Przyjmuje się iż lokacji miasta dokonał w 1242 roku książę Bolesław Rogatka, jednak część badaczy sądzi, że miasto założył w końcu XIII wieku książę świdnicko-jaworski Bolko I. Po podziale księstwa śląskiego w 1248 roku teren dzisiejszego miasta wchodził bowiem początkowo w skład księstwa legnickiego Bolesława Rogatki, by ok. 1274 roku stać się częścią wydzielonego dla jego syna Henryka Grubego księstwa jaworskiego. Od 1278 roku jego władcą został Bolko, przyjmując tytuł księcia świdnicko-jaworskiego. Osada została rozplanowana na nieregularnym kształcie zbliżonym do koła z obwarowaniami, prostopadłymi ulicami i rynkiem w środku. 23 sierpnia 1354 roku książę świdnicko-jaworski Bolko II nadał miastu szereg praw, które sporządzone zostały na podstawie prawa lwóweckiego. W 1368 roku Gryfów wraz z księstwem świdnicko-jaworskim przeszedł pod zwierzchność lenną króla Czech. Gryfowa nie ominęły zniszczenia wojen husyckich, które nękały miasto w latach 1427-31. Epidemia w 1497 roku straszliwie spustoszyła miasto, pozostawiając przy życiu zaledwie 12 osób. Następne stulecie to okres dynamicznego rozwoju miasta, głównie dzięki rodzinie Schaffgotschów oraz produkcji i handlu płótnem lnianym. W 1524 roku mieszczanie wznieśli okazały ratusz, oraz dwa kramy sąsiadujące z nim: solny i mięsny. Od 1525 roku w mieście odbywały się nabożeństwa ewangelickie, a protestantyzm szybko zdobył popularność wśród mieszczan.  W 1526 roku władzę nad miastem księstwem świdnicko-jaworskim przejęli Habsburgowie. W tym okresie wybudowano w mieście winiarnię, a w 1542 roku podwyższono dzwonnicę. Pierwszy młyn powstał w 1544 roku z nakazu Hansa Schaffgotscha, a wraz z bratem Krzysztofem za Bramą Jeleniogórską postawili szpital. W 1654 roku, po przywróceniu władzy Habsburgów po wojnie trzydziestoletniej, wszystkie kościoły protestanckie zostały zamknięte bądź przekazane katolikom, a wskutek zakazu budowę świątyń protestanckich mieszkańcy miasta zmuszeni zostali do uczęszczania na nabożeństwa do kościoła granicznego w Wieży Dolnej, położonej po drugiej stronie Kwisy, już na obszarze Łużyc Górnych. Kontakty handlowe, które zapoczątkował gryfowski burmistrz Hans Rother zapewniły na długi czas dobrobyt miastu dzięki wymianie handlowej m.in. z Holandią, Augsburgiem i Lipskiem. Po zajęciu Śląska przez Prusy w 1742 roku wprowadzona została w mieście tolerancja religijna; powstała szkoła ewangelicka. W czasie wojny siedmioletniej, w 1757 roku, miasto zostało złupione przez wojska austriackie. Okres wojen napoleońskich i Wiosny Ludów nie wpłynął na osłabienie znaczenia gospodarczego miasta. Rok 1783 przyniósł pożar całego miasta. Spłonęły, słodownia, browar, budynki parafialne i ponad 120 kamienic miejskich. Miasto rozwinęło się gospodarczo dzięki uruchomieniu połączeń kolejowych z Jelenią Górą i Zgorzelcem, Lubomierzem i Lwówkiem Śląskim. W 1835 roku pojawiła się pierwsza lokalna gazeta, Greiffenberg-Friedeberger Anzeiger, jednak trwałym elementem życia społecznego okazał się dopiero Greiffenberger Anzeiger, wychodzący od 1874 aż do 1945 roku. Miejska Kasa Oszczędności w Gryfowie w latach 1919-24 emitowała banknoty i monety gryfowskie. W 1929 roku pożar strawił wieżę ratuszową, która została odbudowana jako konstrukcja żelbetowa. Po kapitulacji Niemiec 8 maja 1945 roku miasto zostało zajęte przez wojska sowieckie i przekazane Polsce. W ramach rekwizycji majątku niemieckiego przez wojska radzieckie rozebraniu uległa m.in. trakcja elektryczna na linii Jelenia Góra – Gryfów – Lubań. Zlikwidowano wówczas także połączenie kolejowe między Gryfowem a Czechami. W czasach Polski Ludowej rozwinął się przemysł odzieżowy, chemiczny i drzewny.  Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:

– Relikty zamku książęcego, położone przy ul. Zaułek (osobny artykuł).

