Rynek i barokowo-klasycystyczny Ratusz wzniesiony w roku 1749. Pierwszy ratusz został zbudowany na początku XIV wieku. W podziemiach zachowały się ślady wcześniejszych budowli gotyckiej i renesansowej. Po kilku pożarach i zawaleniu się wieży, w roku 1739 budowlę rozebrano. W jej miejscu w latach 1744–49 wzniesiono nowy budynek według projektu Chrystiana Gotlieba Hedemanna. W 1750 roku uruchomiono zegar na wieży, a w piwnicach została urządzona gospoda, przynosząca miastu dochody. Ratusz został przebudowany w roku 1924, a w latach 1957–59 przeprowadzono remont. Ratusz jest budowlą wzniesioną na planie prostokąta, ma trzy kondygnacje i jest nakryty dachem mansardowym z niewielkimi lukarnami. Ze środka wyrasta czworoboczna wieża, przechodząca w tambur, podtrzymujący hełm z tarczami zegarowymi i latarnią. Osie elewacji są zaakcentowane ryzalitami, zwieńczonymi trójkątnymi przyczólkami. Narożniki ujęte są w pilastry, wspierające gzyms koronujący. Nad południowym wejściem jest łacińska inskrypcja głosząca: „miasto założył Bolesław Krzywousty w 1108 roku”. Wewnątrz ratusza znajduje się płyta erekcyjna z łacińskim napisem: Bolesław Krzywousty w 1108 miasto założył, Bolesław Łysy w 1242 miasto rozszerzył, a Bolko Świdnicki w 1281 miasto naprawił i murami otoczył. W sali posiedzeń są drewniane płaskorzeźby przedstawiające dzieje miasta. Obok budowli, w miejscu starej studni z 1727 roku stoi kamienna figura Neptuna z dwoma delfinami, pochodząca XIX wieku. Około 1910 roku budynek ratusza połączono z sąsiednimi kamienicami zwanymi „siedem domów” zaadoptowanymi na potrzeby magistratu. W średniowieczu służyły one jako apteka, garkuchnia, ławy chlebowe itp. W 2000 roku w pierwszej z tych kamieniczek odkryto studnię o głębokości 20 m. Warto wiedzieć, że w dawnych czasach w jeleniogórskim ratuszu stał drewniany posąg Bolesława Krzywoustego w szatach królewskich. Obecnie ratusz jest siedzibą władz samorządowych i administracyjnych Jeleniej Góry. Ratusz jest położony w centrum Starówki przy pl. Ratuszowym.

Obecna zabudowa placu ratuszowego powstała w latach 70-tych i jest stylizowana na dawną (pozostawiono sześć fasad dawnych kamienic). 

Gotycka bazylika św. Erazma i św. Pankracego – jest to orientowana, trójnawowa świątynia, czteroprzęsłowa wzmiankowana po raz pierwszy w 1303 roku po jej pożarze, odbudowana jeszcze w XIV wieku, przebudowana w XV i XVI wieku. Jest to najstarsza i najważniejsza świątynia mieście. Obecny kształt fary pochodzi z 1552 roku.

Bazylika posiada trzy nawy o długości 56 m, nawa główna ma wysokość 24 metrów. Wieża renesansowa o wysokości 52 m z początku XVI wieku, odbudowana po pożarze w 1549 roku, została nakryta barokowym hełmem w 1736 roku. Do południowego boku dostawiono barokową kaplicę grobową i balkon (dawna ambona miejska). Na zewnętrznym murze znajdują się liczne epitafia i płyty nagrobne z okresu renesansu i baroku. Na placu Kościelnym stoją barokowe rzeźby, kolumna maryjna z 1712 i św. Jana Nepomucena z 1709 roku. Świątynia posiada gotycki portal z XV wieku w prezbiterium i renesansowe portale – w zachodniej fasadzie i w przyziemiu wieży.

