Pierwotny, barokowy pałac Uruskich w Warszawie został wzniesiony na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych XVIII wieku według projektu Jana Zygmunta Deybla, dla kasztelana krakowskiego, Stanisława Poniatowskiego, ojca króla Stanisława Augusta. To właśnie tu Stanisław Poniatowski, stolnik litewski, dowiedział się, że w czasie elekcji odbywającej się na Kole, 7 września 1764 roku został wybrany królem Polski – jak się później okazało – ostatnim. Prawo nie pozwalało, aby kandydaci do tronu znajdowali się na polu elekcyjnym, wobec tego stolnik oczekiwał na wiadomość w pałacu rodziców. Wydarzenie to upamiętnia tablica umieszczona na murze ogrodzenia dzisiejszego pałacu, od strony dziedzińca uniwersyteckiego. Pałac uwiecznił Canaletto na obrazie przedstawiającym Krakowskie Przedmieście od strony Nowego Światu.

Budowla w 1843 roku stała się własnością Seweryna Uruskiego, marszałka szlachty guberni warszawskiej, tajnego radcy, ochmistrza dworu cesarskiego, który wyburzył założenie, aby na jego miejscu wznieść nowy pałac. Nową rezydencję w stylu renesansowym zbudowano w latach 1844-47 według projektu architekta Andrzeja Gołońskiego.

Piętrowy korpus główny odznacza się dwoma ryzalitami skrajnymi wyższymi o piętro. Nad częścią środkową elewacji frontowej widnieje wielki kartusz z herbem fundatora Sas – dłuta Ludwika Kaufmana. W lewym ryzalicie elewacji przed II wojną światową znajdowała się brama przejazdowa wiodąca na dziedziniec otoczony oficynami. Z elewacją frontową pałacu, regularną i symetryczną, kontrastuje elewacja południowa wychodząca na uliczkę prowadzącą na dziedziniec Pałacu Kazimierzowskiego, malownicza i nieregularna. Akcentem wysokościowym jest wieża, która w XVII wieku pełniła funkcję wieży ciśnień lokalnego wodociągu Tytusa Liwiusza Boratiniego.

Po śmierci Seweryna Uruskiego w 1890 roku pałac przeszedł najpierw na własność jego żony, a potem córki Marii zamężnej z ks. Włodzimierzem Światopełk-Czetwertyńskim. W latach 1893-95 pałac odnowiono pod kierunkiem Józefa Hussa, który wybudował nową oficynę północną zakręcającą ku wschodowi na miejscu dawnej, zrujnowanej. Na parterze nowej oficyny mieściły się wozownie, wyżej – mieszkania do wynajęcia. W 1944 roku, podczas powstania warszawskiego pałac uległ spaleniu. W posiadaniu rodziny Czetwertyńskich pałac znajdował się do roku 1947, po czym przeszedł w posiadanie Uniwersytetu Warszawskiego. Odbudowano go w latach 1948-51 wg projektu Jana Dąbrowskiego. Obecnie mieści się tu Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.

Pałac Uruskich znajduje się przy ul. Krakowskie Przedmieście 30 w Warszawie.

Zdjęcia wykonano w czerwcu 2014 roku.

  • Elewacja frontowa

  • Kartusz herbowy

  • Elewacja frontowa