Główną atrakcją turystyczną i zarazem najcenniejszym zabytkiem Choirokoiti są usytuowane na obrzeżach miejscowości pozostałości liczącej przeszło 9 tysięcy lat neolitycznej osady. Miejsce do budowy osady wybrano starannie na stoku zbocza zapewniającego bezpieczeństwo, blisko wody i na żyznych glebach. Ruiny te odkryte zostały w latach trzydziestych ubiegłego stulecia i zaliczane są do najstarszych śladów osadnictwa na Cyprze.

Niegdyś osada ta składała się ze zbudowanych na kamiennych fundamentach szeregu okrągłych glinianych dwupiętrowych domów. W każdym domu mieszkało około10 – 12 osób. Całość otoczona była masywnym wałem obronnym. Zewnętrzna średnica budowli mieszkalnych wynosi 10 metrów, wewnątrz zaś waha się od 2 do 5 metrów. Wyższe piętro przeważnie wykorzystywane było jako magazyn w którym przechowywana była żywność. Parę domostw zostało zrekonstruowanych. Szacuje się, że osada zamieszkiwana była przez około 2 tysiące osób. Ludzie byli niewysocy – średnio 1,6 metra i żyli przeciętnie 20 – 35 lat. Oprócz hodowli owiec, koni czy świń trudnili się oni także rybołówstwem (osada znajduje się zaledwie kilka kilometrów od brzegu morza).

W czasie prac wykopaliskowych archeolodzy odnaleźli liczne kamienne narzędzia, ostrza oraz groty strzał z obsydianu, co świadczyć może o aktywności handlowej osadników i kontaktach z innymi kulturami zamieszkującymi wyspę. Pod jedną z budowli odnaleziono około 25 szkieletów, każdy by nie ożył był przyciśnięty na piersi dużym głazem. Badania wykazały, że zmarłych chowano w pozycji kucznej, a do grobów wkładano także biżuterię oraz naczynia z zapasami jedzenia. Osada nagle się wyludniła około 5,5 tysiąca lat temu z nieznanej przyczyny. Choirokoitia to obecnie jedna z najważniejszych i najlepiej zachowanych prehistorycznych ludzkich osad we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego. W 1998 roku stanowisko archeologiczne zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Choirokoitia to niewielka wioska w południowej części Cypru, położona pomiędzy Larnaką (około 32 km) a Limassol położona u podnóża gór Troodos.

Zdjęcia wykonano we wrześniu 2024 roku.