Wyposażenie wnętrza jest głównie barokowe – ołtarz główny projektu norweskiego rzeźbiarza Thomasa Weißfelda, ołtarze boczne, chrzcielnica, rzeźby drewniane, obrazy olejne na płótnie, stalle z 1688 roku (częściowo renesansowe), konfesjonały, kaplica Ukrzyżowania z 1721 roku, organy z 1706 roku, nagrobki rycerskie i mieszczańskie i ambona z 1591 roku. Jest to typowy przykład kościoła gotyckiego z ostrołukowymi obramieniami drzwiowymi i okiennymi, sklepieniem krzyżowo-żebrowym i przyporami. W 1909 roku przy północnej nawie wzniesiono neogotycką klatkę schodową. Obok kościoła stoi plebania przebudowana z dawnej szkoły łacińskiej wybudowanej w 1566 roku.

Od 15 maja 2011 roku fara ma status bazyliki mniejszej. Bazylika znajduje się we wschodniej części Starówki, przy Placu Kościelnym 1.

Zespół kościoła ewangelickiego z lat 1709-18: kantorówka, ob. dom parafialny, cmentarz z kaplicami. 

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Jeleniej Górze (dawniej: Kościół Łaski Pod Krzyżem Chrystusa, Kościół Garnizonowy) był największym spośród sześciu luterańskich Kościołów Łaski, może w nim zasiąść 4020 osób, a drugie tyle zmieści się na stojąco  Zbudowany w wyniku zmuszenia cesarza austriackiego przez króla szwedzkiego Karola XII do wyrażenia zgody na budowę przez protestantów sześciu tzw. „Kościołów Łaski”. Architektem świątyni był Martin Frantz, który zaprojektował kościół w stylu barokowym na planie krzyża greckiego z płaską kopułą w centrum otoczoną czterema wieżyczkami, wzorowany na kościele Katarzyny Wazówny w Sztokholmie Tuż po wybudowaniu długość razem z pomieszczeniem na zakrystię wynosiła około 74 metry, a wysokość, łącznie z krzyżem na szczycie kopuły – 57 metrów. Nad główną kopułą góruje wysoka na 66 m wieża. Świątynia otrzymała bogate wyposażenie wnętrza, na które składają się m.in. freski w nawie głównej pędzla Felixa Antona Schefflera, freski pędzla Johanna Franza Hoffmanna w sklepieniu kopuły i nawach poprzecznych. Stojąca na skrzyżowaniu naw ambona, ufundowana przez Melchiora Bertholda, została wykonana z jednego bloku piaskowca w 1717 roku. Jednokondygnacyjny ołtarz główny został wybudowany w 1727 roku. Nad nim mieści się, wybudowany również w 1727 roku prospekt organowy, a za nim organy z 1905 roku wybudowane przez świdnicką firmę Schlag & Sohne, które obecnie posiadają 4571 piszczałek. Jako jeden z niewielu kościołów na świecie posiada organy umieszczone za ołtarzem, a nie nad wejściem głównym. Kościół otoczony jest parkiem z 19 kaplicami powstałymi w latach 1717-70. W 1745 roku w kościół uderzył piorun, co spowodowało zerwanie liny podtrzymującej „daszek” ambony, który spadając zabił pastora wygłaszającego kazanie (na południowej elewacji świątyni zachowane epitafium pastora z wizerunkiem pioruna uderzającego w ambonę). 16 listopada 1806 roku spłonęły – dach, wieże i kopuła kościoła. Zniszczenia usuwano do 1811 roku. Po II wojnie światowej i wysiedleniu ludności niemieckiej kościół został przejęty przez państwo i przekazany Kościołowi katolickiemu. Od strony północnej o zachodniej kościół otacza zespół barokowych kaplic grobowych. 

Kaplice są pozostałością po dawnym cmentarzu, zamkniętym w XIX w. Pozostałością po nim jest 19 wspaniałych barokowych kaplic grobowych z lat 1716-1770. Stanowią dziś prawdziwy unikat, ponieważ posiadają bogaty, późnobarokowy wystrój rzeźbiarski. Wznoszone były dla rodzin najbogatszych mieszczan jeleniogórskich. Dominującym elementem fasad są szerokie, ażurowe portale. Po 1945 r. część kaplic została zniszczona. Obecnie kaplice są po renowacji.

