Bazylika św. Pawła za Murami w Rzymie (wł. San Paolo fuori le Mura), jest jedną z czterech bazylik papieskich znajdujących się na terenie Wiecznego Miasta. Świątynia jest miejscem pochówku św. Pawła. Bazylika została zbudowana w miejscu, gdzie wcześniej św. Lucyna pochowała ciało św. Pawła, który został ścięty około 3 km od tego miejsca. Nad grobem początkowo istniała nieduża kapliczka wzniesiona za pontyfikatu papieża Anakleta (76-88), która przetrwała do czasu zbudowania bazyliki wzniesionej w latach 386-440 przez cesarzy Teodozjusza I, Arkadiusza i Walentyniana II, a ukończona w czasach Honoriusza. Była to pięcionawowa budowla poprzedzona atrium.

Dzisiejszy wygląd kościoła to efekt rekonstrukcji zakończonej w 1854 roku. 15 lipca 1823, podczas prowadzenia prac dekarskich został zaprószony ogień. Pożar zniszczył prawie całą bazylikę. Podjęto odbudowę, starając się zachować pierwotny kształt świątyni. Bazylika ma wymiary 131×65 metrów i podzielona jest na 5 naw, przy pomocy ustawionych w rzędach 80 kolumn. Przed bazyliką znajduje się dziedziniec zamknięty granitową kolumnadą (150 kolumn). Na środku placu stoi figura św. Pawła z mieczem. Świątynię poprzedza narteks, nad którym widoczna jest fasada ozdobiona złotą mozaiką. Pomiędzy oknami umieszczono wizerunki czterech proroków: Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela i Daniela. Nad nimi pas ze sceną, w której Baranek Boży poi trzodę w czterech rzekach – symbolu czterech Ewangelii. Tympanon wieńczący fasadę ozdobiony jest mozaiką z Chrystusem na tronie, otoczonym przez świętych Piotra i Pawła. Drzwi po prawej stronie to Święta Brama otwierana z okazji jubileuszu roku świętego. Drzwi te pochodzą z poprzedniej bazyliki. Zostały wykonane w Konstantynopolu w 1070 roku, zniszczone podczas pożaru i i odrestaurowane w roku 1967 z okazji przybycia do Rzymu Patriarchy Konstantynopola, Atenagorasa. Wzdłuż górnej krawędzi ścian biegnie pas medalionów z portretami papieży, od św. Piotra aż do Benedykta XVI.

Pod łukiem triumfalnym wieńczącym nawę główną umieszczony jest grób św. Pawła przykryty gotyckim baldachimem wykonanym przez Arnolfo di Cambio w 1285 roku. (Podczas prowadzenia prac rekonstrukcyjnych znaleziono w tym miejscu kratę, jaką zwyczajowo przykrywano grób męczennika w czasach wczesnochrześcijańskich). Łuk wznoszący się nad baldachimem zdobi mozaika z V wieku z postaciami Zbawiciela i patriarchów. Apsyda kończąca nawę główną także jest ozdobiona mozaiką w stylu bizantyjskim. Ukazano na niej Chrystusa na tronie w otoczeniu świętych: Piotra, Andrzeja, Pawła i Łukasza. Nawa poprzeczna połączona jest z kaplicami. Po lewej stronie znajduje się kaplica Najświętszego Sakramentu, w której można zobaczyć krucyfiks z XIII wieku oraz drewniany posąg św. Pawła ze śladami ognia, który zniszczył poprzednią budowlę. Krucyfiks i umieszczony w pobliżu baldachimu wysoki (5,6 metra) kandelabr ze scenami Męki Pańskiej to dzieła Pietro Vassalletto z 1180 roku. Obok kościoła znajduje się klasztor, którego dziedziniec otaczają krużganki z XIII wieku. W klasztorze tym od VIII wieku zamieszkują benedyktyni. W X-XV wieku należeli oni do kongregacji kluniackiej, a od 1425 roku do kongregacji z Monte Cassino.

Bazylika znajduje się w południowej części Rzymu przy ulicy Via Ostiense, około 4 km na południe od Placu Weneckiego.

Zdjęcia wykonano w kwietniu 2011 roku.

  • Kolumnada otaczająca atrium

  • Elewacja północna

  • Kolumnada otaczająca atrium

  • Elewacja frontowa

  • Figura św.Pawła w atrium

  • Figura św.Pawła w atrium

  • Atrium

  • Św.Paweł

  • Drzwi do bazyliki

  • Święte Drzwi do bazyliki

  • Drzwi do bazyliki

  • Nawa główna

  • Nawa boczna

  • Strop nawy

  • Nawa główna

  • Nawa główna

  • Strop nawy

  • Nawa główna

  • Apsyda

  • Poczet papieży

  • Poczet papieży

  • Apsyda z baldachimem

  • Zejście do krypty

  • Grób św.Pawła

  • Grób św.Pawła

  • Okowy

  • Grób św.Pawła

  • Apsyda

  • Apsyda

  • Chrystus w apsydzie

  • Ołtarz w apsydzie

  • Ołtarz boczny

  • Ołtarz boczny

  • Ołtarz boczny

  • Kropielnica

  • Wirydarz klasztorny

  • Latarnia na skrzyżowaniu naw