Forum Romanum, to plac w starożytnym Rzymie, u stóp Kapitolu i Palatynu. Forum stanowiło centrum miasta, przy którym mieściły się instytucje polityczne i religijne, sklepy i kramy. Tu do czasów cesarskich spotykali się wszyscy obywatele rzymscy. W czasach cesarstwa wybudowanie nowych placów publicznych w pobliżu Forum spowodowało spadek jego znaczenia.

Inicjatorem wybudowania forum miał być Tarkwiniusz Pyszny. Po wybudowaniu kanału odwadniającego Cloaca Maxima, osuszeniu terenu, utwardzeniu powierzchni, obszar ten stał się miejscem zgromadzeń obywateli. Ostatnie badania archeologiczne terenu forum przeprowadzone w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku wykazały, że do trzeciej ćwierci VIII w. p.n.e. na terenie Forum Romanum znajdowało się zwykłe bagno zasilane potokiem płynącym wzdłuż późniejszej Via Sacra. Bagno osuszono, a powierzchnię utwardzono w latach 729-720 p.n.e. Przyjmuje się, że w tym właśnie okresie nastąpiło połączenie osady palatyńskiej z kwirynalską w jeden organizm polityczny, którego centrum stanowiło właśnie nowo osuszone Forum Romanum.

W okresie cesarstwa Forum Romanum zostało rozbudowane i wzbogacone o Świątynię Boskiego Juliusza (Templum Divii Iulii), Wenus i Romy, Wespazjana, Antoniusza i Faustyny oraz łuk triumfalny cesarza Augusta. W tym też czasie rozbudowano Rzym i zbudowano kolejne fora cesarskie, które utworzyły z istniejącym już Forum Romanum zwarty kompleks architektoniczny. Najbliżej Forum Romanum usytuowano Forum Cezara. Oprócz niego powstały Forum Trajana (największe), Forum Augusta, Forum Wespazjana i Forum Nerwy. Forum Romanum było centrum życia obywatelskiego i ekonomicznego szczególnie w okresie republikańskim.

W okresie cesarstwa fora pełniły raczej funkcje handlowe, rozrywkowe i reprezentacyjne. Forum zostało zdewastowane w czasie zdobycia Rzymu przez Wizygotów w 410 roku,  jeszcze w 768 roku zebrał tu się lud rzymski i obwołał papieżem Stefana IV. Do zniszczenia mogło też przyczynić się trzęsienie ziemi w 851 roku. W okresie średniowiecza Forum Romanum ulegało stopniowemu zniszczeniu. Prawdopodobnie w okresie IX-X wieku Forum, jak i inne pozostałości rzymskie stanowiło kamieniołom – miejsce łatwego pozyskiwania budulca dla nowych inicjatyw architektonicznych. Do XVIII wieku miejsce to służyło na wypas, a później targ bydła. Prace wykopaliskowe zapoczątkowano w 1803 roku a od 1898 roku są prowadzone systematycznie. 

Przez środek Forum przebiega najbardziej znana ulica starożytnego Rzymu – Via Sacra, wzdłuż której zwycięscy cesarze i generałowie udawali się z procesją dziękczynną do świątyni Jowisza na Kapitolu. U stóp wzgórza resztki kolumn wyznaczają miejsca szeregu świątyń poświęconych bogom i cesarzom, z których niewiele pozostało. Najlepiej zachowaną budowlą w tym miejscu jest Łuk Septymiusza Sewera zbudowany w II wieku n.e. Obok wznosi się Rostra czyli mównica, a dalej Lapis Niger, czarny pawiment na miejscu legendarnego grobu Romulusa. Następną budowlą, najlepiej zachowaną na Forum jest Curia, która przez lata pełniła funkcję kościoła. W północnej części Forum znajdują się ruiny Bazyliki Emilia i Bazyliki Julia, obok której stoi jeden z najstarszych zabytków rzymskich, zbudowana w 430 roku p.n.e. świątynia Kastora i Polluksa, z której zachowały się trzy kolumny. W kierunku Palatynu znajduje się Dom Westalek i okrągła świątynia Westy, na przeciwko których wznosi się świątynia Romulusa, która służy za przedsionek znajdującego się z tyłu kościoła św. Kosmy i Damiana. Tuż za kościołem znajdują się ruiny Bazyliki Konstantyna i Maksencjusza. Za bazyliką , Via Sacra prowadzi do Łuku Tytusa, koło którego wychodzi się na Palatyn, gdzie znajdują się jedne z najstarszych ruin. W czasach republiki była to najbardziej prestiżowa dzielnica Rzymu. Palatyn to jedno ze siedmiu wzgórz Rzymu, według tradycji (i ostatnich badań archeologicznych) uważane za miejsce najstarszej osady rzymskiej zwanej Roma quadrata . Tu w grocie zwanej Lupercal miała wilczyca karmić Romulusa i Remusa. Znajdowały się tu m.in. świątynia Wiktorii, świątynia Jowisza Statora, Dom Liwii, pałac Septymusza Sewera, pałac Domicjana. W okresie republiki Palatyn był dzielnicą bogatych willi. Od czasów Oktawiana Augusta na Palatynie budowano pałace cesarskie. W średniowieczu wybudowano tu twierdzę rodu Frangipani, a w XVI wieku wspaniałe ogrody Alessandro Farnese. Prace archeologiczne przeprowadzone na Palatynie od XVIII wieku odsłoniły resztki osady i nekropoli latyńskiej oraz sabińskiej z VIII-VII wieku p.n.e. 

Forum Romanum i Palatyn znajdują się w centrum Rzymu. Ruiny rozciągają się od Kapitolu do Koloseum po prawej stronie ulicy Fori Imperiali.

Zdjęcia wykonano we wrześniu 2008 roku.