Monastyr Rilski (bułg. Рилски манастир) to jeden z największych, najpiękniejszych i najbardziej znanych bułgarskich klasztorów. Leżący na wysokości 1147 metrów n.p.m. w malowniczej kotlinie górskiego masywu Riła monastyr został założony w X wieku przez jednego z najbardziej znanych bułgarskich świętych, mnicha Iwana Rilskiego (876-946), którego relikwie spoczywają dziś w klasztorze. Pierwotna świątynią znajdowała się około 5 km w kierunku północno-wschodnim od dzisiejszej lokalizacji. Swoje obecne położenie klasztor zawdzięcza średniowiecznemu bojarowi zwanego Chrelio Dragowoł, który w 1335 roku polecił wznieść tu wieżę obronną wraz z przylegającą do niej cerkwią. Dziś znajdująca się w centralnej części monastyru wieża nosi jego imię. W kolejnych latach klasztor rozrastał się i bogacił dzięki hojnym datkom bułgarskich władców. Trudny okres w dziejach świątyni nastał po podbiciu i zajęciu Bułgarii przez Imperium Osmańskie. W XV wieku wieku z rozkazu sułtana Murata II monastyr został zniszczony. Spowodowało to gwałtowny protest Bułgarów dla których świątynia stanowiła centrum religijne i kulturalne zniewolonego kraju. Pociągnęło to za sobą szybką odbudowę całego kompleksu. Duże wsparcie okazała także rosyjska Cerkiew prawosławna. Jednak miejscowi mnisi prześladowani byli przez Turków praktycznie aż do końca tureckiej okupacji, która trwała do połowy XVIII wieku. Po odzyskaniu niepodległości, w czasie bułgarskiego odrodzenia narodowego świątynia urosła do rangi symbolu oporu przeciwko tureckiej okupacji. Naród bułgarski hojnie łożył także na jej odbudowę.

Powstał wówczas okazały kompleks klasztorny którego serce stanowi bogato zdobiona cerkiew pod wezwaniem św. Bogurodzicy. Dzisiejszy wygląd kompleksu klasztornego datuje się z XIX wiek. Budowa części mieszkalnej o formie nierównobocznego czworokąta rozpoczęła się w 1816 roku. W centralnej części podwórca wznosi się najstarsza z całego zespołu budynków, robiąca duże wrażenie, kamienna wieża Chrelio z 1334 roku. Tuż przy niej znajduje się mała cerkiewka z 1343 roku. W 1844 roku wieża zyskała dzwonnicę. Główna świątynia klasztorna „Narodzenia Bogurodzicy” została wybudowana w latach 1834–37. Cerkiew ma pięć kopuł, trzy wnęki z ołtarzami i dwie boczne kaplice. Jednym z najcenniejszych elementów wnętrza jest ikonostas i „carskie wrota”, zdobione przepiękną rzeźbą w drewnie. Malowidła ścienne zostały ostatecznie ukończone w 1846 roku i są dziełem wielu malarzy, z których jedynie najsławniejszy, Zachari Zograf, się podpisał pod swoimi dziełami. W cerkwi znajduje się też wiele cennych ikon z okresu XIV–XIX wieku. Cały zespół klasztorny ma imponujące rozmiary. Mury grubości 2 m i wysokości 24 m nadają mu wygląd warownej twierdzy i obramowują budynki o łącznej kubaturze 32 000 m³. Wnętrze zbudowane jest w stylu bułgarskiego odrodzenia. Wewnętrzny dziedziniec, na który prowadzą dwie bramy, otaczają trójkondygnacyjne budynki z łukami pomalowanymi na czarno i biało oraz drewnianymi krużgankami, mieszczącymi cele mnichów.

Na terenie świątyni znajdują się także dwa muzea. W jednym z nich przechowywany jest przepiękny krzyż Rafaiła, który rzeźbiony był przez miejscowego mnicha przez 12 lat. Przedstawia on 104 sceny biblijne z 650 postaciami. W drugim znajduje się poczet przeorów klasztoru.

Rilski Monastyr usytuowany w kotlinie górskiego masywu Riła, ok. 120 km na południe od Sofii. Jest to największy klasztor w Bułgarii a zarazem jest on ważnym symbolem bułgarskiego oporu przeciwko tureckiej okupacji, a także symbolem odrodzenia narodowego w XVIII i XIX wieku. W 1983 monastyr został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Zdjęcia wykonano w lipcu 2016 roku.