Obecny Budapeszt powstał formalnie w latach 1872-73 w wyniku połączenia trzech wcześniej odrębnych miast: Budy i Obudy na prawym, zachodnim brzegu Dunaju oraz Pesztu – na lewym brzegu. W Starożytności na tych terenach osiedlili się Celtowie. Później, w końcu I wieku, na północ od dzisiejszego budapesztańskiego Starego Miasta Rzymianie zbudowali fortyfikacje i osadę zwaną Aquincum, która w roku 106 stała się stolicą prowincji Pannonia Inferior. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego osada straciła na znaczeniu, tereny nad Dunajem zamieszkiwały kolejno różne ludy, a w końcu IX wieku (przyjmuje się, że w roku 896) osiedlili się tu Węgrzy.

Buda była od początku jedną z głównych siedzib władców węgierskich, którzy na przełomie tysiącleci przyjęli chrześcijaństwo, wiążąc losy Węgier z historią Europy. W połowie XII wieku na lewym brzegu Dunaju (gdzie już w czasach rzymskich istniała twierdza Contra Aquincum) powstała osada, z której później rozwinął się Peszt. Najazdy mongolskie na Europę w XIII wieku zahamowały rozwój osad nad Dunajem, jednak wkrótce miasto, związane z twierdzą wzniesioną na południe od Obudy, na dzisiejszej Górze Zamkowej (Várhegy), zaczęło się odradzać, wchodząc w okres rozkwitu zwłaszcza za panowania Zygmunta Luksemburskiego na przełomie XIV i XV wieku, a następnie za panowania Macieja Korwina w drugiej połowie XV wieku i Jagiellonów na przełomie XV i XVI wieku. Po bitwie pod Mohaczem w 1526 roku, gdy Buda, wraz z większą częścią całego państwa węgierskiego znalazły się pod panowaniem tureckim, miasto na dłuższy czas straciło na znaczeniu, odzyskując je dopiero po 1686 roku, gdy po długim oblężeniu zostało zdobyte przez wojska Habsburgów i gdy zaczęto przenosić tu główne węgierskie urzędy, wcześniej działające w Bratysławie. Najlepszy okres rozwoju miasta przypadł na drugą połowę XIX wieku, gdy po powstaniu przeciwko Habsburgom w latach 1848-49 i po powstaniu Cesarstwa Austro-Węgier państwo węgierskie uzyskało prawie pełną autonomię. W 1873 roku Buda, Óbuda i Peszt zostały połączone w jeden organizm miejski, Budapeszt, w którym pod koniec XIX wieku, m.in. w związku z obchodami w 1896 roku tysiąclecia istnienia państwa, wzniesiono największy wówczas na świecie gmach Parlamentu, zbudowano pierwszą na kontynencie europejskim linię metra, największy w Europie dworzec kolejowy – Nyugati, a także wiele innych reprezentacyjnych budowli. Budapeszt ponownie stracił na znaczeniu po klęsce Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej, a później bardzo ucierpiał podczas drugiej wojny światowej, a także podczas powstania węgierskiego w 1956 roku. Obecnie miasto jest jedną z najważniejszych metropolii Europy Środkowej licznie odwiedzaną przez turystów. Najważniejsze zabytki miasta to:

– Zamek Królewski – początki budowli sięgają XIV wieku (najstarsze fundamenty pochodzą z czasów Ludwika Węgierskiego, na Węgrzech znanego jako Ludwik I Wielki), później jednak zamek był wielokrotnie niszczony i odbudowywany, by powstać ostatecznie w kształcie zbliżonym do dzisiejszego dopiero po przejęciu Budapesztu przez Habsburgów. Wzniesiony w stylu barokowym wg projektu Johana Holbinga od 1791 stał się oficjalną rezydencją rodziny panującej. Po Wiośnie Ludów zamek zaczął niszczeć, gdyż nie rezydował tam już dwór (przez jakiś okres urzędował w zamku książę Albrecht, gubernator Węgier). Kilka komnat reprezentacyjnych było co prawda w dobrym stanie, ale pomieszczenia mieszkalne, a zwłaszcza kuchnia, nie nadawała się do użytku. Nastąpiła więc pospieszna restauracja zamkowego wnętrza, a po powstaniu Austro-Węgier cesarz Franciszek Józef podjął decyzję o dalszej rozbudowie rezydencji. Plany przygotował znany architekt Miklos Ybl, ale budowa ruszyła dopiero w 1890 roku. Zamek został poszerzony w kierunku zachodnim, wnętrza wzbogacono dziełami artystów węgierskich, a całość kompleksu miała podkreślać charakter narodowy oraz siłę Wielkich Węgier, które w 1896 uroczyście obchodziły 1000-lecie przybycia na te tereny. Od strony rzeki powstał rozległy plac wraz z reprezentacyjną bramą, przy której znajduje się rzeźba Turula, mitycznego ptaka, symbolu Węgier. W okresie międzywojennym, po detronizacji Habsburgów, na zamku siedzibę swą miał regent, admirał Miklos Horthy. Podczas II wojny światowej, zamek, podobnie jak cały Budapeszt, został mocno zniszczony. Po wojnie rozpoczęto odbudowę, jednak dzisiejszy wygląd nie jest wierny oryginałowi, m.in. z powodów ideologicznych – wiele elementów uproszczono, części nie odbudowano, a niektóre ocalałe fragmenty dekoracji i wszystkie zachowane wnętrza nawet celowo zniszczono – taki los spotkał m.in. schody Habsburgów, kopułę na dachu, stajnie cesarskie, strażnicę i królewską szkołę jazdy. Rozebrano także zrujnowany kościół zamkowy. Odbudowa zewnętrzna skończyła się w 1966 roku, a wewnątrz w roku 1980. Obecnie zamek mieści kilka instytucji kultury, m.n. Węgierską Galerię Narodową (Magyar Nemzeti Galéria) z bogatą kolekcją sztuki węgierskiej, Bibliotekę Narodową im. Széchényiego (Országos Széchényi Könyvtár) oraz Muzeum Historyczne Budapesztu (Budapesti Történeti Múzeum). Zamek jest położony na północny zachód od Góry Gellerta, na wysokiej na 167 m np.m. Górze Zamkowej (węg. Várhegy),

– neogotycki kościół Macieja, z wysoką, smukłą wieżą, pw. Najświętszej Marii Panny, zwany jednak najczęściej kościołem Macieja (Mátyás templom) – od imienia króla Macieja Korwina, który przyczynił się do rozbudowy świątyni i nadał jej rangę węgierskiej świątyni koronacyjnej. Początki budowli sięgają XIII wieku. Obecny kształt świątyni pochodzi z XIX wieku. Do dzisiaj pozostało kilka elementów pierwotnej budowli gotyckiej: główny portal z 1370 roku, oratorium w południowej kaplicy oraz wieża południowa. We wnętrzu warto zwrócić uwagę m.in. na malowidła i witraże, a także na kaplicę św. Trójcy.Świątynia była miejscem koronacji królów Węgier (m.in. tu właśnie koronowany był na króla Węgier cesarz Franciszek Józef), jedno z miejsc spoczynku władców węgierskich. Przed kościołem stoi kolumna morowa Świętej Trójcy z początku XVIII wieku. W wschodniej części placu stoi konny pomnik św. Stefana (Szent István szobra) z początku XX wieku. Kościół znajduje się przy  Placu św. Trójcy (Szentháromság tér), około 1000 metrów na północ od zamku. – neoromańska Baszta Rybacka (Halászbástya) z siedmioma wieżami mającymi reprezentować siedem plemion, które osiedliły się na terenach dzisiejszych Węgier w końcu IX wieku, położona koło kościoła św. Macieja,  została zbudowana na przełomie XIX i XX wieku według planów Frigyesa Schuleka w miejsce dawnych murów zamkowych. Swą nazwę zawdzięcza średniowiecznemu cechowi rybaków, który bronił tej części murów. Z tarasu przy baszcie rozciąga się piękny widok na Dunaj i Peszt.

– Góra Gellerta (Gellért-hegy) wznosząca się na 235 m n.p.m., wzięła swą nazwę od imienia biskupa, męczennika, który miał tu w roku 1046 roku zginąć z rąk przeciwników chrystianizacji Węgier. Na początku drugiej połowy XIX wieku Austriacy zbudowali na szczycie wzgórza cytadelę mającą zniechęcić Węgrów do podejmowania prób buntu przeciwko panowaniu Habsburgów. Dziś mieści się w cytadeli m.in. muzeum i restauracja, a z otaczających ją ścieżek spacerowych rozciąga się rozległy i interesujący widok na Budapeszt i okolice. Na platformie widokowej przy zachodnim krańcu wzgórza stoi wzniesiony w 1947 roku Pomnik Wolności (Szabadság-szobor), który pierwotnie był poświęcony żołnierzom radzieckim poległym w walkach o Budapeszt pod koniec drugiej wojny światowej, z którego jednak później usunięto symbole komunistyczne i napisy – dziś pomnik ma upamiętniać wszystkich, którzy polegli za Węgry i bywa nazywany Statuą Wolności.

