Nowy Targ został założony w drugiej połowie XIV wieku w powiecie sądeckim województwa krakowskiego. W okresie lokacyjnym miasto nosiło niemiecką nazwę Neumarkt, zaś w okresie zaboru austriackiego było nazywane przez miejscowych Żydów Naj-Mark. Wcześniej bo już w 1233 roku wymieniana jest leżąca w tym miejscu osada o nazwie Stare Cło lub Długie Pole. Była ona prawdopodobnie położona na prawym brzegu Białego Dunajca, na wschód od obecnego centrum miasta. Osada została założona przez cystersów ze Szczyrzyca, lokowana na prawie magdeburskim w drugiej połowie XIII wieku. Król Kazimierz Wielki przejął własności cystersów. W ten sposób Nowy Targ, jak i całe Podhale, stał się w 1335 roku własnością królewską i tak zostało aż do rozbiorów. W 1337 roku zadecydowano o przeniesieniu miasta, w 1346 roku połączono go z leżącą niedaleko osadą Stare Cło, a Kazimierz Wielki nadał powtórny przywilej lokacyjny (22 czerwca). W ten sposób powstało nowe miasto z rynkiem i kościołem parafialnym pw. św. Katarzyny. W 1487 roku Kazimierz Jagiellończyk potwierdził dotychczasowe prawa miasta, nadał mu prawo magdeburskie. W 1494 roku Jan Olbracht potwierdził prawa i przywileje miasta. W 1521 roku Zygmunt Stary pozwolił wójtowi pobierać myto na drodze prowadzącej na Węgry przez Orawę, w zamian za naprawianie dróg i mostów. W 1576 roku Stefan Batory potwierdził statut cechu rękodzielników. Od 1593 roku miasto miało prawo składu soli, ołowiu i śledzi, a od 1603 roku też wina. W 1613 roku Zygmunt III Waza potwierdził statut cechu zbiorowego Nowego Targu. Król Jan Kazimierz wprowadził trzeci jarmark w Niedzielę Białą (pierwsza niedziela po Wielkanocy). Ostatni przywilej, pozwalający na organizowanie 12 jarmarków w roku, nadał król Stanisław August Poniatowski w 1772 roku, gdy miasto było już pod austriacką administracją.

Wraz ze schyłkiem Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku następował powolny upadek Nowego Targu. Przyczyniały się do tego liczne nieszczęścia spadające na miasto. Pierwszy wielki pożar zdarzył się w 1601, niszcząc stare akta miejskie i większość budynków, w tym kościół parafialny, szpital, ratusz i dwór. W 1656 roku do Nowego Targu dotarli Szwedzi, który złupili i spalili miasto, a wielu mieszkańców wymordowali. Kolejne pożary zdarzały się w latach 1673, 1696, 1710 i 1719, za każdym razem niszcząc przynajmniej połowę zabudowań, z czego ten ostatni ponownie zniszczył kościół. W roku 1710 w Nowym Targu wybuchła epidemia dżumy, w roku 1740 miasto złupiła drużyna zbójnicka Jakuba Surovca, natomiast w czasie konfederacji barskiej – Rosjanie. Ostatni wielki pożar zdarzył się w 1784 roku i zniszczył ponad 380 budynków, kościół i dwór. W 2. połowie XVIII wieku miasto zaczęło podnosić się ze zniszczeń. W 1761 roku rozpoczęto renowację kościoła, a w 1767 roku wybudowano drewniany ratusz, istniejący do 2. połowy XIX wieku. Już w 1769 roku zastawione tereny Spisza administrowane przez Rzeczpospolitą zostały zwrócone przez Austrię Węgrom, rzekomo w celu utworzenia kordonu sanitarnego dla panującej wówczas w Polsce zarazy. Po pożarze w 1784 roku starosta sądecki Austriak Tischirsch von Siegstetten zainicjował przebudowę miasta. Nadał miastu nowy plan siatki ulic, nie pokrywający się z dawnym układem budynków. Po 1884 roku powstał nowy murowany ratusz, o kształcie takim jak obecnie. W 2. połowie XIX wieku miasto liczyło ok. 5 tys. mieszkańców. Od 1892 roku działało w Nowym Targu Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. W 1911 roku powstał Związek Podhalan z prezesem Władysławem Orkanem, a od 1913 roku ukazywała się „Gazeta Podhalańska”. W roku tym dzięki członkom „Sokoła” utworzono Związek Drużyn Podhalańskich, które weszły później w skład II Brygady Legionów. Pod koniec I wojny światowej w 1918 roku państwa centralne zostały pokonane na froncie zachodnim i w nocy z 31 października na 1 listopada Nowy Targ opanowały wojska polskie. 1 września 1939 roku około godziny 16:30 Nowy Targ zostały zajęty bez walki przez Niemców. W czasie okupacji Podhale stało się punktem przerzutu na Węgry ludzi będących w konflikcie z nową władzą. Niemcy rozpoczęli wśród górali akcję germanizacyjną pod nazwą Goralenvolk. Na czele górali, którzy przyjęli kenkarty z literą „G” stanął Komitet Góralski z prezesem Wacławem Krzeptowskim. Jednak nie wszyscy górale poszli na współpracę z hitlerowcami i w 1941 roku Nowy Targ stał się siedzibą konspiracyjnej Konfederacji Tatrzańskiej na czele z Augustynem Suskim. Organizacja została rozbita w 1942 roku, a jej członkowie wraz z przywódcą zostali aresztowani i zamordowani lub wywiezieni do Auschwitz. 29 stycznia 1945 roku miasto zostało wyzwolone spod okupacji hitlerowskiej przez oddziały armii sowieckiej.

