Pierwsza wzmianka o Starogardzie Gdańskim (Starigrod) pochodzi z dokumentu z 1198 roku. W owym dokumencie wydanym przez księcia pomorskiego Grzymisława jest mowa o ofiarowaniu grodu rycerzom zakonnym św. Jana. Na początku XIV wieku gród przejęli Krzyżacy, którzy w 1339 roku nadali Starogardowi herb, zaś w 1348 roku uczynili go miastem na prawie chełmińskim. Na przełomie lat 1309-10, na polecenie wielkiego mistrza krzyżackiego, Teodor z Florencji przystąpił do prac nad przebudową dawnej wsi Starogard w miasto – twierdzę. Od około 1313 do 1320 roku zaczął otaczać 8,4 ha teren zewnętrznym murem obronnym, posadowionym na fundamencie kamiennym, z bastionami w narożnikach i fosą. Potem rozpoczęto budowę bram z basztami, które ukończono w latach 1338-40.

Starogard przeciwstawiał się uciskowi krzyżackiemu m.in. wstępując w 1440 roku do Związku Pruskiego, przyczyniając się do powrotu w 1466 roku Prus Królewskich do Polski. W 1484 roku ogromny pożar zniszczył połowę miasta, zaś na początku drugiej połowy XVII wieku Starogard był okupowany przez Szwedów. W 1772 roku miasto zostało zajęte przez Prusy w wyniku I rozbioru Polski. W 1846 roku Florian Ceynowa pokierował chłopskim atakiem na garnizon wojsk pruskich w Starogardzie. Miasto powróciło do Polski 29 stycznia 1920 roku. Przez okres niemal całej II wojny światowej Starogard był okupowany przez Niemców, którzy w pobliskim Lesie Szpęgawskim dokonali masowych egzekucji zabijając ok. 7 tys. ludzi, w tym pacjentów szpitala dla umysłowo chorych w Kocborowie. W 1950 roku do nazwy Starogard dodano „Gdański”, w celu odróżnienia go od Stargardu Szczecińskiego. Najważniejsze zabytki miasta to :

– mury obronne z XIV wieku. Najlepiej zachowane od strony północno-zachodniej. Osiągają wysokość do 5 m, przy szerokości sięgającej prawie 2 m.

– Baszta Gdańska (Szewska) – Powstała około 1325 roku. Najlepiej zachowany obiekt gotyckiej architektury obronnej miasta, stojąca nad kanałem Wierzycy – dawniej fosy. Historycznie baszta pełniła służyła do obrony i strzegła bezpieczeństwa wjazdu do miasta przez Bramę Gdańską, z czasem zmianie uległa jej funkcja na obserwacyjno-obronną, w późniejszych latach znajdowało się w niej więzienie.

– Baszta Tczewska (Młyńska) – jest rekonstrukcją dawnych umocnień. Na kamiennych fundamentach osadzona została w pierwszej ćwierci XIV wieku. Dzięki prywatnemu właścicielowi w 1986 roku odtworzona została szachulcowa konstrukcja jej górnej kondygnacji oraz nakrycie dachowe. Dzisiaj wraz z odcinkiem narożnym murów obronnych stanowi urokliwy fragment średniowiecznej panoramy miasta.

– Baszta Narożna (Książęca) – Największa z obecnie zachowanych w Starogardzie i zapewne najstarsza. Fundamenty mogą pamiętać wcześniejszą strażnicę książąt gdańsko-pomorskich lub starszą jeszcze czatownię, co tłumaczyło jej historyczną nazwę.

– Baszta Wodna.

– Gotycki kościół farny pw. św. Mateusza z XIV wieku(osobny artykuł).

– Pałac Wiechertów zbudowany około 1900 roku wraz z zespołem młynów z 1872 roku(osobny artykuł).- Neogotycka synagoga z połowy XIX wieku. Budynek noszący cechy neogotyckiej architektury, na miejscu dawnego dworu krzyżackiego (zniszczonego w wojnie szwedzkiej). Powstał w 1849 roku jako dom modlitwy miejscowej gminy żydowskiej, służyła celom kultowym aż do jesieni 1939.

– Ratusz staromiejski z XVIII/XIX wieku. Posadowiony został na fundamentach gotyckich dawnego ratusza zniszczonego w pożarze w 1484 roku i przebudowanego w XVIII wieku po zniszczeniach wojny szwedzkiej.

– Rynek wraz z zabytkowymi kamienicami, które posadowiono na średniowiecznych fundamentach i piwnicach – kamieniczki zasadniczo pochodzą z XIX i XX wieku.

– Kościół św. Katarzyny z 1802 roku. W północno-wschodnim narożniku starogardzkiego Rynku usytuowany jest kościół św. Katarzyny z częściowo zachowanym autentycznym wystrojem wnętrza. Ta trójnawowa świątynia wzniesiona została na fundamentach średniowiecznego kościoła, użytkowanego od 1577 przez luteran. Przebudowana w 1873 wieża kościoła św. Katarzyny jest najwyższym obiektem w starej części miasta i stanowi dobry punkt orientacyjny podczas wędrówek po Starogardzie.

– Zespół budynków koszarowych z lat 1778-1781, wniesiony na polecenie króla pruskiego Fryderyka II z materiału budowlanego pozyskanego z rozbiórki starościńskich zamków w Borzechowie, Starej Kiszewie i Osieku. Przeznaczono go na koszary oddziałów pruskich – Tokarskiego Pułku Fizylierów. W okresie wojen napoleońskich, w 1807 roku w koszarach był szpital wojenny Francuzów. Po klęsce Napoleona budynek wraca w ręce pruskie. W styczniu 1920 roku budynek przeznaczono na polskie koszary. Po wyzwoleniu w 1945 roku budynek nadal był obiektem wojskowym, aż do 1962 roku, kiedy to sukcesywnie rozpoczęto adaptowanie budynku na potrzeby Zasadniczej Szkoły Zawodowej.

Miasto znajduje się w południowej części w województwa pomorskiego, 44 km na południe od Gdańska, na skrzyżowaniu drogi nr 22 i nr 222.

Zdjęcia wykonano w sierpniu 2015 roku.

  • Ratusz

  • Ratusz

  • Ratusz

  • Ratusz

  • Rynek

  • Rynek i kościół św. Katarzyny

  • Rynek

  • Rynek

  • Rynek

  • Rynek

  • Rynek

  • W głębi Rynek

  • Kościół św. Mateusza

  • Kościół św. Mateusza

  • Kościół św. Katarzyny

  • Kościół św. Katarzyny

  • Kościół św. Katarzyny

  • Kościół św. Katarzyny

  • Pałac Wiechertów

  • Manufaktura Wiechertów

  • Baszta Gdańska (Szewska)

  • Baszta Tczewska (Młyńska)

  • Dawna synagoga

  • Dawna synagoga

  • Zespół budynków koszarowych

  • Pomnik Niepodległości