Wczesnobarokowy pałac w Czaczu został wzniesiony po 1639 roku dla kasztelana Wojciecha Gajewskiego wg projektu włoskiego architekta Krzysztofa Bonadury Starszego. Była to dwukondygnacyjna rezydencja, nakryta wysokim czterospadowym dachem, z dwoma prostokątnymi wieżami zwieńczonymi hełmami z ażurowymi prześwitami.

W 1709 roku budowlę strawił pożar, po którym została odbudowana. Prawdopodobnie na przełomie XVIII i XIX wieku nastąpiła przebudowa pałacu przez Wiktora Szołdrskiego, kiedy to dobudowano dwie boczne oficyny, które połączono z rezydencją dwoma ćwierćkolistymi galeriami. Kolejne zmiany przeprowadzono w latach 1848-51 dla Marcelego Żółtowskiego. W latach 1911-12 Jan Żółtowski dokonał ostatecznej przebudowy pałacu wg planów Mariana Andrzejewskiego.

Obecnie rezydencja składa się z korpusu głównego połączonego dwoma półkolistymi galeriami z bocznym oficynami tworzącymi wielki dziedziniec honorowy. Dwukondygnacyjny, podpiwniczony korpus zbudowany na planie prostokąta, nakryto dachem mansardowym z facjatami. Elewacja ogrodowa (południowa) podzielona jest pilastrami jońskimi wielkiego porządku z herbami rodziny na kapitelach. W jej osi w pozornym ryzalicie znajdują się małe drzwi prowadzące do salonu, poprzedzone schodami. Nad drzwiami umieszczono mały balkon, nad którym znajduje się trójkątny naczółek ozdobiony herbem Żółtowskich – Ogończyk. Elewacja północna pałacu jest skromniejsza, a przed wejściem znajduje się taras. W narożach budynku znajdują się pozorne ryzality. Obie galerie rozczłonkowane jońskimi kolumnami połączono z oficynami za pomocą bram, z których przejezdna jest dzisiaj tylko wschodnia prowadząca do głównego wejścia. Klasycystyczne oficyny są parterowe, nakryte dachami naczółkowymi. Po ostatniej przebudowie wszystkie wnętrza reprezentacyjne w pałacu mieściły się na parterze. Na piętrze znajdowały się pokoje właścicieli oraz szwalnia. Całość otoczono parkiem krajobrazowym o powierzchni 19,20 ha, który obecnie składa się z trzech oddzielnych części: głównej północnej, południowej i zachodniej. Południowa część oddzielona jest drogą , zachodnia drogą do Leszna. W końcu lat 70-tych XX wieku park przecięto obwodnicą, czym zniekształcono główną część założenia.

Po Gajewskich, w drugiej połowie XVIII wieku majątek przejął Jakub Szołdrski, następnie jego syn Wiktor. W 1830 roku majątek został zlicytowany. W 1834 roku dobra kupił Stanisław Micara, później, od 1838 roku, aż do II wojny światowej stanowił własność rodziny Żółtowskich. Obecnie w zaniedbanym pałacu mieści się szkoła podstawowa, a oficyny służą za mieszkania.

Czacz jest położony 3 km na północ od Śmigla, przy drodze nr 5 do Kościana.

Zdjęcia wykonano w maju 2011 roku

  • Widok ogólny

  • Korpus główny - elewacja południowa

  • Kartusz herbowy

  • Ćwierćkolista galeria wschodnia

  • Oficyna wschodnia

  • Ćwierćkolista galeria zachodnia

  • Oficyna zachodnia

  • Elewacja północna