Gamla Uppsala („Stara Uppsala”) – wczesne źródła pisane podają, że w czasach przedhistorycznych Gamla Uppsala była słynna na całą północną Europę i stanowiła siedzibę szwedzkich królów z legendarnej dynastii Ynglingów. Adam z Bremy opisuje Uppsalę z roku 1070 i określa ją jako centrum kultu pogańskiego z ogromną Świątynią w Uppsali, w której znajdowały się drewniane posągi Odyna, Thora i Frejra. W Gamla Uppsala odbywały się również duże Tingi wszystkich Szwedów oraz duży targ, Disting (targ ten odbywa się raz na rok po dziś dzień). Inne źródła podają, że pod koniec XI wieku pod rządami króla Svena Blota nastąpiło ożywienie kultury pogańskiej. O ogromnym znaczeniu Gamla Uppsala w szwedzkiej tradycji świadczy fakt, iż kiedy Szwecja otrzymała swoje arcybiskupstwo w roku 1164, to zostało ono ulokowane właśnie w tym miejscu.

W miejscowości znajduje się ponad 1 000 zachowanych zabytków archeologicznych, jednak o wiele więcej zostało naruszonych w wyniku uprawiania roli. Znaleziono tutaj kopce potrzaskanych kamieni świadczące o tym, że obszar ten był zasiedlony już w nordyckiej epoce brązu, jednak większość cmentarzysk pochodzi z epoki żelaza i czasów wikingów. Pierwszy z nich to Kopce Królewskie na południe od kościoła. Drugi, znajdujący się na wschód od kościoła, to miejsce pochówku z przedrzymskiej epoki żelaza z zachowanymi 200 grobami. Trzeci, Valsgarde, w którym wykonywano pochówki łodziowe pochodzi z czasów germańskiej epoki żelaza.

Nad Gamla Uppsala dominują trzy duże kopce królewskie o średnicach od 55 do 70 metrów oraz tak zwany Kopiec Tingów. Kopce Wschodni i Zachodni chroniły spalone szczątki książęce płci męskiej. Niektórzy stawiają hipotezę, że Wschodni Kopiec zawierał szczątki kobiety i chłopca. Kopce są datowane na czasy wędrówki ludów, około lat 474–550 (lub 575). Oparte jest to na informacji z Sagin o Ynglingach, że pochowani tam zostali Aun, Egil i Adils.

Kościół w Gamla Uppsala (szw. Gamla Uppsala kyrka) był siedzibą arcybiskupów Szwecji do 1273 roku, kiedy stolica została przeniesiona do Östra Aros, która została potem na żądanie papieża nazwana Uppsala. Stara katedra była prawdopodobnie budowana już w XI wieku, jednak budowę skończono dopiero w XII wieku. Kamienna budowla była poprzedzona przez kościół z drewna, który prawdopodobnie stał na miejscu świątyni wymienianej przez niemieckiego kronikarza Adama z Bremy w 1076 roku. Według jego relacji miejsce to miało leżeć dzień drogi od Sigtuny i Birki. Wskazywać na to może położenie kościoła w pobliżu słynnych Kopców Królewskich. W czasie wykopalisk pod kościołem znaleziono drewniane resztki jednej lub kilku budowli, a kościoły były zwykle budowane na miejscu wcześniejszych świątyń pogańskich. W tym czasie dokonywała się ostateczne chrystianizacja Szwecji. Z drugiej strony był to też okres walk o władzę.

To właśnie w okolicach Gamla Uppsala został ok. 1160 roku zamordowany król Eryk IX, uznany później za świętego. Z tego względu Gamla Uppsala stała się siedzibą biskupią, która została przeniesiona tu z Sigtuny. W 1164 roku Gamla Uppsala została podniesiona do godności siedziby arcybiskupiej; przedtem Szwecja podlegała duńskiej archidiecezji w Lund. Kult św. Eryka, który wówczas zaczął się kształtować, został szybko powiązany z nową archidiecezją, a sam święty stał się wkrótce patronem królestwa Szwecji. Po pożarze w roku 1240 roku część katedry została rozebrana, ale dobudowano zakrystię i przedsionek. W XV wieku dodano podziemia oraz malowidła ścienne.

Obecnie istniejąca świątynia została wzniesiona z kamienia. Jako element dekoracyjny wykorzystano cegłę. Masywna, środkowa wieża i prezbiterium z absydą stanowią tylko część (mniej więcej połowę) większego pierwotnie kościoła. Była to trzynawowa świątynia z transeptem, zakończona prawdopodobnie od zachodu podwójną wieżą. Obecnie istniejąca wieża była w przeszłości wyższa niż obecnie i wznosiła się na skrzyżowaniu naw. Ramiona transeptu były zamknięte absydami. Część zachowanego wyposażenia kościoła może pochodzić z XII wieku, m.in. jeden z krucyfiksów triumfalnych, który niegdyś wisiał w łuku tęczowym. Uszkodzona figura Chrystusa z tego krucyfiksu posiada otwór w klatce piersiowej, co wskazuje, iż było to miejsce przechowywania relikwii jakiegoś świętego. W okresie późniejszym kościół ozdobiono freskami. Renowacja kościoła miała miejsce za rządów biskupa Jönsa Bengtssona Oxenstierny (1448-1567). Przebieg ówczesnych prac ukazują namalowane herby. Z tego też okresu pochodzi ołtarz główny, ozdobiony wyrzeźbionymi z drewna i namalowanymi postaciami świętych.

Gamla Uppsala znajduje się 5 km na północ od Uppsali.