Płock został założony w końcu X wieku. Pierwszy gród obronny powstał na Wzgórzu Tumskim. W czasach Mieszka I i Bolesława Chrobrego Mazowsze wchodziło w skład Państwa Polskiego jako jedna z najdawniejszych prowincji. W latach 1037-47 Płock stał się głównym grodem państwa Miecława, który będąc cześnikiem króla Polski Mieszka II podczas reakcji pogańskiej ogłosił się niezależnym władcą i następnie zbuntował się przeciwko jego synowi Kazimierzowi Odnowicielowi. Państwo Miecława nie istniało długo, gdyż w 1047 roku Kazimierz Odnowiciel zwyciężył go w bitwie i przywrócił władzę Piastów nad Mazowszem. W 1075 roku za panowania Bolesława Śmiałego zostało utworzone biskupstwo mazowieckie ze stolicą w Płocku.

Po wygnaniu Bolesława Śmiałego jego brat Władysław Herman w 1079 roku przejął władzę w państwie. W tym czasie głównym ośrodkiem władzy stał się Płock, ponieważ było to główne miejsce rezydowania księcia. Władysław Herman dbał o to, żeby kościół płocki oraz dwór przeniesiony z Krakowa sprostał potrzebom nowej rezydencji władcy. W tym czasie powstała katedra, której skala być może nie odbiegała znacznie od zaczętej przez Bolesława Szczodrego katedry wawelskiej, oraz co najmniej dwa inne murowane budynki. Tu znajdowała się kancelaria książęca wystawiająca dokumenty państwowe pieczętowane pieczęcią panującego, szkoła kształcąca młodzież feudalną i przygotowująca ją do objęcia ważnych stanowisk państwowych. W 1102 roku zmarł Władysław Herman. Odtąd Płock był kolejno pod władzą jego synów: Zbigniewa i Bolesława Krzywoustego. W latach 1130-44 biskup płocki Aleksander z Malonne wybudował nową katedrę w stylu romańskim, zajmującą obszar niewiele mniejszy niż obecnie, do której sprowadzono z Magdeburga brązowe drzwi. W drugiej połowie XIII stulecia znalazły się one w zachodnim portalu soboru św. Sofii w Nowogrodzie, gdzie znajdują się do chwili obecnej.

Od 1138 roku Płock stał się stolicą książąt mazowieckich, którzy rządzili całym Mazowszem. Ok. 1180 roku została założona w Płocku przy kolegiacie św. Michała szkoła, która jako jedyna z polskich szkół powstałych w średniowieczu przetrwała do naszych czasów (obecnie Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku). W 1237 roku znajdująca się przy grodzie osada otrzymała prawa miejskie (na prawie chełmińskim). W 1262 roku nastąpił najazd litewskiego księcia Mendoga, który dzięki zaskoczeniu i znacznej przewadze liczebnej, zdobył Płock i spalił zamek wraz z miastem, zdobywając łupy. Istnieje przypuszczenie, że podczas właśnie tej wyprawy zostały wywiezione z Płocka brązowe drzwi katedry.

Około 1300 roku dokonano kolejnej lokacji miasta. W latach 1351-70 król polski Kazimierz Wielki powiększył teren miasta i nadał mu prawo chełmińskie, a także zwolnił je od czynszów i innych ciężarów. Z inicjatywy króla na terenie grodu powstał nowy murowany zamek, otoczony podwójnym pasem murów obronnych i fosą, z wjazdem przez bramę w wieży szlacheckiej. Nowe miasto zostało otoczone nowoczesnymi fortyfikacjami, a wjazdu do miasta strzegły trzy bramy: Dobrzyńska, Bielska i Wyszogrodzka.

W 1495 roku po śmierci ostatniego księcia płockiego Janusza II, król Jan Olbracht przyłączył księstwo płockie do Korony. Odtąd aż do rozbiorów Płock był stolicą województwa płockiego. Wiek XV i wiek XVI to okresy pomyślne w dziejach Płocka. W oparciu o przywilej Jana Olbrachta z 1498 roku uruchomiono w pierwszej połowie XVI wieku wodociągi, które były czynne przez szereg lat.W wieku XVII położenie Płocka zaczęło się zmieniać na gorsze. Pożar w roku 1616 pochłonął dużą część miasta: począwszy od ulicy Bielskiej wraz z kościołem św. Ducha, cały Rynek, ulicę Grodzką, św. Michała i Piekarską. Kolejne mniejsze pożary w latach 1641 i 1651 strawiły częściowo drewnianą zabudowę miasta. Prawdziwy jednak upadek miasta przyniosły wojny szwedzkie w latach 1656-57 i wojna północna (1700-21). Walki i przemarsze wojsk, mordy i rabunki, pożary i zarazy wyniszczyły i wyludniły miasto.