Kościół jest położony na wschód od Starówki, przy ul. 1 Maja 45.

Cerkiew pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła – to dawny barokowy kościół Najświętszej Maryi Panny. Pierwotna świątynia wzmiankowana w 1453 roku, została zniszczona w czasie wojny trzydziestoletniej. Obecna budowla została zbudowana w latach 1737–38 na fundamentach starszego obiektu przez Caspra Jentscha. Do 1925 roku kościół był użytkowany przez katolików, a następnie przejęty przez władze miejskie pełnił funkcję galerii. W 1948 roku został w użytkowanie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Wyposażenie cerkwi zostało przywiezione ze zniszczonych cerkwi na Chełmszczyźnie. W zewnętrzne mury cerkwi, na północnej ścianie, wmurowane są dobrze zachowane dwa pokutne krzyże kamienne z rytami broni (łuk i miecz). Jest to jednonawowa budowla nakryta dwuspadowym dachem, fasadą zwrócona ku wschodowi, nad którą wznosi się wieża zwieńczona cebulastym hełmem. W drugiej dekadzie XXI wieku cerkiew została gruntownie wyremontowana.

Świątynia znajduje się przy ul. 1 Maja 40, na wschód od Starówki. 

Kościół – kaplica pw. św. Anny  – umieszczona wewnątrz średniowiecznej baszty, którą w 1514 roku gruntownie przebudowano. W portalu nad wejściem do kaplicy widnieje napis: „HonorI Magnae ChrIstI aVlae DIVae Annae ereCta” (wzniesiono na chwałę wielkiej babki Chrystusa św. Anny) z ukrytą datą 1715 rok. Na wysokości bruku (od strony południowo-zachodniej) znajduje się fragment (górna część) krzyża pokutnego.

Kaplica znajduje się we wschodniej części Starówki przy ul. Konopnickiej 24, tuż obok bramy i Baszty Wojanowskiej.

Brama i baszta Wojanowska stanowiły część średniowiecznego kompleksu obronnego który strzegł drogi do Wojanowa. Lochy pełniły funkcję więzienia. W 1480 roku wieża wskutek silnego wiatru zawaliła się grzebiąc 5 osób. Szybko ją odbudowano dodając zegar i kopułę z latarnią i w takim stanie przetrwała do dziś. Brama, zwana Wojanowską, której strzegła owa wieża, znajdowała się u wylotu obecnej ul. Konopnickiej. Wyburzono ją w 1755 roku, a obrys uwidoczniono później w bruku ciemniejszą kostką. W roku 1756 postawiono tutaj barokową bramę spełniającą funkcję porządkowo-rogatkową. Na filarach umieszczono herby: pruski, śląski, miejski oraz inskrypcję. W 1869 roku bramę rozebrano i przeniesiono do koszar przy ul. Obrońców Pokoju. Po renowacji w 1998 roku wróciła na dawne miejsce. 

Brama i baszta znajdują się we wschodniej części Starówki przy ul. Konopnickiej 24.

Baszta Zamkowa pierwotnie stanowiła umocnienie Bramy Zamkowej. Zniszczona prawdopodobnie w wielkim pożarze w 1549 roku. 13 II 1550, podczas remontu, zawaliła się zabijając trzech robotników. Wieża w obecnym kształcie powstała w 1584 roku, a dzisiejszą postać uzyskała w XIX wieku. Po remoncie oraz znaczącej przebudowie pełni funkcję punktu widokowego. W wieży znajduje się pięć kondygnacji, na trzecim i czwartym piętrze znajdują się charakterystyczne otwory strzelnicze w kształcie krzyża (strzelnice kluczowe). Na chorągiewce na szczycie budowli wizerunek jelenia i rok budowy.

Baszta Zamkowa znajduje się przy ulicy Podwale oraz Jasnej.

