Pierwszy prawosławny Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Smoleńsku został wzniesiony przez Włodzimierza Monomacha w 1101 roku. Przetrwał on do oblężenia Smoleńska w latach 1609-11. Według opisu wydarzeń zawartego w rosyjskim latopisie, grupa ostatnich obrońców zamknęła się w świątyni i wysadziła ją w powietrze, nie chcąc poddać się wojskom polsko-litewskim.

Nowa cerkiew, nosząca to samo wezwanie została wzniesiona dalej na północ w porównaniu z wysadzonym soborem. Początkowo budowę świątyni zlecono mistrzowi Jewsiutce Iwanowowi, który jednak odmówił wykonania zamówienia, gdyż nie otrzymał informacji ani o planowanych rozmiarach cerkwi, ani o życzeniach zamawiających odnośnie jej wyglądu i stylu. Ostatecznie wznoszenia budynku podjęli się Leontij Kostrourow, Aleksiej Korolkow i Jakow Szarutin, którzy wzorowali się na soborze w Aleksandrowskiej Słobodzie. Prace budowlane rozpoczęto w 1676, jednak uległy one przerwaniu po trzech latach, gdy nieoczekiwanie runęła jedna ze ścian wznoszonego obiektu. Ostatecznie wznoszenie soboru zakończył w latach 1732–40 architekt z Kijowa – A. Szepel. Obiekt został wzniesiony w obrębie Kremla w stylu rosyjskiego baroku. Zlokalizowany na wysokim wzniesieniu, stanowi główną dominantę panoramy Smoleńska.

Jest to wysoka budowla założona na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, nakryta niskim czterospadowym dachem, z którego wystaje pięć okrągłych wieżyczek zwieńczonych cebulastymi latarniami. Szafirowe ściany zewnętrzne zostały ozdobione białymi pilastrami i okrągłymi oknami. We wnętrzu znajduje się złocony, bogato rzeźbiony ikonostas wykonany przez Syłę Trusickiego i jego uczniów. Ci sami artyści wykonali dla świątyni zespół ikon.W sąsiedztwie soboru znajduje się jego dzwonnica, znacznie niższa od samej świątyni, wzniesiona w 1767 roku według projektu P. Obuchowa. W soborze znajduje się nagrobek biskupa smoleńskiego Parteniusza.

Zdjęcia wykonano w lipcu 2014 roku.