– Rynek i Ratusz. Nowy Targ został założony jako miasto handlowe, przez co Rynek jest obszerny. Wieki temu, raz do roku odbywał się na nim jarmark, na który tłumnie zjeżdżali kupcy oraz ludność całego Podhala. Potem władcy dodawali kolejne jarmarki, aż ostatecznie w 1920 było ich 26. W 1925 burmistrz Józef Rajski zdecydował, że jarmark będzie odbywał się raz w tygodniu. Z czasem jarmark przeniesiono z Rynku na osiedle Bereki, a obecnie odbywa się on na nowej targowicy na brzegu Dunajca. Rynek znajduje się w nowotarskim śródmieściu. Wytyczony został po raz pierwszy w 1346, przy lokacji miasta. Do Rynku prowadzi 8 ulic – po dwie w każdym narożniku: do południowo-wschodniego narożnika ulica Szaflarska i Harcerska, do północno-wschodniego Jana III Sobieskiego i Tadeusza Kościuszki, do północno-zachodniego św. Katarzyny i Szkolna, a do narożnika południowo-zachodniego Kolejowa i Kazimierza Wielkiego. Ma kształt prostokąta o wymiarach 138 na 110 m, co daje powierzchnię 1,5 ha. Do końca XVIII wieku Rynek posiadał drewnianą zabudowę. Strawił ją pożar w 1784. Ze względu na przyszłe bezpieczeństwo postanowiono wybudować murowane kamienice. Jedną z pierwszych postawiła pod koniec XVIII stulecia rodzina Strzałkowskich. W połowie XIX wieku zabudowa Rynku była już w przeważającej większości murowana. Z tego okresu zachowały się zabytkowe kamieniczki, które usytuowane są w większości po północnej stronie Rynku. Wśród nich przeważa typ kamienicy dwukondygnacyjnej, z trójosiową elewacją. Ratusz z 2. połowy XIX wieku. Pierwszy ratusz w Nowym Targu był wzniesiony z drewna w XVI wieku; w 1784 roku pierwotny budynek został zniszczony w wyniku pożaru. Po tym zdarzeniu starosta sądecki nakazał odbudowę miasta, podjęto także decyzję o wzniesieniu nowego ratusza, którą prawdopodobnie zainicjował Jakub Podkanowicz, nowotarski burmistrz. Budynek został wzniesiony w 2. połowie XIX wieku pod nadzorem Karola Rybińskiego z Krakowa pośrodku nowotarskiego Rynku. Jest to budynek murowany, dwukondygnacyjny, częściowo podpiwniczony. Dach czterospadowy. Do elewacji frontowej przylega wieża z przeszkloną latarnią, nakryta hełmem w kształcie dzwonu, zwieńczona iglicą.