– Ratusz w Gryfowie Śląskim został zbudowany w latach 1524-51 w stylu renesansowym. W roku 1632 wzniesiono wieżę. Budynek został przebudowany w okresie od 1743- 45, oraz w roku 1773, w wyniku przebudowy i remontów zatracił on swój pierwotny, renesansowy charakter. W 1849 roku w związku z usunięciem z budowli pomieszczeń handlowych obiekt został częściowo pozbawiony barokowego wyposażenia wnętrz. W 1929 roku roku rozebrano górną część wieży zniszczoną w pożarze i zastąpiono ją nową żelbetonową. Ratusz jest budowlą wzniesioną na planie czworoboku, w układzie wielotraktowym, dwukondygnacyjną, nakrytą czterospadowym dachem mansardowym z lukarnami. Główne wejście do budynku umieszczone jest w podstawie wysuniętej ryzalitowo wieży. Nad portalem wmurowano płaskorzeźbę z herbem miasta, wykutą z okazji wzniesienia wieży ratuszowej. We wnętrzach ratusza zachowały się sklepienia kolebkowe i krzyżowe z lunetami. Na uwagę zasługuje kamienna tablica z wykutym napisem głoszącym, że w 1624 roku ówczesny burmistrz miasta Steudner wzniósł ratuszową wieżę. Nad tablicą znajduje się zasłonięte kratą okno. Tutaj mieścił się niegdyś areszt miejski. Obecnie ratusz jest siedzibą władz Gryfowa Śląskiego i straży miejskiej. Na wieży znajduje się herb miasta, a na ścianie widnieje odsłonięta w 1982 roku tablica poświęcona polskim żołnierzom poległym na frontach II wojny światowej.

– Późnogotycki kościół parafialny pw. św. Jadwigi. Źródła historyczne podają, że kościół istniał już w roku 1252, w obecnej formie powstał on w roku 1512. W roku 1603 kościół częściowo spłonął, a potem został odbudowany. W roku 1928 odkryto dekorację sgraffitową, pochodzącą z roku 1551, restaurowaną w 1964 roku. Kościół jest budowlą trójnawową, halową, orientowaną, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium i nakryto go dachami dwuspadowymi. W nawie głównej jest sklepienie kolebkowe z lunetami, ozdobione bogatą manierystyczną dekoracją sgraffitową, w prezbiterium jest krzyżowo-żebrowe, a w nawach bocznych sieciowe. W nawie głównej znajduje się pochodzący z roku 1606 drewniany ołtarz główny z symbolami Cierpliwości, Roztropności, Nadziei, Sprawiedliwości i Męstwa. Po zamknięciu skrzydeł ołtarz upodobniony jest do monstrancji. W kościele są dwa drewniane polichromowane ołtarze boczne z roku 1686, drewniana, polichromowana ambona z 1728 roku i kamienna renesansowa chrzcielnica z roku 1678. Również ciekawe jest całopostaciowe renesansowe epitafium rodziny Schaffgotschów z około 1585 roku, które wykute jest w piaskowcu. Przedstawia ono naturalnej wielkości postacie zmarłych członków rodziny. Na zewnątrz, przy kruchcie znajduje się figura św. Floriana pochodząca z 1734 roku i figura św. Jana Nepomucena z 1729 roku.

– Mury obronne, z XV-XVI wieku, pozostałości murów miejskich, swą historia sięgają roku 1300, kiedy to Bolko I Świdnicki nakazał opasać miasto fortyfikacjami miejskimi.

– Fontanna miejska, ustawiona na rynku w 1908 roku z okazji uruchomienia wodociągów miejskich w 1905 roku w postaci kolumny z 3 gryfami u podstawy oraz blankami murów w zwieńczeniu, a także wykonanymi z brązu herbem miasta oraz płaskorzeźbami nimfy morskiej Nereidy i Neptuna; przy kolumnie figury uczniów, również z brązu.

– Liczne zabytkowe kamieniczki, m.in. w Rynku, reprezentujące architekturę renesansu i baroku. Posiadają oryginalne szczyty od frontu. Niegdyś wyposażone były w podcienia, które zanikły w efekcie przebudów w ciągu XVIII wieku.

Gryfów Śląski jest położony 16 km na południowy-zachód od Lwówka Śląskiego.

Zdjęcia wykonano we wrześniu 2023 roku.