Na początku XV wieku Nagłowice przeszły w posiadanie Rejów Wroszowców herbu Oksza. W 1410 roku w bitwie pod Grunwaldem uczestniczył Jan Rej z Nagłowic. Mikołaj Rej, jako dziedzic Nagłowic, gospodarował wzorowo, skupował w okolicy wsie przyłączając je do swojej dziedziny; na gruntach Tworowa w 1554 roku założył miasto Okszę (dzisiejsza Oksa). Rej umiera w 1569 roku pozostawiając majątek swojej żonie. Nie wiadomo jak długo Nagłowice pozostawały w posiadaniu Rejów. W roku 1784 dobra Nagłowic wraz z przyległościami przeszły w ręce Walewskich.

Obecny dworek „Muzeum Mikołaja Reja” wybudowany został prawdopodobnie w latach 1798-1800 z inicjatywy Kacpra Walewskiego herbu Kolumna, posła na Sejm Czteroletni. Nie znamy pierwotnego wyglądu budowli, która była kilkakrotnie przekształcana w XIX wieku. Obecnie jest to klasycystyczny, parterowy obiekt, z mieszkalnym poddaszem, zbudowany na planie wydłużonego prostokąta, nakryty dwuspadowym dachem z wystawkami. W osiach elewacji frontowej i tylnej usytuowano czterokolumnowe portyki, zwieńczone balkonami. Wejście główne flankują dwa parterowe skrzydła. Całość nakryto dachami dwu i czterospadowymi z wystawkami i facjatami.

Kacper Walewski zmarł w 1806 roku, natomiast jego żona Maria z Dąbskich Walewska gospodarowała w majątku do1832 roku. W tym czasie otoczyła dworek parkiem sadząc modrzewie, lipy i graby. Park okolony był starymi dębami pamiętającymi czasy Mikołaja Reja. Park powstał prawdopodobnie na miejscu dawnego domu Rejów, gdyż w 1926 roku znaleziono w tym miejscu kamienny kartusz z herbem Rejów i literami AR (syn pisarza nosił imię Andrzej). W wyniku działów rodzinnych w 1853 roku Nagłowice nabył senator Kosicki z Koszyc i Zakrzowa, żonaty z Marią z Walewskich. W 1878 roku dobra dziedziczył Józef Kosicki, Zdolny gospodarz i administrator. Powiększył on dworek, założył nowy park, ufundował kościół i wytyczył cmentarz. Dzieci Józefa Kosickiego sprzedały Nagłowice w 1914 roku księciu Januszowi Radziwiłłowi. W 1928 roku, na mocy działów familijnych, majątek otrzymał książę Michał Radziwiłł.

W okresie międzywojennym książę wybudował obszerny pałac, który połączył z dworkiem Walewskich. Budynek pałacu ustawiono prawie pod kątem prostym i w pewnym oddaleniu od dworku. Jest to neoklasycystyczna, piętrowa budowla zbudowana na planie prostokąta. Od strony północnej i południowej w osi siedmioosiowych elewacji wznoszą się monumentalne czterokolumnowe portyki. W elewacji frontowej do wejścia prowadzą wysokie półkoliste schody. Okna rozmieszczone są symetrycznie. Piętro budynku jest nieco węższe od parteru, a pomiędzy nimi biegnie okalający cały budynek gzyms pokryty, podobnie jak dwuspadowy dach, blachą. Taka konstrukcja sprawia wrażenie, jak gdyby wyższa kondygnacja została wkomponowana w dach niżej.

Po zakończeniu II wojny światowej majątek rozparcelowano. Do listopada 1945 roku pałac i dworek był w posiadaniu Związku Literatów Polskich. Przebywał tu również Paweł Jasienica. Kolejnym wieloletnim lokatorem był Państwowy Dom Dziecka, który zagospodarował dla siebie dwa obiekty. Z okazji 400-lecia śmierci Mikołaja Reja, w 1969 roku, w dawnym dworku Walewskich zorganizowano Izbę Pamięci „Ojca literatury polskiej”. W miejscu stojącego od 1953 roku obelisku (na tej samej bazie) ustawiono popiersie poety wykończone przez rzeźbiarkę Barbarę Zbożynę. W 1977 roku Dom Dziecka opuścił zdewastowany dworek. Przystąpiono do remontu pałacu Radziwiłłów, a dworek uległ dalszej dewastacji. Dopiero od września 1988 roku do świeżo wyremontowanych pomieszczeń dworku przeniesiono Gminną Bibliotekę Publiczną, która wraz ze stałą wystawą biograficzno – literacką zapoznającą z życiem i twórczością Mikołaja Reja, przyjęła nazwę „Dworek Mikołaja Reja” w Nagłowicach. W pałacu mieści się Dom Dziecka. Obecnie o zwrot zespołu parkowo-pałacowego występuje Marcin Radziwiłł z Warszawy, wnuk Aldony i Michała Radziwiłłów, którzy majątek w Nagłowicach stracili w 1945 roku.

Nagłowice są położone 14,5 km na zachód od Jędrzejowa, przy drodze nr 78 do Szczekocin. Zespół położony jest ok 300 m na południe od szosy Jędrzejów – Szczekociny, przy ul. Kacpra Walewskiego 7.

Zdjęcia wykonano w marcu 2018 roku.

  • Dworek - fasada

  • Dworek - fasada

  • Dworek - portyk frontowy

  • Dworek - fasada

  • Dworek - elewacja tylna

  • Dworek - portyk elewacji tylnej

  • Dworek - widok z boku

  • Dworek - widok od pałacu

  • Popiersie Mikołaja Reja

  • Dworek - sień

  • Dworek - sala konferencyjna

  • Dworek - kominek

  • Dworek - herb Oksza

  • Dworek - zeznanie podatkowe Mikołaja Reja

  • Dworek - zeznanie podatkowe Mikołaja Reja

  • Pałac - fasada

  • Pałac - portyk fasady

  • Pałac - tablica nad wejściem

  • Pałac - boczne skrzydło

  • Pałac - elewacja tylna

  • Pałac - elewacja tylna

  • Pałac - fasada

  • Pałac - fasada