– Kościół św. Katarzyny jest obecnie najstarszym istniejącym kościołem na Podhalu. Został wybudowany w 1346. Ufundował go król Kazimierz Wielki. Powstało w tym czasie murowane prezbiterium, które zachowało się do dzisiaj. Pozostała część świątyni była drewniana. Z czasów budowy zachowały się również kamienne kropielnice umieszczone przy wejściach. W 1493 przywilej króla Jana Olbrachta potwierdził uposażenie świątyni. Z powodu pożarów które trawiły kościół w latach: 1601, 1656,1710, 1719, 1932 i następujących po nich remontach kościół nie wygląda tak jak 600 lat temu. Obecnie kościół jest murowany. Wystrój wnętrza kościoła utrzymany jest w stylu barokowym. W głównym ołtarzu znajduje się obraz św. Katarzyny (z 1892). W lewym ołtarzu bocznym mieści się obraz Przemienienia na górze Tabor. Zdobią go figury Mojżesza i Eliasza, zaś w antepedium wprawiona jest tłoczona skóra – kurdyban, według legendy przywieziony spod Wiednia przez Jana III Sobieskiego. Z prawej zaś strony znajduje się ołtarz św. Józefa który jest kopią bogatego, barokowego ołtarza zniszczonego w pożarze w 1932, w którym znajduje się jego obraz (1970). Drugi obraz, umieszczony w tym ołtarzu, to wizerunek św. Agnieszki Męczennicy. Obydwa te obrazy przysłaniają ukoronowaną figurę Matki Bożej Królowej. Ołtarz wieńczy obraz św. Anny z Maryją i św. Joachimem oraz postać św. Michała Archanioła, depczącego szatana. Niżej na ścianach nawy po każdej stronie jest jeszcze jeden ołtarz – z lewej z figurką św. Antoniego z Dzieciątkiem, św. Teresy i św. Kunegundy oraz obrazem Matki Bożej Wniebowziętej (z 1899); zaś z prawej ołtarz poświęcony św. Mikołajowi, św. Barbarze oraz św. Teresie, której obraz wisi w tym ołtarzu. Ciekawy jest także chór muzyczny z tyłu kościoła. Dzięki pracom konserwatorskim odsłonięto umieszczone na balustradzie XVIII-wieczne zdobienia i malowidła, będące ilustracją do fragmentów psalmów. Miały one za zadanie wzbudzić pogardę dla wartości doczesnych i ulotnych. Balustrada podzielona jest na 7 pól. Pierwsze i ostatnie malowidło noszą podpisy: „Panie przed Tobą wszelkie pragnienie moie, y wzdychanie moie nie jest tayne Tobie” oraz „Me wchodź wsad zsługą twoim, albowiem nie każdy będzie usprawiedliwiony przed obliczem twoim”. Przy kościele znajduje się ogród różańcowy ze źródełkiem. Budynek jest otoczony murem, w którym znajduje się wieża z dzwonnicą, przez którą wchodzi się na dziedziniec kościelny. Wewnątrz dzwonnicy umieszczona jest rzeźbiona scena Ukrzyżowania z postaciami Matki Boskiej i św. Jana. We wnęce usytuowanej na zewnętrznej ścianie kościoła, przy wieży zegarowej, znajduje się figuralne przedstawienie Chrystusa Ukrzyżowanego i dwóch złoczyńców. Pod dachem zachowały się fragmenty fryzu sgraffitowego o motywach podhalańskich. Kościół znajduje się 150 metrów na północ od Rynku, przy ul. Kościelnej 1.

– Kościół św. Anny – Drewniana budowla, wzniesiona na podciętym od północy stromą skarpą wzgórzu, na terenie cmentarza. Zbudowany został prawdopodobnie w końcu XV wieku (tradycja o jego ufundowaniu przez zbójników w 1219 nie znajduje żadnego potwierdzenia w źródłach). Późniejsze przebudowy zatarły większość jego pierwotnych cech gotyckich. Najpoważniejszy remont dokonany został tuż przed 1610, ok. 1772 dobudowano wieżę, a późniejsze remonty przeprowadzono w latach: 1865, 1879, 1903, 1974 i 2002. Jest to budowla drewniana, jednonawowa, posiadająca konstrukcję zrębową. Kościół jest orientowany i jest zaliczany do grupy kościołów późnogotyckich odmiany podhalańskiej. Posiada prezbiterium mniejsze w stosunku do nawy i zamknięte prostokątnie, z boku znajduje się zakrystia. Z boku nawy mieści się kruchta. Wieża posiada konstrukcję słupowo-ramową, obudowana jest w dolnej części na szerokość równą nawie głównej z izbicą. Zwieńcza ją kopulasty dach hełmowy, pokryty gontem. Świątynia posiada dach jednokalenicowy, pokryty gontem, na dachu znajduje się sześciokątna wieżyczka na sygnaturkę. Zwieńcza ją drewniany dach hełmowy, kopulasty z latarnią. Wnętrze nakrywa pozorne sklepienie kolebkowe. Chór muzyczny jest podparty dwoma słupami i posiada wybrzuszony parapet w części środkowej oraz rokokowy malowany i rzeźbiony prospekt organowy z 7 głosowym instrumentem wykonanym około 1750 roku. Polichromia figuralna na ścianach i w kształcie kasetonów z rozetami na suficie pochodzi z 1880 roku i została wykonana przez miejscowego artystę Hipolita Lipińskiego. Ciekawe malowidło na ścianie nawy przedstawia początek budowy świątyni i zbójników, legendarnych fundatorów świątyni. Ołtarz główny reprezentuje styl późnobarokowy i pochodzi z 1 połowy XVIII wieku. Dwa ołtarze boczne pochodzą z końca XVII wieku. Ambona reprezentuje styl rokokowy i pochodzi z XVIII wieku; rzeźby reprezentują styl gotycki. Jest to najstarsza góralska świątynia na Podhalu. Kościół znajduje się przy ul. Zacisze 17.

Nowy Targ jest położony około 60 km na południe od Krakowa, przy drodze nr 7 do Zakopanego.

Zdjęcia wykonano w marcu 2022 roku.

  • Rynek

  • Ratusz

  • Elewacja frontowa

  • Elewacja tylna

  • Rynek

  • W głębi kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa

  • Kościół św. Katarzyny

  • Brama - dzwonnica

  • Nawa

  • Prospekt organowy

  • Ołtarz główny

  • Polichromia na chórze

  • Kościół św. Anny

  • Nawa

  • Panorama Nowego Targu