Pompeje zostały założone w VII wieku p.n.e. przez Osków. Początkowo miasto znajdowało się pod wpływem kultury greckiej, później (od 525 p.n.e. do 474 p.n.e.) etruskiej. Pod koniec V wieku p.n.e. zostało zdobyte przez Samnitów a od 310 roku p.n.e. znalazło się pod panowaniem Rzymian. W 89 roku p.n.e. Pompeje przyłączyły się do powstania antyrzymskiego. Po zdobyciu przez Sullę zostały pozbawione wszelkich praw. Przekształcono je w kolonię rzymską „Colonia Veneria Cornelia Pompeianorum”. Największy rozwój miasta miał miejsce w I wieku n.e.. Głównym źródłem utrzymania mieszkańców był handel związany z znajdującym się w mieście portem morskim. Po raz pierwszy miasto zostało zniszczone w 60% przez silne trzęsienie ziemi, które miało miejsce 5 lutego 62 roku. Mieszkańcy jednak w dość krótkim czasie zdołali je odbudować. 17 lat później, 24 sierpnia 79 roku n.e., niespodziewany wybuch wulkanu przysypał je kilkumetrową warstwą popiołu, grzebiąc miasto i mieszkańców, którzy nie zdążyli się ewakuować (dotychczasowe badania ujawniły ok. 2000 ciał). Świadkiem zagłady miasta był Pliniusz Młodszy, który pozostawił list z opisem wybuchu wulkanu. Trzy dni trwała nieprzerwana erupcja, w wyniku której miasto pokryła warstwa popiołów o grubości 5-6 m. Zniszczenia objęły obszar od Herkulanum po Stabie.

Zasypane miasto odkryto podczas prac przy budowie kanału pod koniec XVI wieku. W 1748 roku przeprowadzono pierwsze wykopaliska, a systematyczne badania były prowadzone od 1861 roku przez Giuseppe Fiorellego, które trwają do dziś. Podczas pierwszych wykopalisk poczyniono niepowetowane szkody. Największą tragedią Pompejów jest to, że odkopano je zbyt wcześnie. Do dziś większość miasta leży pod ziemią. Archeolodzy czekają, aż technika pozwoli lepiej je zachować. 

Wykopaliska obejmują duży obszar, w związku z tym zwiedzanie całości zajmuje minimum pół dnia. Miasto pod panowaniem Samnitów zajmowało obszar 66 ha, który otoczono murem obronnym o długości około 3 km. Pompeje posiadały system kanalizacyjny poprowadzony wzdłuż ulic. Woda do fontann ulicznych, term i bogatszych domów dostarczana była akweduktem. Wszystkie budynki mieszkalne posiadały także zbiorniki impluvium gromadzące deszczówkę. Zabudowa rozplanowana wzdłuż regularnej siatki ulic podzielona była na dziewięć sfer, z których każda pełniła określoną funkcję. Hotele i stajnie dla zwierząt jucznych rozlokowane były w pobliżu bram wjazdowych do miasta. Przy głównych ulicach usytuowano zajazdy i gospody. Chodniki od brukowanych ulic oddzielają wysokie krawężniki ułożone w czasach cesarstwa. Dla wygody pieszych w poprzek ulic ułożono duże kamienie ułatwiające przejście. Przy ulicach znajdowały się domy mieszkalne z atrium i perystylem. Podczas prac wykopaliskowych odsłonięto także liczne sklepy, warsztaty, teatr, forum z bazyliką, kurią i świątyniami, trzy palestry, termy, amfiteatr z koszarami gladiatorów i wiele innych obiektów. W ostatnim okresie historii zaczęto budować domy mieszkalne poza murami obronnymi. Wejście na teren wykopalisk prowadzi przez jedną z bram miejskich zwaną Bramą Morską.

Oto zestawienie najważniejszych zabytków, których nie należy pominąć w czasie zwiedzania :

– Forum z ruinami świątyni Jowisza oraz dwoma łukami triumfalnymi Germanika i Tyberiusza,

– Bazylika, pełniąca funkcję hali targowej,

– Świątynia Apollina z kolumnadą,

– trzy kompleksy miejskich Term,

– dwa Teatry Wielki i Mały,

– Amfiteatr na 20 tysięcy widzów,

– Dom Fauna, należący prawdopodobnie do wnuka cesarza Sulli,

– Dom Wettiuszów, należący do bogatych kupców z wizerunkiem Priapa ważącym swoją męskość,

– Willa z Misteriami z bogatymi freskami, Dom Dramaturga z mozaiką przedstawiającą psa i napisem „cave canem” – uwaga zły pies. 

Pompeje są położone w regionie Kampania, około 20 km na południowy wschód od Neapolu. Ruiny znajdują się w centrum miasta, a kasa biletowa przy Piazza Porta Marina Interiore.

Zdjęcia wykonano we wrześniu 2008 roku.