– Aquinicum – ruiny rzymskiego miasta. Początki jego budowy sięgają 19 roku n.e., Założone przez Celtów, służyło następnie przez pewien czas jako baza wojskowa dla legionów rzymskich. W 124 roku n.e. cesarz Hadrian nadał osadzie prawo municypium. Około II wieku n.e. było to tętniące życiem miasto z łaźniami, termami, pałacami, amfiteatrem i akweduktem. Miasto posiadało sieć ulic o twardej nawierzchni, urządzenia centralnego ogrzewania, zasilane wodą z gorących źródeł, wiele budowli o charakterze sakralnym i komunalnym. W Aquincum w 375 roku n.e. Walentynian II został obwołany cesarzem. Jednak już w roku 410 miasto zostało oddane bez walki Hunom, którzy je splądrowali i zniszczyli. W 570 roku miasto zostało zdobyte przez Awarów. Wreszcie w 896 roku osiedlili się tu Węgrzy pod wodzą Arpada.Ruiny znajdują się w III dzielnicy, naprzeciw północnego krańca wyspy Óbudai.

– Parlament (Országház) jest największą tego typu budowlą w Europie i jedną z największych na świecie. Budynek powstał na przełomie XIX i XX wieku, podczas wielkiej przebudowy miasta prowadzonej m.in. w związku z obchodami tysiąclecia państwa węgierskiego i został otwarty w 1902 roku. Budowa trwała od 1885 do 1904, choć pierwsze posiedzenie odbyło się już w 1896 roku. Budynek reprezentuje styl neogotycki choć widoczne są też elementy barokowe (głównie we wnętrzach). Powierzchnia użytkowa budynku wynosi 17745 metrów kwadratowych, długość – 265 metrów, szerokość – do 123 metrów, a wysokość kopuły – 96 metrów. W środku znajduje się 691 pomieszczeń (ponad 200 biur), 29 schodów, 13 wind, 27 wejść i 10 podwórzy. Wnętrza są bogato zdobione freskami i malowidłami, a także witrażami. Na zewnętrznych ścianach gmachu znajdują się herby dawnych Wielkich Węgier. Główna fasada skierowana jest w stronę Dunaju, ale główne wejście umiejscowione jest od strony placu Kossuth Lajos tér, na którym stoi pomnik Lajosa Kossutha. Największymi salami parlamentu jest dawna Izba Niższa oraz dawna Izba Wyższa, zniesiona w węgierskim systemie politycznym w 1945 roku, a obecnie pełniąca funkcję reprezentacyjnej sali konferencyjnej. Na ścianach w obydwu salach umieszczono sześć herbów dynastii panujących na Węgrzech: Arpadów, Andewagenów, Korwinów, Jagiellonów, Zapolyowiów i Domu Habsbursko-Lotaryńskiego. Herbem Jagiellonów jest biały orzeł. Po prawej i lewej stronie herbów umieszczono obrazy związane z historią Węgier. Pod kopułą Parlamentu przechowywana jest oryginalna korona św. Stefana i inne insygnia królewskie. Zwiedzanie części pomieszczeń trwa około 30 minut i jest możliwe tylko w grupach oprowadzanych przez przewodnika.Parlament znajduje się w Peszcie, naprzeciw Starówki, przy Placu Kossutha  (Kossuth Lajos tér).

Na Dunaju, w granicach administracyjnych Budapesztu, znajdują się trzy wyspy – Wyspa Óbuda (Óbudai-sziget), Wyspa Małgorzaty (Margit-sziget) i Wyspa Csepel (Csepel-sziget).  W Budapeszcie jest dziewięć mostów, z których znaczenie turystyczne mają cztery: Most Małgorzaty (Margit híd), o charakterystycznym kształcie, łączący brzegi Dunaju z południowym krańcem Wyspy Małgorzaty, zbudowany w 1901 roku, później zniszczony i odbudowany, Most Łańcuchowy, zwany też Mostem Łańcuchowym Széchenyi’ego (Széchenyi lánchíd), pochodzący z 1849 roku i uważany za najpiękniejszy ze wszystkich budapesztańskich mostów, pochodzący z początków XX wieku (później przebudowany) Most Elżbiety (Erzsébet híd), wreszcie otwarty w 1896 roku Most Wolności.

Zdjęcia pochodzą z filmu nagranego kamerą VHS w lipcu 1996 roku. Niestety ich jakość pozostawia wiele do życzenia, ale chciałem je wykorzystać.