Gotycka katedra św. Mikołaja zamieniona na meczet Mustafy Lali Paszy.

Ozdobą średniowiecznej Famagusty była wzniesiona w latach 1298 do 1312 gotycka katedra św. Mikołaja. W jej murach aż do 1372 roku koronowano cypryjskich królów na władców Królestwa Jerozolimy oraz Armenii. Katedra była też miejscem pochówku niektórych władców z rodu Lusignan. Budowla architektonicznie przypomina gotyckie kościoły znane z Francji. Wnętrze jest trzynawowe, a fasadę flankują dwie wieże. Osmanowie po zajęciu miasta w 1571 roku przekształcili katedrę w meczet, dobudowując do niej minaret. Zniszczono przy tym wszystkie dzieła sztuki, w tym: posągi, freski czy witraże. Obie wieże, które ucierpiały w trakcie oblężenia, nie zostały już naprawione.

Meczet swoją nazwę otrzymał na cześć Mustafy Lali Paszy, dowódcy sił osmańskich, który mimo kilkudziesięciokrotnej przewagi przez blisko rok nie był w stanie sforsować nielicznej obrony Famagusty, a na koniec złamał dane przez siebie słowo i wymordował mieszkańców oraz żołnierzy chrześcijańskich (razem z dowództwem).

Ruiny greckiego kościoła św. Jerzego.

Inauguracja budowy katolickiej katedry św. Mikołaja wyzwoliła u greckiej mniejszości chęć dorównania sąsiadom. Dzięki środkom lokalnych kupców bezzwłocznie (już pod koniec XIII stulecia) rozpoczęto wznoszenie nowej gotyckiej świątyni na nietypowym dla ówczesnych Greków planie krzyża łacińskiego. Bardzo możliwe zresztą, że oba monumentalne kościoły budowano z pomocą tych samych architektów. Nowy kościół św. Jerzego stanął w bezpośrednim sąsiedztwie starej katedry św. Symeona. Budowla ucierpiała znacznie podczas tureckiego oblężenia w 1571 roku. Jeśli dobrze się przyjrzeć, to wypatrzymy ślady po tureckich kulach.

Obecnie kościół św. Jerzego ma formę stałej ruiny. W całości przetrwała tylna ściana prezbiterium, większość bocznej oraz fragment fasady. Nie zachował się niestety dach. Niemal doszczętnie zniszczone zostały freski ozdabiające apsydę, które bez większego problemu można wypatrzyć po wejściu do wnętrza budowli. Szkoda, że nie zostały one w odpowiednim momencie zabezpieczone i dziedzictwo to przegrało z warunkami atmosferycznymi – słońcem, wiatrem i deszczem.

Ruiny kościoła łacińskiego św. Jerzego.

Jednym z przykładów wczesnogotyckiej budowli są ruiny kościoła łacińskiego św. Jerzego z końca XIII stulecia. Jest to jedna z najstarszych budowli sakralnych z czasów Lusignanów. Świątynia posiadała nawet własny mur obronny, co skłania historyków do wniosku, że mogła powstać jeszcze zanim zbudowano pierwsze fortyfikacje starego miasta. Wysokie okna budynku na myśl przywodzą gotyckie kościoły spotykane na terenie Francji. Jeśli dobrze się przyjrzeć, to wypatrzymy kilka dobrze zachowanych detali rzeźbiarskich.

Do dziś zachowało się prezbiterium, ściana północna i portal z dekoracyjnym szczytem.

Zamek Otella to zwyczajowa nazwa cytadeli wzniesionej około 1310 roku i przebudowanej później przez wenecjan (o czym przypomina lew św. Marka wmurowany nad wejściem), kwadratowe wieże zastąpiono wówczas okrągłymi, które były bardziej odporne na ostrzał armatni. Jest to budowla wzniesiona na planie zbliżonym do prostokąta, posiadająca w narożnikach cztery okrągłe basteje. Budowla swój przydomek zawdzięcza przebywającemu w jej murach w latach 1506-08 weneckiemu gubernatorowi Christoforo Moro, który jak się sądzi był pierwowzorem postaci Otella w słynnej tragedii Szekspira. Wejście do cytadeli jest biletowane. W środku do zobaczenia są niewielkie ruiny oraz dobrze zachowana główna hala, gdzie wystawiane są nieliczne fragmenty rzeźb czy rozbitej ceramiki.

Mury obronne. Całe Stare Miasto jest otoczone bardzo dobrze zachowanymi murami obronnymi, pochodzącymi z czasów weneckich. Mury mają 3 km długości, wysokość do 15 metrów i grubość około 8 metrów. Od strony lądu otaczała je głęboka fosa. Do miasta prowadziły dwie bramy – Lądowa i Morska. Obwarowania były tak dobrze skonstruowane, że wytrzymały wielomiesięczny napór wojsk osmańskich, czyniąc z Famagusty ostatni bastion Wenecjan na Cyprze. Po murach można spacerować.

Porta del Mare (Brama Morska) to jedno z oryginalnych wejść do miasta, która otrzymała formę renesansowego bastionu. Bezpośrednio nad wejściem (od strony portu) widnieje wizerunek lwa św. Marka, będący integralnym atrybutem wszystkich weneckich fortyfikacji. Brama Morska jest nie tylko zabytkiem, ale stanowi też dobry punkt widokowy, z którego rozpościera się widok na stare miasto – w tym na tył katedry.

Tuż obok bramy stoi rzeźba lwa z czasów weneckich wykonana z piaskowca. Co ciekawe, miejscowi zamiast pozbyć się symbolu dawnych władców wyspy, go „zaadoptowali”. Podobno wśród mieszkańców przyjęło się nawet złośliwe powiedzenie, że „jeśli masz jakiś problem, to idź opowiedz go małemu lwu”.

Opuszczona dzielnica Warosia (Varosha).

Jest ona oddalona od centrum o około dwa kilometry i przed inwazją turecką w 1974 roku słynęła jako jedno z ulubionych miejsc wypoczynku Cypryjczyków – znajdowały się tu dziesiątki hoteli i liczne lokale gastronomiczne. W 1974 roku wszyscy Cypryjczycy zostali zmuszeni do opuszczenia swojej własności i nigdy już nie powrócili. Cypryjscy Grecy byli przekonani że opuszczają dzielnicę na kilka dni, więc pozostawili w domach swój dobytek. Na stołach stały talerze, na balkonach suszyło się pranie. Przez ostatnie dziesięciolecia to swoiste „miasto duchów” kontrolowane było przez wojsko, ale całkiem niedawno, bowiem w 2020 roku, zostało częściowo zdemilitaryzowane. Turcja zdecydowała o częściowym otwarciu miasta — turyści i dawni mieszkańcy mogą oglądać to, co pozostało po mieście, ale tylko z zewnątrz w godzinach 8:00-20:00.

Dawnym właścicielom i turystom nie wolno wchodzić do swoich domów i hoteli. Budynki po pięćdziesięciu latach nieużytkowania grożą zawaleniem.