Baszta Grodzka zbudowana została w XV wieku, jako jedna z 38 baszt murów miejskich Jeleniej Góry. W XVII wieku baszta została zaadaptowana do celów mieszkalnych, a w następnym stuleciu całkowicie zatraciła obronne znaczenie. Po 1945 roku mieściła mieszkania komunalne, a od lat 70 gościła instytucje związane z kulturą – znajdował się tu m. in. Dom Związków Twórczych, redakcja miesięcznika „Karkonosze”, a później Centrum Informacji Turystycznej i Kulturalnej. Wejście zdobi barokowy portal z wyrytą datą 1679, pochodzący z nieistniejącej kamienicy, stojącej kiedyś przy ulicy Grodzkiej. Pamiątkami po dawnej zabudowie są również trzy inne detale wmurowane obok wejścia. Jeszcze w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku do baszty przylegały liczne zabudowania i znajdowała się ona w linii zabudowy pierzei zachodniego kwartału miasta.

Baszta znajduje się przy ul. Grodzkiej 14.

Mury obronne z basztami – prawdopodobnie pierwsze mury powstały w XIV wieku. Główne umocnienia sięgały ok. 8 m wysokości, grubość w koronie wynosiła 1,5 metra. Na przedmurzu znajdowała się sucha fosa (m.in. dzisiejsza ulica Bankowa oraz Podwale), której fragmenty w późniejszych czasach wykorzystywane były jako ogrody (koniec XVIII w.). Później część fosy między Bramą Zamkową a Bramą Wojanowską wykorzystywano jako ogród zoologiczny. W murze znajdowały się trzy bramy – Zamkowa wychodząca na kierunek północno-zachodni, Wojanowska po stronie wschodniej oraz brama przy ul. Długiej w południowo-zachodniej części obmurowań. Przy każdej z bram znajdowała się wieża, która bronić miała wjazdów do miasta. Mury miejskie straciły na znaczeniu w XVIII wieku na skutek przemian w technice wojskowej oraz intensywnego rozwoju miasta poza ich obrębem. Ostateczną decyzję o ich rozbiórce podjęto w 1862 roku. Do dziś z wielu obronnych fortyfikacji (podwójne mury obronne, 3 bramy z wieżami, 36 bastei) zachowały się tylko fragmenty tych obwarowań: Baszta Wojanowska z basteją kryjącą kaplicę św. Anny, fragmenty murów wplecione w inne budowle m.in. przy ul. Jeleniej oraz Baszta Zamkowa i Baszta Grodzka.

Dzielnica Cieplice Śląskie-Zdrój – Pałac Schaffgotschów przy deptaku w centrum (osobny artykuł).