W 1793 roku w wyniku drugiego rozbioru Polski Płock dostał się pod panowanie Prus. W okresie Wielkiego Księstwa Warszawskiego Płock był stolicą departamentu płockiego, którego prefekt Rajmund Rembieliński mimo wojennych czasów napoleońskich założył w Płocku w 1809 roku drukarnię oraz przerobił zdewastowany przez Prusaków kościół św. Trójcy na teatr. W czasach Królestwa Kongresowego Płock liczący w roku 1816 już 1518 mieszkańców stał się miastem wojewódzkim. W 1820 roku dzięki zgrupowanej wokół szkoły wojewódzkiej nielicznej, lecz aktywnej garstce inteligencji powstało Towarzystwo Naukowe Płockie wywierające zasadniczy wpływ na rozwój życia umysłowego intelektualnej elity miasta. Po klęsce powstania styczniowego nastąpił okres represji, walki z przejawami patriotyzmu i postępu – okres rusyfikacji. Przerwanie działalności Towarzystwa Naukowego Płockiego spowodowało osłabienie ruchu umysłowego w mieście. Pod koniec XIX miasto liczyło ponad 27 tysięcy mieszkańców, jednak jego położenie gospodarcze nie przedstawiało się najlepiej.

W okresie I wojny światowej Niemcy zajęli Płock już w lutym 1915 roku. Działania wojenne na ogół oszczędziły Płock, ale sama wojna i okupacja zaciążyły nad życiem miasta. W 1916 roku Niemcy dla celów wojskowych zbudowali na Wiśle stały most drewniany. Gdy I wojna światowa zbliżała się ku końcowi, a Piłsudski wrócił do Polski, na fali ogólnego entuzjazmu w listopadzie 1918 roku płocczanie rozbroili wroga. W listopadzie 1918 r. płocczanie rozbroili garnizon niemiecki. 18-19 sierpnia 1920 miała miejsce 21-godzinna obrona miasta przed bolszewikami, którzy tu się skierowali po nieudanym ataku na Włocławek. W toku walk zginęło 250 osób, a 300 odniosło rany. W latach 1918-39 Płock był już tylko siedzibą władz miejskich i powiatowych.

Po wybuchu II wojny światowej, 9 września 1939 roku do Płocka wkroczyły oddziały niemieckie. Miasto zostało włączone do III Rzeszy jako część rejencji ciechanowskiej wchodzącej w skład Prus Wschodnich. Ofiarą terroru okupantów padła 1/3 ludności Płocka, tj. przeszło 11 tysięcy osób (w tym około 8 tysięcy Żydów płockich). W czasie okupacji miasto nosiło (od 21.05.1941) niemiecką nazwę Schröttersburg. Płock został wyzwolony w dniu 21 stycznia 1945 roku przez oddziały radzieckie I Frontu Białoruskiego. W 1960 roku którym rozpoczęto budowę wielkiej rafinerii ropy naftowej. Najważniejsze zabytki miasta to:

– Bazylika katedralna wzniesiona w 1144 roku z fundacji biskupa Aleksandra z Malonne (osobny artykuł).

– Zamek książęcy z XIV wieku, przebudowany w XVI wieku na opactwo benedyktynów (osobny artykuł).

– Świątynia Miłosierdzia i Miłości – katedra mariawicka, wybudowana z inicjatywy Marii Kozłowskiej w latach 1911–1914. W skład kompleksu budynków wchodzi także klasztor – siedziba władz Kościoła Starokatolickiego Mariawitów. Świątynię i klasztor wzniesiono w stylu neogotyku angielskiego na planie litery E. We wnętrzu świątyni znajduje się pozłacana konfesja, nagrobek Marii Franciszki i biskupów mariawickich.

– Amfiteatr płocki – wkomponowany w zbocze skarpy obiekt przykryty wachlarzowym dachem mieszczący ok. 3,5 tysiąca widzów.

