Najstarsze zapisy z XV wieku mówią, że pierwsza z osad, które dały początek miastu Radzyń, nosiła nazwę Kozirynek. Natomiast nazwa w postaci dzisiejszej pojawia się w 1580 roku. 18 czerwca 1456 roku została erygowana przez biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego pierwsza parafia radzyńska. Gwałtowny rozwój słynącej z handlu kozami osady spowodował, że w 1465 podkomorzy lubelski Grot z Ostrowa erygował miasto na prawie magdeburskim. Miasto lokowane 1 km na zachód od Koziegorynku pozostało nadal królewszczyzną i kolejno zmieniało właścicieli.

W połowie XVI wieku Radzyń król wydzierżawił rodzinie Mniszchów, którzy wybudowali tu późnorenesansowy kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy. Kolejni królowie nadali Radzyniowi dodatkowe przywileje zwiększające uprawnienia mieszczan radzyńskich i zapewniające korzystniejsze warunki dalszego rozwoju miasta. Jan III Sobieski przekazał Radzyń wraz z jego dobrami w wieczysta dzierżawę podkanclerzemu Stanisławowi Szczuce. Przywilejem lokacyjnym z 1690 roku potwierdził też Sobieski dalszy rozwój miasta. W Radzyniu, oprócz kościoła, funkcjonowała także cerkiew prawosławna pw. św. Jerzego. W 1703 w miejscowości powstała samodzielna parafia unicka. W mieście istniała także żydowska synagoga.

Od 1741 roku do końca XVIII wieku Radzyń był własnością rodu Potockich. Generał Eustachy Potocki ufundował tu rokokowy pałac zaprojektowany i wybudowany przez Jakuba Fontanę. W 1867 roku został utworzony, należący do guberni siedleckiej, powiat radzyński, co przyczyniło się do podniesienia rangi miasteczka i jego wzrostu ekonomicznego. Wybudowanie linii kolejowej z Lublina do Łukowa wpłynęło na ożywienie gospodarcze. Po odzyskaniu niepodległości Polski w 1918 ówcześni właściciele Radzynia, Szlubowscy, ofiarowali na własność skarbowi państwa bardzo wówczas zniszczony pałac. Stał się on siedzibą starosty powiatowego aż do 1939 roku. W okresie okupacji pałac zajmowała administracja niemiecka. Radzyń został wyzwolony 23 lipca 1944 roku przez wojska I Frontu Białoruskiego i przez współdziałających z sowietami żołnierzy Armii Krajowej. Najważniejsze zabytki miasta to:

– Pałac Potockich (osobny artykuł).

– Pałac Szlubowskich tzw. „Gubernia” ul. Sitkowskiego 2 (osobny artykuł).

– Renesansowy kościół Trójcy Świętej. Świątynię ufundowała rodzina Mniszchów, dzierżawiąca dobra radzyńskie od połowy XVI do połowy XVII wieku. Budowa kościoła została zakończona w roku 1641, o czym świadczy data nad głównym wejściem. Konsekracja kościoła odbyła się w roku 1644. Jest to jednonawowa świątynia z dwoma bocznymi kaplicami. Nad kaplicami umieszczono attyki, będące jedną z cech polskiego budownictwa renesansowego. Po zewnętrznej stronie górnej części kościoła biegnie fryz utworzony przez regularnie rozmieszczone tryglify i metopy. Od strony wschodniej nawę zamyka  absyda. Charakterystycznym składnikiem manieryzmu jest dekoracyjna sieć sztukaterii, która tworzy we wnętrzu świątyni wielką ilość różnych kompozycji. Ściany wewnętrzne ozdabiają obrazy Józefa Buchbindera, znanego twórcy religijnych dziel malarskich. Znajdują się one w głównym i bocznych ołtarzach, również na zasuwach. W kaplicy Matki Bożej Różańcowej znajduje się stary, na drewnie malowany, obraz matki Bożej Różańcowej – prawdopodobnie rówieśnik kościoła. Tam też znajduje się grobowiec Mniszchów – jego fundatorów. Kaplica Pana Jezusa związana jest z tradycją Powstania Styczniowego. Umieszczone na bocznych ścianach nawy, tablice upamiętniają czyn zbrojny 35 radzyńskiego pułku piechoty ppłk „Mullera” w czasie okupacji niemieckiej i gehennę członków Radzyńskiego Związku Sybiraków. Od strony zachodniej wznosi się brama – dzwonnica, wzniesiona na polecenie gen. Eustachego Potockiego przez Jakuba Fontanę w drugiej połowie XVIII wieku. Świątynia znajduje się na szlaku Renesansu Lubelskiego. Kościół św. Trójcy znajduje się w centrum miasta, u zbiegu ulic Ostrowieckiej i Jana Pawła II.

Radzyń Podlaski jest położony 75 km na północ od Lublina, przy drodze nr 19.

Zdjęcia wykonano w lipcu 2021 roku.

  • Pałac Potockich

  • Pałac Potockich

  • Pałac Szlubowskich

  • Kościół św. Trójcy

  • Szczyt fasady

  • Nawa

  • Ołtarz główny

  • Nawa i organy

  • Herb Potockich

  • Elewacja północna

  • Wejście od ul. Jana Pawła II

  • Absyda

  • Elewacja południowa

  • Latarnia z sygnaturką

  • Attyka

  • Brama - dzwonnica

  • Plebania

  • Pomnik Konstytucji

  • Pomnik Wolności

  • Dawny zajazd