Ostra Brama jest jedną z bram miejskich Wilna, wzniesioną w latach 1503-22 w stylu późnogotyckim. Nazwa bramy wzięła się od części południowego przedmieścia, które nazywało się Ostry Koniec. Jest to budowla wzniesiona na planie niemal kwadratu (11,2 x 10,8 m) o grubości murów dochodzącej do 2 metrów. W przyziemiu umieszczono sklepiony krzyżowo przelot bramny otwarty na północ i południe otworami zamkniętymi łukiem odcinkowym. Wnęka w elewacji południowej jest wyższa i zawiera szczelinę służącą do opuszczania kraty zamykającej dodatkowo wejście. Wnętrze bramy jest podzielone stropem na dwie kondygnacje. Od południa bramę wieńczy renesansowa attyka z reliefem przedstawiającym gryfy trzymające herb Pogoń, poniżej znajdują się otwory strzelnicze i wnęka, w której był kiedyś krzyż.

Na północnej (od strony Starówki) elewacji Ostrej Bramy znajdowała się pierwotnie nisza. W 1671 lub 1672 staraniem o. Karola od Ducha Świętego dobudowano drewnianą kaplicę. Spłonęła ona w 1711 a już w roku następnym odbudowano ją jako murowaną. W latach 182930 dokonano restauracji kaplicy, w stylu klasycystycznym. Kaplica szeroka jak brama, wysokością odpowiada drugiej (wewnętrznej) jej kondygnacji. Posadowiona została na arkadowym przęśle tworzącym przedłużenie sieni bramnej. Założona na planie wydłużonego, poziomego prostokąta (10,8 x 5 m), otrzymała w przęśle środkowym sklepienie krzyżowe, zaś w bocznych kolebkowe. Jednokondygnacyjna, trójosiowa i płaska fasada kaplicy została zwieńczona trójkątnym tympanonem. Jest podzielona doryckotoskańskimi pilastrami, pozbawionymi baz. Akcent dominujący fasady stanowią trzy duże, półkoliście zamknięte okna, pozbawione obramień. Ich dolną część zamyka żeliwna balustrada. Okno środkowe ozdobione jest w dolnej części medalionem z monogramem Maryi. Na balustradach bocznych zachowały się mniejsze medaliony z herbami Korony (okno wschodnie) i Litwy (okno zachodnie). Na Bramie pierwotnie znajdował się napis w języku polskim, „Matko Miłosierdzia, pod Twoją obronę uciekamy się”. W 1864 roku napis zmieniono na łaciński „MATER MISERICORDIAE, SUB TUUM PRAESIDIUM CONFUGIMUS”. Po odzyskaniu Wilna przez Polskę zapadła w 1932 roku decyzja o przywróceniu pierwotnego napisu. Po drugiej wojnie światowej napis ten ponownie usunięto, zastępując łacińskim. Kolejne restauracje miały miejsce w latach 192732 oraz w 1993 przed wizytą Jana Pawła II.

Obraz Matki Bożej Miłosiernej–Ostrobramskiej umieszczony został na bramie na początku XVII wieku. Obecnie Obraz Matki Bożej Ostrobramskiej znajduje się kaplicy. Słynący łaskami wizerunek Madonny namalowany został na deskach dębowych techniką temperową na podkładzie klejowo-kredowym. Maryja przedstawiona została na obrazie bez Dzieciątka Jezus i ze skrzyżowanymi na piersiach dłońmi. W roku 1671 wizerunek przykryto złoconą sukienką. Obraz był uroczyście koronowany w dniu 2 lipca 1927 przez metropolitę warszawskiego kardynała Aleksandra Kakowskiego w obecności Józefa Piłsudskiego i Ignacego Mościckiego (do koronacji użyto nowych sporządzonych ze złota koron; korony te zaginęły w czasie II wojny światowej, obecne korony to kopie). Od 1849 roku charakterystyczną ozdobę obrazu stanowi wielki, odwrócony sierp srebrnego półksiężyca z wygrawerowanym napisem „Dzięki Tobie składam Matko Boska za wysłuchanie próśb moich, a proszę Cię Matko Miłosierdzia zachowaj mnie nadal w łasce i opiece Swojej Przenajświętszej W. I. J. 1849 roku”. Choć nigdy nie był przymocowany do obrazu, tworzy z nim jednak optycznie jedność, pełniąc rolę wyrazistego akcentu zamykającego kompozycję całości. Obraz ma wymiary 200 x 165 cm. Nie jest znany autor obrazu. Niektórzy przypisują autorstwo Łukaszowi – artyście krakowskiemu, który namalował podobny obraz w 1624 dla kościoła Bożego Ciała w Krakowie. Według legendy Matka Boska ma rysy Barbary Radziwiłłówny. Wnętrze kaplicy, po obu stronach obrazu wypełniają wota ze złota i srebra. Do kaplicy prowadzą boczne schody biorące początek w kościele św. Teresy.

Na początku 2010 roku rozpoczęto kolejny remont kaplicy w Ostrej Bramie, określony wkrótce jako szkodliwy. W trakcie remontu zostały m.in. zdemontowane zabytkowe drzwi, uszkodzono płytki ceramiczne z 1932 poprzez położenie na nich nowej podłogi, zmieniono poręcze, a stare, wysłużone schody, które pamiętały wiernych i pielgrzymów sprzed ponad 100 lat, zastąpiono nowymi z imitacji granitu. Pod koniec lutego Departament Ochrony Zabytków przy Ministerstwie Kultury Litwy zażądał wstrzymania prac remontowych i powołał specjalną komisję, która ma czuwać nad odbudowaniem zniszczeń, oraz ustalić, kto zezwolił na przeprowadzenie takiego remontu. 

Ostra Brama znajduje się w centrum miasta, na końcu ulicy Auśros Vartu gatve 12 (Ostrobramska 12).

Zdjęcia wykonano w kwietniu 2010 roku.

  • Elewacja południowa

  • Elewacja południowa

  • Herb Litwy - Pogoń

  • Wizerunek Jezusa nad przelotem

  • Elewacja północna

  • Elewacja północna

  • Okna kaplicy

  • Tympanon

  • Tablica poświęcone Janowi Pawłowi II

  • Wejście na schody

  • Schody do kaplicy

  • Obraz

  • Obraz

  • Wnętrze

  • Wota

  • Wota

  • Wota

  • Wota Józefa Piłsudzkiego