Ostróda powstała w XIII wieku w pobliżu krzyżackiego zamku na terenie Pomezanii wcześniej zasiedlonej przez staropruskie plemię Pomezanów. Prawdopodobnie pierwszymi osadnikami byli mieszkańcy niemieckiego miasta Osterode am Harz, od którego nazwali nowe miasto. Po bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku rycerz Mikołaj z Durąga (Claus von Doringe) zajął miasto i zamek dla wojsk króla Władysława Jagiełły. W 1440 roku Ostróda przystąpiła do antykrzyżackiego Związku Pruskiego. W latach 1466-1657 stanowiła lenno Korony Królestwa Polskiego. W 1519 roku w czasie wojny polsko-krzyżackiej (wojny pruskiej) Ostróda zostaje zdobyta przez wojska króla polskiego Zygmunta Starego. W latach 1633-43 miastem (i starostwem) zarządzał Jan Chrystian brzeski, książę Brzegu i Legnicy z dynastii Piastów, który tu zmarł. Jego druga żona księżna Jadwiga została pochowana w kościele św. Dominika Savio. Od 21 lutego do 1 kwietnia 1807 roku na zamku mieszkał cesarz Napoleon Bonaparte. W 1834 roku pastorem polskiej gminy ewangelickiej zastał Gustaw Gizewiusz. Mimo lokacji miejskiej do czasu doprowadzenia linii kolejowej w 1872 roku Ostróda pozostawała miasteczkiem o znaczeniu wyłącznie lokalnym. W 1890 roku powiat ostródzki zamieszkiwało 43 000 Polaków, co stanowiło 62% populacji. W czasie II wojny światowej Ostróda została zniszczona w około 60%. Najważniejsze zabytki miasta to:

– Zamek krzyżacki (osobny artykuł);

–  gotycki kościół św. Dominika Savio, odbudowany po zniszczeniach wojennych, pochodzący z XIV wieku. Zbudowany w początkach XIV wieku w stylu romańskim jako kościół misyjny, płacący świętopietrze, a więc uniezależniony od Krzyżaków. Przed reformacją był kościołem katolickim, następnie stał się miejscem kultu religijnego ewangelików. W latach 1836–1848 odprawiał tu nabożeństwa w języku polskim pastor Gustaw Gizewiusz. Budynek całkowicie spalony w 1945 roku przez armię sowiecką, od 1981 odbudowywany i udostępniony wiernym. Kościół znajduje się przy ul. Św. Dominika Savio 1.

–  gotycki układ urbanistyczny miasta lokowanego ok. 1270 r. (obecnie przebudowany plac 1000-lecia),

–  neogotycki kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny z lat 1856-75. Rozbudowa kościoła do obecnej postaci nastąpiła w latach 1910-13 (według projektu Fritza Heitmanna z Królewca), konsekracja miała miejsce w 1923 roku. Powstała wówczas trójnawowa świątynia z pięciobocznie zamkniętym prezbiterium i wieżą od strony południowej. Najcenniejszym zabytkiem kościoła jest drewniana Pieta powstała w końcu XIV wieku. Kościół został zbudowany na wzgórzu górującym nad starym centrum i jeziorem, przy ul. Sienkiewicza 3.

–  neogotycki kościół ewangelicko-metodystyczny z 1907 roku.

–  fragmenty gotyckich murów obronnych z XV wieku (przy obecnym kościele św. Dominika Savio ul. Św. Dominika Savio, ul. Drwęckiej oraz u zbiegu ul. Mickiewicza i ul. Wyspiańskiego);

– Koszary artyleryjskie (tzw. Białe Koszary) – oddane do użytku w 1913 roku, zostały zaprojektowane przez Fritza Heitmanna;

– Koszary Grollmanna (tzw. Czerwone Koszary) – zbudowane w latach 1890-98, głównie przy użyciu czerwonej cegły;

– Koszary przy ul. garnizonowej (Bergkaserne) – Najstarsze ostródzkie koszary, zbudowane w połowie XIX w. Obecnie popadające w ruinę; – neoklasycystyczna dawna rogatka z XIX wieku, przy posesji Szkoły Podstawowej Nr 1.

Ostróda jest położona na Mazurach, na Pojezierzu Iławskim, nad Jeziorem Drwęckim, 34 km na zachód od Olsztyna, przy skrzyżowaniu dróg S7 z Gdańska do Warszawy i nr 16 z Olsztyna do Iławy.

Zdjęcia wykonano we wrześniu 2021 roku.