Opactwo norbertanów w Witowie powstało w roku 1179, z fundacji biskupa płockiego, Wita z Chotla, herbu. Od niego wzięła się nazwa miejscowości. Pierwotnie opactwo miało charakter podwójny: klasztor żeński i męski. Pierwszy, romański kościół Św. Eustachego i klasztor zostały zniszczone podczas najazdu Tatarów w roku 1240. Tatarzy wymordowali wszystkich zakonników i zakonnice. Według legendy trzy zdołały uciec do pobliskiego lasu i dzięki temu przeżyły. Ocalałe 3 norbertanki przeniesiono do Buska, a tu zostali już tylko zakonnicy. W roku 1265 wybuchł pożar, który strawił wszystkie dokumenty i archiwa. W 1470 roku z uwagi na częste grabieże majątku klasztoru zbudowano mury obronne z bramą wjazdową, jednakże nie zapobiegło to zniszczeniu i obrabowaniu opactwa przez Szwedów w roku 1657. Odbudowa i rozbudowa świątyni nastąpiła w roku 1677.  Nie odbudowano klasztoru i murów obronnych. Z dawnych zabudowań pozostała baszta bramna, pełniąca obecnie funkcję dzwonnicy oraz jedno skrzydło klasztoru, obecna plebania.

Kościół później był jeszcze wielokrotnie przebudowywany. Od połowy XIX wieku, kiedy miała miejsce kasata zakonu, kościół popadał w ruinę. Udało się jednak witowską świątynię odratować. Dzięki staraniom byłego proboszcza ks. kanonika Grzegorza Gogola odrestaurowano cały kościół oraz doprowadzono do rekoronacji obrazu, po której  świątynia nosi miano Sanktuarium Matki Bożej Zwiastowania. Liczne najazdy i pożary sprawiły, że nie przetrwało do dziś nic z pierwotnego, romańskiego wyposażenia opactwa.

Obecnie kościół jest późnobarokową świątynią o jednolitym charakterze stylowym, murowaną z cegły i otynkowaną. Trzynawowa bazylika posiada dwie czworoboczne wieże w fasadzie zachodniej, mieszczące między sobą kruchtę, a ponad nią chór muzyczny. Nawy są trójprzęsłowe, prezbiterium prostokątne tej samej szerokości, co nawa główna. W przedłużeniu południowej nawy bocznej jest Kaplica Krzyża wykonana w drewnie; do kaplicy prowadzą ażurowe, barokowe drzwi. W prezbiterium i nawie głównej znajduje się sklepienie kolebkowe z lunetami. Nawy boczne to kaplice połączone arkadowymi przejściami a w nich usytuowano boczne ołtarze: św. Norberta, św. Małgorzaty, św. Augustyna i św. Eustachego. W polu środkowym ołtarza głównego umieszczono obraz Zwiastowania Pańskiego uznany za cudowny od 1735 roku, wyżej w glorii znajduje się Gołębica zaś nad nią Bóg Ojciec otoczony aniołkami. Przy kolumnach stoją posągi czterech ewangelistów, natomiast u góry na kolumnach bocznych posadowiono posągi św. Augustyna i św. Norberta. W prezbiterium po obu stronach znajdują się stalle oraz ambona – loża opata. W północnej nawie bocznej znajduje się chrzcielnica z marmuru z 1646 roku. Nad chrzcielnicą wisi Tryptyk św. Stanisława z 1585 roku ze scenami życia i męczeństwa świętych. Nad kruchtą znajduje się chór muzyczny a na nim prospekt 32 głosowych organów z 1785 roku. Ze względu na ogromne zniszczenie organy te od 1908 roku zastąpione 12 głosowymi organami z zachowaniem dawnego prospektu. Pod chórem od strony południowej znajdują się sarkofagi biskupów norbertańskich z 1480 roku. Witowskie opactwo norbertanów było niegdyś jednym z najzamożniejszych klasztorów w Polsce, funkcjonowało nawet przysłowie „czerwony jak opat witowski”.

Witów jest położony 5,5 km na południowy-wschód od Piotrkowa Trybunalskiego, 2 km na południe od drogi nr 74 do Sulejowa.

Zdjęcia wykonano w kwietniu 2016 roku.

  • Fasada

  • Widok od drogi

  • Brama w dawnym murze obronnym

  • Fasada

  • Barokowe hełmy

  • Elewacja północna

  • Elewacja południowa

  • Elewacja południowa

  • Elewacja południowa i baszta bramna

  • Baszta bramna - dzwonnica

  • Przelot bramny

  • Klasztor - plebania

  • Klasztor - plebania

  • Nawa

  • Prezbiterium i ołtarz główny

  • Prezbiterium i ołtarz główny

  • Obraz Zwiastowania Pańskiego w ołtarzu