziś wszystkich szkód wojennych. Gotycki ratusz zrównany z ziemią odbudowano dopiero po roku 1977 na siedzibę centrum kultury i biblioteki miejskiej. Podobny los spotkał klasztor, który został wybudowany praktycznie od podstaw. Od 1994 roku trwa odbudowa Kościoła Mariackiego, prace są realizowane w ramach projektu europejskiego dotyczącego polsko-niemieckiej współpracy historycznej. Cały obszar Starego Miasta Chojny, posiadającego średnicę 580 m, został wpisany do rejestru zabytków. Ważniejsze zabytki w mieście:

– Gotycki kościół Mariacki – jeden z największych gotyckich kościołów w Polsce. Jest to trzynawowa, halowa budowla, wzniesiona w latach 1389–1407 z ciosów granitowych, rozbudowana w XV wieku przez Henryka Brunsberga. Z zewnątrz świątynia została ozdobiona glazurowaną cegłą. Pierwotna świątynia na miejscu istniejącego obecnie kościoła, powstała tuż po lokacji miasta w drugiej połowie XIII wieku. Jej mury wzniesiono, jak się wydaje z kostki granitowej na co zdają się wskazywać relikty odkryte w trakcie badań architektoniczno-konserwatorskich. W drugiej połowie XIV w. rozebrano prezbiterium kościoła z XIII wieku i rozpoczęto realizację z cegły prezbiterium i trzech wschodnich przęseł korpusu nawowego. Konsekracja nowej części kościoła miała miejsce w 1407 roku. Od strony południowej do obu prostokątnych przęseł pierwszego etapu budowy dostawiono kaplicę. Bliżej nieznany jest czas rozpoczęcia drugiego etapu budowy, zakończony w roku 1459 aktem poświęcenia nowej świątyni, powiększonej o trzy kolejne przęsła korpusu nawowego. Przed 1479 roku przy zachodniej ścianie szczytowej, po południowej stronie powstała jeszcze zewnętrzna kaplica św. Anny. Ostatecznie kościół uzyskał formę sześcioprzęsłowej, beztranseptowej hali opartej od zachodu o masywną wieżę z XIII wieku, a od wschodu zamkniętej poligonalnym chórem z obejściem. Konstrukcyjny trzon ścian obwodowych tworzył układ wciągniętych do wnętrza przypór, pomiędzy którymi umieszczono w przyziemiu otwarte do wnętrza kaplice, a wyżej przęsła obwodowej empory. Nawy boczne, kaplice i empory ambitu przykryto standardowym czterodzielnym sklepieniem krzyżowo-żebrowym, natomiast w nawie głównej oraz emporze kaplicy mariackiej zastosowano sklepienia gwiaździste. Kościół gotycki przetrwał w stanie niemal nienaruszonym do 2 lipca 1843 roku kiedy to doszło do katastrofy budowlanej, w trakcie której zawalił się narożnik południowo-zachodni średniowiecznej wieży, niszcząc kaplicę św. Anny. Ocalałe elementy konstrukcji wkrótce potem rozebrano i nigdy nie odbudowano. Dopiero w 16 lat po katastrofie podjęto budowę nowej wieży wg projektu Friedricha Augusta Stulera. Inwestycję tą zrealizowano latach 1855–61 wznosząc z cegły oraz w niewielkim stopniu z kamienia – wieżę o formie neogotyckiej o wysokości 102,6 metrów. W związku z pogarszającym się stanem technicznym murowanej powłoki strzelistego hełmu w latach 1932–33 neogotycką wieżę poddano remontowi. 16 lutego 1945 roku w wyniku pożaru wywołanego przez podpalenie zniszczeniu uległy więźba dachowa, sklepienia i dziewięć filarów międzynawowych oraz wyposażenie korpusu nawowego, jak również hełm wieńczący wieżę oraz wszystkie stropy w jej wnętrzu. Zachowały się natomiast ściany obwodowe wraz ze sklepieniami kaplic i empory zlokalizowanych pomiędzy wciągniętymi do wnętrza przyporami w korpusie nawowym i ambicie oraz konstrukcja wieży do wysokości ok. 80 m nad otaczającym terenem. Od tamtego czasu kościół pozostawał w stanie otwartej ruiny. W okresie powojennym kilkakrotnie podejmowano próby sporządzenia dokumentacji pomiarowej, badawczej oraz projektowej dla celów zabezpieczenia ruiny kościoła.W latach 1966-70 przeprowadzono pierwsze prace budowlane. Między innymi wykonano wtedy żelbetowe stropodachy nad zachowanymi sklepieniami w kaplicy mariackiej oraz częścią przęseł empory w obejściu. Obecnie trwa powolna odbudowa świątyni, nawę pokryto dachówką i wzmocniono wieżę, z przeznaczeniem kondygnacji zegarowej na taras widokowy.