– Ulica Tumska – deptak miejski. Wytyczona na początku XIX w., gdy miała być drogą dojazdową do katedry. Potem połączyła Rynek Kanoniczny (obecnie Plac Narutowicza) z Nowym Rynkiem i stała się główną ulicą handlową miasta.

– W secesyjnej kamienicy przy ulicy Tumskiej 8 mieści się Muzeum Mazowieckie – jedna z najstarszych placówek muzealnych w Polsce. W zbiorach muzeum znajduje się bogata kolekcja sztuki secesyjnej, w tym prace: Wyspiańskiego, Malczewskiego, Mehoffera, Laszczki, Laliqua, Galle.

– Ulica Grodzka – najstarsza ulica miasta. Łączyła dwa rynki miejskie: Kanoniczny (obecnie Pl. Narutowicza) oraz Stary Rynek. Obecnie w zabudowie dominują neoklasycystyczne kamienice z XIX wieku.

– Przy ulicy Małachowskiego 1 mieści się „Małachowianka” – najstarsza w Polsce szkoła średnia (zał. według tradycji w 1180 roku). W podziemiach średniowiecznego skrzydła budynku mieści się muzeum szkolne z reliktami architektury romańskiej i gotyckiej a w gotyckiej wieży obserwatorium astronomiczne. Wśród uczniów szkoły byli m.in. Ignacy Mościcki – Prezydent II RP i Tadeusz Mazowiecki – pierwszy Premier III RP, podróżnik Tony Halik oraz Jan Zumbach – dowódca legendarnego Dywizjonu 303.

– Stary Rynek – do połowy XIX wieku tętnił życiem. Tutaj znajdowały się zajazdy, oberże i sklepy. Pośrodku rynku wznosił się gotycki ratusz z niewysoką wieżą, a przed nim szafot.

– Płocki ratusz – zbudowany w latach dwudziestych XIX wieku, zaprojektowany został przez Jakuba Kubickiego (twórcy m.in. Belwederu w Warszawie), w okresie klasycyzmu , był miejscem ostatniego posiedzenia Sejmu Królestwa Polskiego w 1831 r. (tzw. Sejm Powstańczy). Od chwili powstania ratusz był zawsze siedzibą władz miejskich.

– Kościół kolegiacki św. Bartłomieja ufundowany przez Kazimierza Wielkiego(osobny artykuł).

– Ogród Zoologiczny w Płocku. W malowniczo położonym na nadwiślańskiej skarpie ogrodzie zoologicznym można podziwiać ponad 3700 zwierząt w 320 gatunkach. Zoo posiada wiele osobliwości świata zwierzęcego, w tym 25 gatunków rzadkich i ginących. Są wśród nich m.in: irbisy, pingwiny przylądkowe, żurawie mandżurskie, słoń indyjski, lamparty perskie i kondory wielkie. W płockim zoo można zobaczyć słonie, żyrafy, lwy, foki, różne gatunki małp między innymi tamaryny i marmozety – najmniejsze małpki świata. Dumą ogrodu są także akwaria morskie i słodkowodne oraz największa kolekcja gadów w Polsce.

– Płockie mosty. Zabytkowy most drogowo-kolejowy pochodzi z roku 1938 roku (częściowo zburzony w czasie wojny i zrekonstruowany w 1950 roku) i nosi imię Legionów Józefa Piłsudskiego. Od 2009 roku most jest iluminowany w trzech kolorach, nawiązujących do kolorów flagi miejskiej: żółtym, czerwonym i niebieskim. Ciężka, przytłaczająca za dnia stalowa konstrukcja nocą zachwyca swą lekkością. Jest to najdłuższa kolorowa iluminacja mostowa w Europie (690 m). W 2007 roku został uroczyście otwarty nowy, drugi most na Wiśle wraz z drogami dojazdowymi. Most Solidarności posiada dwa 65-metrowe pylony, do których podwieszono na linach 5 przęseł, w tym najdłuższe w Polsce przęsło główne o rozpiętości 375 m. W tej konstrukcji jest to najdłuższy most na świecie. Nowy most ma 1200 m długości i 27,5 m szerokości, chodnik, ścieżkę rowerową i cztery pasy ruchu. 

Płock jest położony na prawym brzegu Wisły, około 100 km na północny-zachód od Warszawy. 

Zdjęcia wykonano w maju 2017 roku.