Swołowo nazywane stolicą „Krainy w kratę”, jest jedną z najciekawszych wsi kaszubskich na Pomorzu. Zachowało się tu około 70 budynków w konstrukcji szachulcowej, nadal zamieszkałych. Większość z nich niestety w bardzo złym stanie technicznym wymaga natychmiastowego remontu na który wielu właścicieli po prostu nie stać. Co jakiś czas kolejny obiekt zostaje rozebrany, ponieważ grozi zawaleniem. Swołowo jest  rzadkim typem wsi placowej, zwanej owalnicą, ze stawem pośrodku, tworząc współczesny skansen. Do ewidencji rejestru zabytków w słupskiej Delegaturze wpisane są tylko 3 obiekty we wsi: muzealna zagroda nr 8, zagroda nr 18 (wpisana na wniosek jej właścicieli) oraz kościół. Znajdują się w trzech różnych miejscach wsi.

Zagroda nr 8. W pierwszej połowie XIX wieku była tu chłopska zagroda należąca do Joachima Albrechta I. W drugiej połowie XIX wieku właścicielem był Michael Albrecht, posiadający 195,62 morgi ziemi (50 ha). W 1910 roku, gdy właścicielem był August Albrecht, w zagrodzie było osiem budynków: dom, stodoła ze stajnią, budynek bramny, budynek z piwnicą, szopa na drewno, dom dla robotników dniówkowych ze stodółką. W 1914 roku pobudowano szopę na wozy i maszyny. Od roku 1921 właścicielem był Gerhard Albrecht i Hertha z d. Schulz. Archiwalne dokumenty wskazują na stałe zasiedzenie w tym miejscu (udokumentowane od 1659 r.) przez rodzinę Albrechtów. 10 maja 1934 roku odbyła się w leżącym nieopodal Swołowa – Starkowie uroczystość wręczenia tzw. „dębowych tablic honorowych” 131 rodzinom z Pomorza, które mają udokumentowane ponad 200 letnie zasiedzenie na jednym siedliszczu. Taką tablice odebrał też Gerhard Albrecht z rodziną. W zagrodzie, od której w 1945 roku oddzielono budynki dla robotników (posesja nr 37) jest teraz sześć wolnostojących budynków. Cztery tworzą zamkniętą czworoboczną zagrodę z budynkiem bramnym od drogi, który stoi w tym samym miejscu co istniejący w pierwszej połowie XIX wieku. Budynek był w XX wieku remontowany, co oznaczono na belce od strony podwórza napisem: „B.H.G.A.1924 B.M.C.Z.” (inwestor Gerhard Albrecht, rok 1924, majster C.Z.). Po zachodniej stronie podwórza stoi najstarszy w zagrodzie budynek – ryglowa stodoła, zbudowana – jak oznaczono na belce na wrotami – w 1858 roku. Tę pierwotnie dużą jednoklepiskową stodołę, pod koniec XIX wieku powiększono, aż do domu. W głębi podwórza stoi piętrowy ryglowy dom wybudowany w połowie XIX wieku. We frontowej elewacji przy wejściu umieszczono belkę z wyrytym napisem: „B.H.M.A.+B.M.L.A.”. Za domem jest ogród. W ogrodzie zachował się ryglowy, piętrowy dom z piwnicą – pełniący funkcję pralni, magazynu na zboże a także budynku dla robotników. Zagroda w momencie przejęcia przez Muzeum Pomorza Środkowego w 2002 roku nie była w najlepszym stanie technicznym. W latach 2006-08 przeprowadzono kapitalny remont i przygotowanie dla zwiedzających. Zachowano historyczny układ budynków zagrody, a część z nich pełni funkcje Gospody.

Druga część skansenu prezentuje w kilku budynkach gospodarczych wystawę prezentującą historię, kulturę materialną i duchową dawnych mieszkańców tych terenów. Budynki wchodzące w skład wystawy to: obora i stodoła z początku XX wieku; budynek gospodarczy z lodownią z drugiej połowy XIX wieku; budynek gospodarczy z piecem chlebowym.

Trzecia część skansenu składa się z domu zagrodnika, wzniesionego w 1864 roku, domu chlebowego z piecem z początku XX wieku i kuźni z wyposażeniem z lat 30-tych XX wieku.

W centrum wsi stoi gotycki kościół zbudowany pod koniec XIV wieku lub na początku XV wieku. Hełm średniowiecznej wieży wieńczy metalowa chorągiew wiatrowa z datą „1618”. W wieży wiszą dwa dzwony pochodzące ze znanych pomorskich warsztatów: z 1764 roku – J.Meyera z Kołobrzegu oraz z 1788 roku – J.M.Meyera ze Szczecinka. W latach 1867-93 świątynię rozbudowano. Rozebrano wówczas gotycką ścianę szczytową i ryglowe przybudówki przy ścianie południowej. Nawę przedłużono w kierunku wschodnim o około 3,2 m i poszerzono w kierunku południowym. Postawiono nową ścianę szczytową z absydą w stylu neogotyckim. W powiększonej części nawy zbudowano empory oparte na słupach stojących w miejscu dawnej ściany. Zmieniono kształt dachu oraz okien wprowadzając ostrołukowe. Ściany kościoła pokryto tynkiem. Wokół kościoła, otoczonego koliście murem z kamieni, przez wieki był wiejski cmentarz. Obecnie jest to kościół filialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Parafia Rzymskokatolicka w Bruskowie Wielkim.

Pracownicy Muzeum Pomorza Środkowego nie zamierzają poprzestać na rekonstrukcji zabytkowej zagrody „Albrechta” nr 8, opracowana zastała muzealna koncepcja zagospodarowania wsi Swołowo.

Godziny otwarcia: poniedziałek – nieczynne; wtorek – czynna tylko Zagroda Albrechta w godzinach 10:00 – 15:00; środa – niedziela – w godzinach 10:00 – 16:00; sezon letni od 15 czerwca do 31 sierpnia – od wtorku do niedzieli czynne w godzinach 10:00 – 18:00;  w sezonie letnim w poniedziałek -wstęp wolny, czynna tylko Zagroda Albrechta w godzinach 10:00 – 15:00.

Swołowo położone jest 14 km na północny-zachód od Słupska, w odległości około 13 km od linii brzegowej Morza Bałtyckiego. Wieś leży na uboczu, około kilometr od drogi Słupsk-Darłowo.

Zdjęcia wykonano w czerwcu 2020 roku.