–  Gotycko-barokowy ratusz – został zbudowany w drugiej ćwierci XIV wieku, lecz budynek spłonął w 1316 roku. Pierwotnie był to zapewne jednokondygnacyjny dom kupca (cophuse, dokument z 1409 roku) na planie prostokąta o wymiarach 13,7×21 m, podpiwniczony, wzniesiony na fundamencie z kostki granitowej. W latach 1316 – a przed 1366 nastąpiła druga faza budowy, kiedy to został przedłużony (o około 17 m w kierunku południowym) i podwyższony. Kolejna przebudowa nastąpiła w latach 1433–61. Wzmianka z 1433 roku mówi o mieszczącej się tu sali posiedzeń sądu (stubam consulatum), zaś po raz pierwszy o ratuszu jako wyłącznie siedzibie władz, mówi dokument z 13 marca 1461 roku. Po 1702 roku, prawdopodobnie na skutek zniszczeń wywołanych pożarem, wykonano generalny remont i przebudowę w formach barokowych, łącznie z przekształceniem elewacji i wnętrz (prace zakończono przed 1710 rokiem). Regotyzacji elewacji dokonano w 1883 roku, wymieniając w dużym procencie lico obu fasad, rekonstruując średniowieczny rytm i kształt okien, fryzów i portali. Poważnie zniszczony w 1945 roku budynek przez wycofujące się wojska SS, w 1969 roku został odgruzowany, a następnie zrekonstruowany w latach 1977–85 i oddany do użytku w 1986 roku. Zrekonstruowane elewacje frontowe należą do najbogatszych rozwiązań gotyckich w Polsce. Ratusz mieści się w północno-zachodniej części rynku. Jest siedzibą centrum kultury i biblioteki miejskiej.  Kiedyś siedziba władz, a obecnie funkcjonuje jako centrum kultury. Przed Ratuszem znajduje się pomnik poświęcony polskim osadnikom przybyłym po 1945 roku. Ratusz jest budowlą piętrową, prostokątną (13,7×38,3 m), podpiwniczoną, zbudowaną na fundamentach z kamiennych kwadr pod zachodnią częścią elewacji i nieociosanych granitów pod pozostałą częścią. Nakryty jest dachem dwuspadowym z nowymi lukarnami. Fasada i mury podłużne wykonano w znaczącej mierze z cegły wymiarowej gotyckiej wykonanej współcześnie, a także z oryginalnej cegły gotyckiej, w wiązaniu gotyckim i wendyjskim. Elewacja rozwiązana jest bardzo prostymi podziałami niewielkimi otworami okiennymi, zakończonymi ostrołukowo i półkoliście. Każda z elewacji ma inny podział. Najbardziej okazała jest elewacja szczytowa, podzielona wertykalnie wielobocznymi przyporami, horyzontalnie dwoma gzymsami międzykondygnacyjnymi i pasami fryzów w partii szczytu. Wejście główne oraz do piwnic, a także trzy okna zakończone są ostrołukami i wimpergami. Na pierwszym piętrze umieszczono trzy okna biforyjne z rozetami, zaś środkowej partii szczytu okienka ostrołukowe i zlokalizowane po bokach blendy zwieńczone wimpergami, z zawartymi w podłuczach rozetami. Od strony północnej wejście do budynku zdobi portal ostrołukowy, a po jego bokach znajdują się dwa ostrołukowe okna.

– Klasztor poaugustiański (XIII-XV wiek) oraz kościół św. Trójcy.  Wybudowany w stylu gotyckim w 1 połowie XIV wieku. Jest to świątynia jednonawowa. Zachodnia fasada posiada łukowate nisze i wieżyczki. Nawa posiada strop belkowy. Wewnątrz założenia znajdują się gotyckie krużganki. W 1536 roku zespół klasztorny zamieniono na szpital i szkołę, a kościół na magazyn. W latach 1690-1945 protestancki, w latach 1959-1965 odbudowany po zniszczeniach wojennych, od 1974 parafialny. Założenie znajduje się przy ul. Malarskiej 24, około 300 metrów na wschód od kościoła Mariackiego.

– Mury obronne, którymi miasto zostało otoczone w XIII-XIV wieku zachowały się do dzisiaj w 50% razem z dwoma bramami i licznymi czatowniami.

– Brama Świecka – o podstawie kwadratowej, z trzema rzędami blend, dekoracyjnym fryzem i zębatym gankiem obronnym, zakończona ostrosłupem z narożnymi wieżyczkami. Brama jest zbudowana z cegły, ale podstawę ma z kamienia polnego. Brama znajduje się przy ul. Basztowej 8.

– Brama Barnkowska postawiona na podstawie czworobocznej, zwieńczona szpiczastym hełmem. Posiada otwarty taras widokowy. Brama znajduje się przy ul. Chrobrego 17, ok. 250 metrów na południowy-wschód od kościoła Mariackiego. 

– Ruiny kaplicy św. Gertrudy, w 1684 roku wezwanie zmieniono na św. Jana. Kaplica przetrwała drugą wojnę światową i miała zostać rozebrana w związku z budową cmentarza żołnierzy sowieckich. Nihliację obiektu zatrzymał wojewódzki konserwator zabytków Henryk Dziurla w 1953 roku. Ruiny kaplicy znajdują się na cmentarzu żołnierzy sowieckich przy ul. Odrzańskiej, ok.350 metrów na zachód od ratusza.

Chojna jest położona 55 km na południe od Szczecina, przy drodze nr 31.

Zdjęcia wykonano w maju 2022 roku.