Pierwsza wzmianka o Inowrocławiu pochodzi z 1185 roku, z dokumentu księcia Leszka, syna Bolesława Kędzierzawego, i określa miejscowość jako Novus Wladislaw. Nazwa została wybrana prawdopodobnie na cześć Władysława Hermana. Miasto powstało na bazie dużego targu i znajdującej się w pobliżu warzelni soli. Prawdopodobnie pod koniec XII wieku stało się siedzibą kasztelanii. W 1237 lub 1238 roku książę Kazimierz Konradowic sprowadził do Inowrocławia franciszkanów, darując im parcelę, na której powstał klasztor, zburzony w XIX wieku. Na przełomie lata i jesieni 1238 roku wojska księcia pomorskiego Świętopełka złupiły i spaliły gród. Prawdopodobnie po tym najeździe, a przed ślubem z Konstancją (córką księcia Henryka II Pobożnego), który odbył się w 1239 roku, nastąpiła lokacja miasta. Inowrocław był siedzibą książąt kujawskich i starostów inowrocławskich. Jako siedziba starosty i ośrodek powiatu, stał się Inowrocław w XIV wieku także siedzibą sądów szlacheckich, najpierw ziemskiego, a następnie grodzkiego, które funkcjonowały w tym mieście do końca XVIII wieku. Odbywały się tu procesy polsko-krzyżackie. Stąd pochodzili Królowie Polski: Władysław Łokietek i Kazimierz Wielki.

W latach 1466–1772 Inowrocław był stolicą województwa obejmującego swym zasięgiem północno-zachodnią część Kujaw. Na mocy postanowień Kongresu Wiedeńskiego Inowrocław znalazł się w regencji bydgoskiej Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W 1817 roku stał się siedzibą władz powiatowych. Okres zaboru pruskiego to czas wzrastającej germanizacji. Mieszkańcy miasta aktywnie brali udział w zrywach narodowych. W połowie XIX wieku miasto zaczęło się ponownie rozwijać. Powstało wiele obiektów przemysłowych i użyteczności publicznej. W wyniku eksploatacji przemysłowej złóż soli kamiennej, znajdujących się pod miastem, od roku 1907 zaczęły się tworzyć zapadliska, które wpłynęły na zahamowanie rozwoju gospodarczego.

Inowrocław powrócił do Polski w roku 1919; wyzwolony został 6 stycznia. Na czele powstańców wielkopolskich przejmujących kontrolę nad miastem stał kpt. Paweł Cyms. Okres dwudziestolecia międzywojennego to czas zmagania się z trudną ogólną sytuacją gospodarczą w kraju, co w Inowrocławiu przekładało się między innymi na bardzo wysokie bezrobocie. Mimo trudności gospodarczo-społecznych miasto się rozwijało. Uruchomiono Hutę Szkła i szyb Kopalni Soli przy ul. Poznańskiej, zakończono budowę Zakładu Przyrodoleczniczego w uzdrowisku, rozpoczęto budowę lotniska ukończoną w 1933 roku.

W dniach 5–7 września 1939 roku oddziały polskiej 26 Dywizji Piechoty pod dowództwem płk. Adama Brzechwy-Ajdukiewicza stoczyły w rejonie miasta bój z jednostkami niemieckimi. Pierwsze dni okupacji hitlerowskiej to masowe aresztowania i egzekucje mieszkańców, spośród których największy rozgłos zdobyła sobie tzw. „Krwawa Niedziela” (noc z 22 na 23 października 1939 roku) dokonana w ramach Intelligenzaktion. W nocy 30 listopada 1939 roku Niemcy wypędzili z miasta ponad 1000 polskich rodzin. W latach 1940–45 istniał tutaj obóz przesiedleńczy, przez który przeszło ok. 10 000 Polaków, kilkuset z nich zamordowano. Inowrocław został wyzwolony 21 stycznia 1945 przez oddziały sowieckie przy współudziale 34 Brygady Piechoty Zmotoryzowanej (później otrzymała miano „inowrocławskiej”). Ścisłe centrum miasta jest typowe dla założonych w okresie średniowiecza miast. Centralnym placem jest rynek, od którego odchodzą uliczki. Istniejące przy nich obecnie kamienice w większości pochodzą z XIX wieku. W XX wieku Inowrocław wchłonął wiele okolicznych wsi.

Inowrocław jest położony około 37 km na południowy-zachód od Torunia, przy drodze nr 15.

Zdjęcia wykonano w sierpniu 2023 roku.

Najważniejsze zabytki miasta to:

Romański kościół Imienia NMP, to najstarszy kościół Inowrocławia i jeden z najstarszych na Kujawach, sięgający metryką końca XII wieku, został wzniesiony przez księcia Leszka, wnuka Bolesława Krzywoustego.. Pełni funkcję kościoła parafialnego, a od 2008 roku nosi tytuł bazyliki mniejszej, nadany przez papieża Benedykta XVI. Zniszczony w pożarze 1834 roku, kościół znajdował się w stanie ruiny. W latach 1901–02 został poddany rekonstrukcji (z inicjatywy księdza Antoniego Laubitza) według projektu Juliusza Kothego, konserwatora zabytków prowincji poznańskiej. Przywrócono jej wtedy romański charakter. Świątynia jest jednonawowa, zbudowana z granitowych ciosów z prezbiterium zakończonym półkolistą absydą. W fasadzie zachodniej wzniesiono dwie kwadratowe wieże w górnych partiach zbudowanych z cegły. Na zewnętrznych ścianach kościoła znajdują się płaskorzeźby lub ryte w kamieniach twarze ludzkie i diabelskie, krzyże i fantastyczne zwierzęta. Przypisywane im znaczenie magiczne jest w tej chwili trudne do ustalenia. Wśród wyposażenia najcenniejsza jest gotycka rzeźba Uśmiechniętej Madonny i Dzieciątka Jezus datowana na lata ok. 1370–80, umieszczona w ołtarzu głównym.

Bazylika znajduje się przy u. Biskupa Laubitza 9.