Dzielnica Cieplice Śląskie-Zdrój. Legenda mówi że tutejsze źródła miały zostać odkryte w 1175 roku przez księcia Bolesława Wysokiego w czasie pogoni za jeleniem podczas polowania. Zranione zwierzę wskoczyło do gorących źródeł, ozdrowiało, a książę miał wybudować w tym miejscu dworek myśliwski. Jego prawnuk, książę Bolesław II Rogatka, dla zagospodarowania tego zakątka, sprowadził do niego w 1261 roku z Wrocławia augustianów. Nową osadę nazwano wówczas Clarus Fons. Augustianie zapewne nie potrafili rozwinąć potencjału tego miejsca, bowiem syn Bolesława, Bernard Lwówecki, 18 marca 1281 roku darował miejscowość Calidus Fons (Ciepłe źródła) joannitom ze Strzegomia. Szpitalnicy bardziej nadawali się na opiekunów leczniczych źródeł i to zapewne oni wznieśli tu pierwsze budynki mieszkalne, a także świątynię – kościół św. Jana Chrzciciela. Wzmianki o nim pojawiły się w 1318 roku. Cieplice zostały już wówczas zapisane pod słowiańską nazwą Cheplevode. Po 1290 roku, zapewne jednak dopiero w XIV wieku, w bliżej nieznanych okolicznościach również i oni opuścili jednak Cieplice. Dopiero kolejny zakon – cystersi, którzy pojawili się tu na początku XV wieku – pozostał w Cieplicach przez cztery następne stulecia, aż do sekularyzacji. Od połowy XIV wieku do 1945 roku Cieplice stanowiły własność rodziny Schaffgotschów, którzy od XVII wieku, to jest od spalenia się zamku Chojnik, posiadali w tutejszym pałacu (wielokrotnie przebudowywanym) główną rezydencję rodu. 9 lipca 1403 roku Gotsche Schoff II sprowadził tu z Krzeszowa cystersów i oddał im tutejszy klasztor, źródło ciepłej wody oraz mieszkańców. Już rok później cystersi otworzyli w Cieplicach szkołę. Mnisi gospodarzyli tu do sekularyzacji w roku 1810. W 1741 Cieplice zostały zaliczone do osad targowych. W 1891 roku do Cieplic dotarła kolej, a w 1897 roku – tramwaj. W 1836 roku powstał teatr zdrojowy, w którym występowali zarówno artyści, jak i goście uzdrowiskowi, a nawet członkowie rodu Schaffgotschów. Z czasem teatr połączono z galerią, która od 1800 roku była miejscem spotkań i rozrywek kulturalno-towarzyskich. W 1902 roku zaczęła działać Szkoła Snycerska, funkcjonująca do 1945 roku, a od 1946 roku do dziś pod innymi nazwami i ze zmienionym profilem (obecnie jako Zespół Szkół Rzemiosł Artystycznych im. Stanisława Wyspiańskiego). W 1931 roku powstał nowoczesny dom zdrojowy, w 1935 roku Cieplice uzyskały prawa miejskie. Od schyłku października 1944 do kwietnia 1945 roku w miejscowości znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Gross-Rosen, stworzona dla obsługi fabryki Dorries-Füllner, wytwarzającej w tym okresie artylerię i pociski do niej. W obozie więziono około 700 Żydów, w większości węgierskich oraz polskich, z których zmarło ponad 300. Pozostałych więźniów skierowano w kwietniu 1945 roku do budowy kompleksu Riese w rejonie Gór Sowich.

W 1945 roku miasto zostało włączone do Polski, a pozostałych w nim mieszkańców wysiedlono do Niemiec. W 1946 roku wprowadzono urzędowo nazwę Cieplice Śląskie Zdrój, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Bad Warmbrunn. Nazwa z dywizem Cieplice Śląskie-Zdrój została zatwierdzona urzędowo przez MSWiA. 2 lipca 1976 roku Cieplice zostały włączone do Jeleniej Góry.

Dzielnica Sobieszów – Zamek Chojnik (osobny artykuł).

Dzielnica Sobieszów – zespół pałacowy Schaffgotschów, ul. Cieplicka 196, (osobny artykuł).

Dzielnica Sobieszów – dawny zbór ewangelicki, obecnie kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa – wzniesiony w 1745 roku przez ewangelików. Jest to ryglowa konstrukcja, dzieło miejscowych rzemieślników. W 1750 roku jej wnętrze zabudowano drewnianymi emporami, a w 1796 roku dobudowano zakrystię. Na stropie znajdują się ludowo-rzemieślnicze malowidła o tematyce religijnej. Wyposażenie kościoła jest barokowe: ołtarz główny, ambona, chrzcielnica, prospekt organowy, drewniane rzeźby. Do kościoła przylega cmentarz założony w 1853 roku. Od 1947 roku mieści się tu parafia rzymskokatolicka. W 1960 roku umieszczono tutaj obraz Chrystusa Dobrego Pasterza z otwartym sercem na tle Karkonoszy.

Kościół znajduje się przy ul. Karkonoskiej 2.

Pałac Paulinum położony przy ul. Nowowiejskiej 62 (osobny artykuł).

Wzgórze Krzywoustego z reliktami grodziska i wieżą widokową. Wzgórze jest  położone w zakolu Bobru, w okolicy ujścia rzeki Kamiennej (osobny artykuł).

Dzielnica Maciejowa – relikty zamku, ul. Dzierżonia, (osobny artykuł).

Dzielnica Czarne – dwór obronny Schaffgotschów, ul. Strumykowa 2, (osobny artykuł).