Pierwsze wzmianki o okolicy pochodzą z VI wieku p.n.e., kiedy to powstały tu osady Celtów, a później Fenicjan. W czasach rzymskich niedaleko dzisiejszego miasta powstała kolonia o nazwie Acinipo, oddalona o kilkanaście kilometrów od centrum, gdzie do dziś zachowały się ruiny, w tym m.in. znajdujący się w w stosunkowo dobrym stanie teatr. Po upadku Imperium Rzymskiego tereny te były pod panowaniem Arabów, Cesarstwa Bizantyńskiego a w końcu Wizygotów. Na początku VIII wieku Ronda została zdobyta przez Maurów i pozostała pod ich rządami do 1485 roku. Miasto odbito z rąk arabskich w trakcie rekonkwisty pod koniec XV wieku. Od rekonkwisty Ronda rozwijała się harmonijnie. Większe zawirowania wystąpiły dwukrotnie. Na początku XIX wieku wojska napoleońskie okupowały Hiszpanię. Lokalni partyzanci (wielu z nich parało się też zwykłą bandyterką) walczyli z Francuzami, co spotykało się z ostrą reakcją okupanta. Pierwsza połowa XX wieku to z kolei okres krwawej hiszpańskiej wojny domowej. Ronda jest kolebką korridy, czyli walk z bykami. To właśnie tutaj powstały aktualne zasady tych zawodów.

Miasto powstało na wysokości niemal 700 metrów, a nową i starą część oddziela wysoki na ponad 100 metrów wąwóz El Tajo. Stare miasto nazywane jest La Ciudad (co oznacza po prostu „miasto”), a nowe El Mercadillo (od słowa targ). Obie części łączą ze sobą trzy mosty. Główny z nich, Nowy Most (Puente Nuevo), jest dziś jedną z najważniejszych wizytówek miasta.

– Monumentalny most o wysokości 98 m i długości 66 m, został zbudowany w latach 1759-93 przez José Martína de Aldehuela. Poprzedni most, wzniesiony kilkadziesiąt lat wcześniej, miał prostszą konstrukcję z jednym łukiem, która zawaliła się, zabierając życie 50 osobom. Nad łukiem Puente Nuevo kiedyś mieściło się więzienie (obecnie informacja turystyczna). W czasie wojny domowej w 1936 roku z mostu zrzucono około 5 tys. osób, co znalazło odbicie w powieści Ernesta Hemingwaya – „Komu bije dzwon”. Na skraju wąwozu El Tajo z obu stron powstały budynki nazywane Wiszącymi Domami (Casas Colgadas). Ich ściany wychodzą bezpośrednio na przepaść wąwozu. W przypadku części budynków obszar graniczący z wąwozem wykorzystano na stworzenie ogrodów z niesamowitymi tarasami oferującymi piękny widokiem.

– La Ciudad to najstarsza część Rondy, która rozwijała się prężnie w czasach arabskich. Do dziś nie zachowało się wiele okresu panowania Maurów. Większość zabudowy pochodzi z XVII i XVIII wieku, chociaż przy wielu budynkach wykorzystano fundamenty i fragmenty budowli arabskich. Najważniejszymi zabytkami z tamtego okresu są łaźnie, podziemny kompleks La Mina, wieża będąca kiedyś minaretem czy dziedziniec w Pałacu Mondragon. W centrum Starego miasta znajduje się Kościół Santa María la Mayor, powstały po rekonkwiście, w miejscu głównego meczetu.Świątynia jest swoistą mieszanką styli. Od razu po zdobyciu miasta dawny meczet przebudowano w stylu gotyckim – z zachowaniem oryginalnego XIII-wiecznego układu i niektórych oryginalnych elementów, np. niszy modlitewnej (mihrab). Kolejny etap przebudowy nastąpił po trzęsieniu ziemi w 1580 roku. Zdecydowano wtedy o rozbudowie świątyni w stronę północną i prace trwały aż do XVIII wieku – stąd widoczne zarówno elementy renesansowe jak i barokowe. Spacerując po starym mieście możemy trafić na nierówne labirynty uliczek (często wąskich), białe domy i klimatyczne fasady. Należy się liczyć z nierównościami – czasem trzeba zejść w dół lub wejść trochę pod górę.

– El Mercadillo – nowe miasto. Niemal cała zabudowa Mercadillo powstawała od XVIII wieku, po zbudowaniu Nowego Mostu (Puente Nuevo), w górę i posiada typowo hiszpański liniowy układ. Najważniejszą ulica handlową Rondy jest długa na kilometr Carrera Espinel. Wzdłuż ulicy ciągnie się szereg sklepów i restauracji. Ulica na zachodzie kończy się tuż przed jednym z najważniejszych punktów Rondy – Plaza de Toros – czyli areną walk byków. Ta imponująca konstrukcja powstała w drugiej połowie XVIII wieku i jest chlubą miejscowych. Warto wspomnieć, że Ronda jest jednym z najważniejszych miast w historii korridy i to właśnie tutaj Francisco Romero pierwszy raz walczył z bykiem na własnych nogach zamiast na koniu. Arenę można zwiedzić.

Pozostałe zabytki miasta to:

– Casa del Rey Moro, legendarny pałac władcy Taify, z położonego obok ogrodu prowadzi przejście podziemne do rzeki – tworzy je 365 schodów zbudowanych w XIV w. przez chrześcijańskich niewolników.

– Palacio de Mondragón (Casa de Mondragón) – pałac dawnych władców arabskich z trzema patiami, w których rosną oliwki i drzewka pomarańczowe. Z uwagi na styl zwany bywa „małą Alhambrą”. W środku zachowały się m.in. wspaniałe rzeźbione sufity i ceramiczne ozdoby.

– Plaza de Toros, zbudowana w latach 1783-85 arena korridy z muzeum.

– Posada de las Animas w Mercadillo – doskonale zachowana XVI-wieczna gospoda (najstarszy obiekt tej części miasta).

Ronda jest położona około 430 km na południowy-zachód od Madrytu i 65 km na zachód od Malagi.

Zdjęcia pochodzą z filmu nagranego kamerą VHS w sierpniu 1995 roku. Niestety ich jakość pozostawia wiele do życzenia, ale chciałem je wykorzystać.