Zamek królewski Conciergerie został wzniesiony za czasów Merowingów. Między X a XIV stuleciem obiekt był systematycznie rozbudowywany i fortyfikowany, w szczególności w czasie rządów Ludwika Świętego i Filipa IV. Ludwik Święty ufundował w obrębie zamku Świętą Kaplicę (fr. Sainte-Chapelle) oraz Wielką Salę.

Święta Kaplica zbudowana w latach 1242-48 prawdopodobnie przez Pierre’a Montreuila, była przeznaczona do przechowywania cennych relikwii Chrystusa, z Koroną Cierniową, gwoździem i fragmentem Krzyża Świętego, oraz świętych patronów Francji. Koronę Cierniową, którą cesarz Konstantynopola Baldwin II zastawił w Wenecji, a Ludwik Święty wykupił w 1239 roku. Cena nabycia relikwii była niemalże trzykrotnie wyższa od kosztów budowy Sainte-Chapelle.

Kaplica jest dwukondygnacyjną budowlą, w której górna kondygnacja była przeznaczona na relikwie Chrystusowe, a dolna na relikwie świętych patronów Francji, m.in. świętych: Marcina, Ludwika z Tuluzy i Seweryna. Dwukondygnacyjny podział odzwierciedla się również w wyglądzie głównej, zachodniej fasady. Fasadę zachodnią flankują dwie niskie wieże ozdobione koronami cierniowymi, co nawiązuje do relikwii, dla której kaplicę zbudowano. Okna górnej części kaplicy przedłużone są zwieńczeniem w postaci trójkątnych wimpegów. Obiekt wzniesiono na planie prostokąta z przedsionkiem i poligonalną apsydą, całość zwieńczono smukłą iglicą. Dolną trójnawową kaplicę, przeznaczoną pierwotnie dla zwykłych uczestników nabożeństw, zdobi bogata polichromia pochodząca z XIX wieku (pierwotny wystrój został zniszczony przez powódź w 1690 roku). Jednonawowa górna kaplica, wiele efektowniejsza, początkowo połączona z apartamentami królewskimi, była przeznaczona do wyłącznego użytku dworu. Znajduje się w niej 15 okien z XIII wieku o łącznej powierzchni 618 m2. Zdobi ją 1134 wspaniałych witraży, każdy o wysokości 15 m, przedstawiające sceny ze Starego i Nowego Testamentu. Na zachodniej fasadzie znajduje się wielka rozeta ufundowana przez Karola VIII w 1485 roku. Przedstawia ona sceny z Apokalipsy św. Jana. Na kolumnach rozdzielających witraże umieszczono 12 drewnianych posągów apostołów.

Wielka Sala ufundowana również przez Ludwika Świętego była jadalnią przeznaczoną dla osobistej służby króla oraz jego gwardii. Służyła także do organizacji bankietów królewskich. Jest to dziś największa średniowieczna sala w Europie. Filip IV zbudował słynną dwuwieżową elewację zamku od strony Mostu Wymiany. Pierwsi Walezjusze kontynuowali przebudowę zamku w pałac w pierwszej połowie XIV wieku, jednak w 1358 roku rodzina królewska porzuciła zbyt ponury Conciergerie i przeniosła się do Luwru, oddając obiekt kanclerzowi i Zgromadzeniu Notabli. Ostatecznie zamieszkał tam concierge, czyli strażnik dworu królewskiego, a pałac w 1391 roku stał się więzieniem.

Liczne przebudowy obiektu sprawiły, że jest on dziś poważnie zmieniony w porównaniu z epoką średniowiecza. Zachowały się trzy wieże: Srebrna (dawniej miejsce przechowywania skarbu), Wieża Cezara oraz Wieża Tortur. Conciergerie zdobyło złą sławę w czasie rewolucji francuskiej, kiedy zyskało potoczną nazwę przedpokoju gilotyny. Od 2 kwietnia 1793 roku do 31 maja 1795 roku Wielka Sala mieściła Trybunał Rewolucyjny, natomiast piętra budynku przeznaczono dla więźniów. W czasie rewolucji Świętą Kaplicę zamieniono na magazyn mąki. Został zniszczony przede wszystkim zespół relikwiarzy, w tym główny, złoty relikwiarz mieszczący pamiątki po męce i śmierci Chrystusa. Relikwie i zbiory ze skarbca trafiły m.in. do skarbca katedry Notre-Dame, a część dzieł przekazano do muzeum. Po zniszczeniach rewolucyjnych rekonstrukcję wykonano w latach 1838-67. W latach 1853-57 wybudowano obecną 33-metrową wieżyczkę na sygnaturkę wieńczącą dach kaplicy. Pałac  Conciergerie pozostawał więzieniem jeszcze przez cały XIX wiek i dopiero w 1914 roku, obiekt zamieniono na muzeum – obecnie jego część jest dostępna dla zwiedzających. Reszta pałacu mieści Pałac Sprawiedliwości.

Conciergerie z Saint-Chapelle są położone na wyspie Ile de la Cite, około 3 km na wschód od Wieży Eiffla.

Zdjęcia pochodzą z filmu nagranego kamerą VHS w sierpniu 1993 roku. Niestety ich jakość pozostawia wiele do życzenia, ale chciałem je wykorzystać.

  • Widok od Sekwany

  • Dolna kondygnacja Świętej Kaplicy

  • Górna kondygnacja Świętej Kaplicy